PRAWOWICI KRÓLOWIE FRANCJI.pdf

Prawowici Królowie Francji

Jacek Bartyzel

Rojalizm francuski wczoraj i dziś

Minione, powojenne półwiecze 1945-1995 nie było czasem "dobrej pogody" dla

tradycyjnej prawicy monarchistycznej (tak we Francji jak i gdzie indziej) z powodów dość

oczywistych. Oprócz, delikatnie mówiąc, powszechnego zaniku zrozumienia sensu oraz

wraŜliwości na transcendentalną symbolikę instytucji monarchii, zadziałały tuŜ po wojnie w

ojczyźnie Kapetyngów czynniki bardzo skonkretyzowane i aktualne. Rojaliści francuscy

bowiem, po niesławnym pogromie "Marianny" (a dla nich po prostu "la guese" - dziwki),

prawie co do jednego stanęli u boku Marszałka Petaina, primo dzieląc z nim przekonanie o

konieczności zaoszczędzenia wykrwawionej pokolenie wcześniej Francji losu okupowanej

Polski, secundo w nadziei, Ŝe autorytarne Etat Francais będzie najnaturalniejszą drogą

przejścia do restauracji monarchii tradycyjnej, antyparlamentarnej i zdecentralizowanej. Nie

wdając się tu w wielce złoŜoną kwestię oceny i Petaina i rojalistów (ale w kaŜdym bądź razie

nie zapominając ani na chwilę o tragicznym wymiarze decyzji tych ludzi, całą swą

przeszłością i wszystkimi emocjami związanych z orientacją antyniemiecką; nie mających

takŜe najmniejszych sympatii natury ideowej do nazizmu), jedno trzeba stwierdzić na pewno:

po wyzwoleniu Francji spod okupacji niemieckiej i politycznym skonsumowaniu tegoŜ przez

kilkuletni konkubinat gaullistów i chadeków z komunistami i socjalistami monarchiści nie

mogli czuć się bezpiecznie. Całkiem dosłownie zresztą: pamiętajmy, Ŝe szalały wówczas

zupełnie bezkarnie bojówki Thoreza urządzające upolowanym a domniemanym kolaborantom

hańbiące "epuracje", a NKWD bezkarnie porywało ludzi z ulicy i miało swój obóz

koncentracyjny pod ParyŜem. (Doświadczyli tej atmosfery przecieŜ takŜe, najdalsi od

"reakcjonizmu", Giedroyc i Czapski, którym "nieznani sprawcy" wymalowywali swastyki i

napisy "faszyści".).

Przypomnijmy jeszcze, Ŝe nie oszczędzono Ŝadnego upokorzenia twórcy doktryny

"nacjonalizmu integralnego" (czyli po prostu nowoczesnego rojalizmu), Karolowi

Maurrasowi, począwszy od skazania go - człowieka, który osobiście w ogóle nie brał udziału

w Ŝyciu politycznym Vichy - na karę doŜywotniego więzienia, a skończywszy na

symbolicznym wykluczeniu z grona "nieśmiertelnych", tj. Akademii Francuskiej (jedyny taki

wypadek w dziejach tej instytucji). PoniewaŜ skazano go za to, iŜ jego doktryna polityczna i

uczniowie stworzyli ustrój Państwa Francuskiego (a więc za par excellance Orwellowskie

przestępstwo "zbrodniomyśli"), to moŜna powiedzieć, Ŝe spotkało go to samo co Sokratesa

teŜ przecieŜ oskarŜonego o oddawanie czci bogu nieuznawanemu przez demokratyczne

państwo i o demoralizację (czytaj: uczenia wątpienia w mądrość ludu) młodzieŜy. W pełni

usprawiedliwiony był tedy okrzyk zawleczonego przed lyoński trybunał "sprawiedliwości",

77-letniego starca: ten proces i ten wyrok to rewanŜ za Dreyfusa!

Nic przeto dziwnego, Ŝe w tych okolicznościach część monarchistów zeszła nawet do

podziemia; jedna z takich grup wydawała w latach 1945-47 nielegalne "Dokumenty

Narodowe" ("Les Documents nationaux") - swoistą "białą księgę" masowych czystek na Bogu

ducha winnych ludziach, o czym w oficjalnej prasie pisze się dopiero teraz (ciekawe, Ŝe u nas

puściła o tym farbę... "Gazeta Wyborcza"!). Inni przybierali jakieś przedziwne, wręcz

nieprawdopodobne barwy ochronne, jak na przykład: usiłujący kojarzyć Maurrasa z ...

Blumem, oraz burbońską lilię z czerwoną róŜą, Ruch Socjalistyczno-Monarchistyczny;

kierowane przez Philippe`a Burena Rojalistyczne Centrum Formacji Politycznej, które

później odnalazło się na... lewicy gaullistowskiej; Narodowy Ruch Rojalistyczno-

Demokratyczny czy Biuro Akcji Socjalistyczno-Monarchistycznej. Jako ciekawostkę zupełnie

szczególnego wymiaru moŜna wspomnieć fakt istnienia w latach tuŜ powojennych Unii

Monarchistów Protestantów, kontynuującej dorobek Stowarzyszenia im. Sully`ego,

afiliowanego jeszcze przed I wojną światową do Ligi Akcji Francuskiej.

Jeszcze inną, alternatywną dla zaangaŜowania stricte politycznego, formą obecności

monarchizmu w Ŝyciu umysłowym Francji było naonczas "metapolityczne" środowisko

"Courrier de la Mesnie", akcentujące spirytualistyczno-chrześcijański wymiar idei

królewskiej w duchu apoteozy monarchii średniowiecznej, charakterystycznej dla

umysłowości wielkiego pisarza katolickiego, Georgesa Bernanosa. Formowały ten nurt

zwłaszcza publikacje niepospolitej subtelności filozofa, Gabriela Marcela, o którego

poglądach i zaangaŜowaniu monarchistycznym uparcie się dziś milczy.

Orleanizm

Z pewnością najwaŜniejszym punktem odniesienia, ogniskującym tak myśl jak wszelką

akcję, w krajach posiadających ustalone zasady (i podmioty) dynastycznego legitymizmu jest

osoba Pretendenta. Mimo jego istnienia rzecz jest jednak bardziej skomplikowana, i to z

dwóch róŜnych powodów. Zdecydowana większość francuskich rojalistów, od bezpotomnej

śmierci ostatniego potomka starszej linii Burbonów, Henryka hr. Chambord (1883 r.),

pogodziła się, acz bez entuzjazmu - z uwagi na udział Filipa "Egalite" w królobójczym

głosowaniu oraz na rewolucyjne źródło władzy jego syna, Ludwika-Filipa - z przejściem praw

dynastycznych na orleańską gałąź rodu Kapetyngów. Zdecydował tak równieŜ, po krótkich

wahaniach, dając przewagę argumentom "nacjonalistycznym" nad "dynastycznymi", sam

Maurras. Tym sposobem od 26 VIII 1940 r. po dziś dzień prawie powszechnie uznawaną

głową Domu Francji (Chef de la Maison de France) i jednocześnie pretendentem - a wedle

tradycyjnej terminologii francuskiej , odpowiadającej normie fundamentalnej królestwa, iŜ

królem Francji jest się juŜ z mocy urodzenia, a nie dopiero z tytułu koronacji, "królem z

prawa" Henrykiem VI - jest 88-mio dziś letni Hrabia ParyŜa (Comte de Paris), Henryk ksiąŜę

Orleański (Henri duc d`Orleans), syn Jana księcia de Guise ("Jana III"). Istnieli jednak zawsze

nieprzejednani, "ortodoksyjni" legitymiści, którzy (nie bez formalnych racji) uwaŜali, Ŝe

normy fundamentalne królestwa, określające porządek dziedziczenia, mają charakter

absolutny i nie mogą być uniewaŜnione takŜe przez arbitralną decyzję monarchy. W tym

wypadku chodzi o postanowienie Ludwika XIV, który w 1713 r., za cenę uzyskania tronu

hiszpańskiego dla swojego młodszego wnuka i jego potomków, wykluczył ich od

dziedziczenia praw sukcesyjnych do tronu św. Ludwika. Teoretyczny zrazu spór stał się

praktyczny właśnie z chwilą wygaśnięcia starszej linii Burbonów. "Ortodoksi" uznawali odtą

za pretendentów prawowitych następców Filipa Burgundzkiego, króla Hiszpanii (którzy

zresztą teŜ utracili tam władzę na rzecz potomków infantki Izabeli). Nie miało to większego

znaczenia dopóki (przez półwiecze) nad francuskim monarchizmem panował niepodzielnie

Maurras, a stosunki pomiędzy nim a Domem Orleańskim układały się pomyślnie. Sytuacja

uległa jednak zmianie, kiedy Henryk Orleański, jeszcze jako syn Pretendenta w 1937 r.,

zdołał nakłonić swego ojca do publicznego zdezawuowania ideologii i polityki Action

Francaise, a w szczególności nacjonalizmu i antysemityzmu Maurrasa. Ponadto, juŜ przed

wojną Hrabia ParyŜa objawiał pewne skłonności ku radykalizmowi socjalnemu, czemu dał

publicznie wyraz w ksiąŜkach "Kwestia jutra" (1933) i "Proletariat" (1938).

W czasie wojny Hrabia ParyŜa zachowywał się raczej niezdecydowanie. W kampanii

czerwcowej 1940 r. słuŜył w Legionie Cudzoziemskim pod przybranym nazwiskiem Robert

d`Orliac. Zdemobilizowany, zachęcał rojalistów do zaangaŜowania się w tworzenie struktur

Vichy, ale sam pozostał na uboczu, takŜe dosłownie, albowiem osiadł w Maroku. Jeśli brać

do końca serio słowa generała de Gaulle`a, właśnie wtedy zaprzepaścił swoim

niezdecydowaniem jedyną w tym stuleciu szansę Restauracji we Francji. De Gaulle bowiem

Król Francji Ludwik XX

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: