K. Gebauer Mobbing w szkole.pdf

MOBBING W SZKOLE

Autor Karl Gebauer

Wydawnictwo „PAX”

SPIS TREŚCI

WSTĘP 7

1. SIŁA I BEZSILNOŚĆ W SYTUACJACH MOBBINGU 11

„Jesteś beznadziejna i śmierdzisz!" 11

„Mamo, oni chcą mnie zgnoić!" 15

„Kiedyś się odegram!" 19

„Jak szybko można stracić przyjaciela..." 23

2. CO TO JEST MOBBING? 26

Mobbing jest zjawiskiem społecznym 27

Oznaki mobbingu wewnątrz klasy 28

Przyczyny mobbingu - aspekty psychologii rozwojowej 30

Cechy strukturalne mobbingu 31

Mobbing od wewnątrz 34

Mobbing jako następstwo nietrwałych relacji 39

„Krzyczycie na mnie jak moja matka!" 44

3. PROFILAKTYKA PRZEZ WZMACNIANIE POCZUCIA

WŁASNEJ WARTOŚCI 57

Pomoc w rozwijaniu kompetencji emocjonalnej 59

Wzmacniać dzieci, dając im poczucie bezpieczeństwa 62

Aktywnie kształtować świat w zabawie 64

Ochrona dzięki mocnym więziom 68

Znaczenie wzorów przełączeń w mózgu 70

Co mogą zrobić rodzice 73

Warunki rozwoju kompetencji psychospołecznych 78

Aktualna sytuacja wychowania 79

4. WSPIERAĆ DZIECI W OKRESIE DOJRZEWANIA 84

Budowanie mostów między fantazją a rzeczywistością 86

Fazy okresu dojrzewania 87

Dorastanie a przemoc 89

„Odbiorę sobie życie!" - kiedy mobbing staje się niebezpieczny 91

„Porozmawiajmy o tym!" — kiedy nauczyciele działają kompetentnie

5. MOBBING JAKO WYZWANIE DLA PEDAGOGIKI 101

O sytuacji w szkole 101

Równowaga emocjonalna jako cel kształcenia 103

Uwzględnianie emocji i przemyślane działanie 111

6. CO MOŻE ZROBIĆ NAUCZYCIEL 113

Zauważyć sygnały — rozpoznawać strukturę mobbingu 113

Koncepcja „sceny" — model roboczy 118

Zajrzeć za kulisy — przykład moderowanego spotkania nauczycieli

124

Nauczyciele potrzebują kompetencji psychospołecznej 130

UWAGI KOŃCOWE 133

LITERATURA 138

Dziękuję tym wszystkim ucznipm, rodzi-

com, koleżankom i kolegom, którzy w bez-

pośrednich rozmowach umożliwili mi wgląd

w procesy mobbingu w szkole.

Szczególne podziękowania kieruje w stronę

grupy nauczycieli oraz pedagogów z różnych

typów szkół, z którą przez długi czas współ-

pracowałem nad konkretnymi przypadkami

mobbingu. Współpraca ta bardzo poszerzyła

moją wiedzę i rozumienie mobbingu.

Z serdecznym podziękowaniem zwracam się

także do Christiane Neuen, redaktora wydaw-

nictwa Walter, za cenne rady i wskazówki.

WSTĘP

MOBBING NIE JEST ZJAWISKIEM NOWYM

Jakiś czas temu powiedziałem swojej żonie, że zamierzam

ponownie zająć się problematyką mobbingu w szkole. Przez

chwilę milczała, a potem opowiedziała mi następującą historię:

„Kiedy miałam 10 lat, w mojej klasie też prześladowaliś-

my ucznia. Miał bardzo bogatych rodziców i nazywał się

Daniel Weismiiller*. Matka codziennie odwoziła go ka-

brioletem do szkoły. Ten chłopak nie miał życia w klasie."

Potem opowiedziała o wszystkich świństwach, jakie robili

mu koledzy. A to wszystko było prawie czterdzieści lat

temu. „Kiedy jego rodzice powiadomili o tym dyrekcję

szkoły, nauczyciele natychmiast zareagowali. Sprawa stała

się jawna i zaczęto o niej otwarcie mówić. Jasne stanowis-

ko nauczycieli przekonało mnie. Jeszcze dzisiaj, kiedy

o tym myślę, mam wyrzuty sumienia. Nigdy więcej nie

próbowałam brać udziału w jakimkolwiek mobbingu".

Mobbing istnieje w szkole od zawsze, a ten przykład

z dawnych czasów odzwierciedla jego ważne aspekty:

1. Doświadczenia mobbingu - obojętnie czy w roli ofiary,

sprawcy lub wspierającego, są zawsze bardzo intensyw-

ne i mają długotrwałe skutki.

* Wszystkie nazwiska bohaterów występujących w przykładach zo-

stały zmienione.

2. W chwili, kiedy mobbing wychodzi na jaw, a osoby

odpowiedzialne (nauczyciele, dyrekcja szkoły) zajmują

wyraźne stanowisko - prześladowcy i bierni uczestnicy

tracą siłę.

3. Ta pojedyncza historia wskazuje także na uczucie, które

często towarzyszy mobbingowi — wstyd.

4. Wyraźnie widać potrzebę zaangażowania rodziców i na-

uczycieli. Wyjaśnienie sytuacji zwiększa poczucie bez-

pieczeństwa.

KONSTRUKCJA KSIĄŻKI

Procesy mobbingu są bardzo różnorodne. Wielu ludzi

spotyka się z nimi na co dzień. Zanim to zjawisko zostanie

dokładnie zdefiniowane, w pierwszym rozdziale przedsta-

wimy przede wszystkim konkretne jego formy, widziane

oczyma rodziców. Z analizowanych przypadków wynika,

że rodzice muszą zwracać uwagę na sygnały od dzieci,

wskazujące na przypadki mobbingu. Rodzice nie mogą

wkraczać w dynamikę procesów zachodzących w grupie

dzieci w klasie, ale mogą i nawet powinni skontaktować się

w takich przypadkach z nauczycielami i dyrekcją szkoły.

Często też sami nauczyciele i dyrektorzy nie doceniają

procesów mobbingu i ich dynamiki. Odkrycie tych pro-

cesów w codziennym życiu szkolnym nie jest też dla nich

łatwe, ponieważ ofiary, sprawcy i bierni obserwatorzy

zachowują się według pewnych, bardzo kompleksowych

wzorów i zazwyczaj pozostają w ukryciu. Często widoczne

są tylko niewyraźne wskazówki, wyraz twarzy lub gest,

których znaczenia nie domyślają się nauczyciele, ale które

natychmiast są rozpoznawane przez wtajemniczonych

uczniów jako wyraz upokorzenia.

W drugim rozdziale opisany jest sam proces mobbingu,

w którym różne osoby pełnią różne role (sprawca, obser-

wator, milczący uczestnik, widz, ofiara). Widać że mob-

bing tylko wtedy może być skutecznie zwalczany, jeżeli

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: