1.Globalizacja a globalistyka.
G-cja to proces w sferze realnej. Jest pojęciem odzwierciedlającym podstawową cechę jaką jest współzależność zjawisk i procesów, czyli inaczej splot uwarunkowań przyczynowo-skutkowych między tymi procesami. G-cja to te wszystkie procesy, dzięki którym narody świata inkorporują się w jedno społeczeństwo globalne. G-cja ogarnęła wszystkie sfery bytu społecznego, tj.: -ekonomiczną, -polityczną, -socjalną, -duchową, -międzynarodową, ale nie w jednakowym stopniu. Najsilniej obejmuje stosunki gospodarcze choć nie ogarnia w pełni migracji siły roboczej z kraju do kraju i najsłabiej przenika stosunki polityczne.
G-ka jest odrębną, samodzielną dyscypliną, a tak naprawdę subdyscypliną naukową. Pogląd ten nie wytrzymuje krytyki, ponieważ każda dyscyplina naukowa może chlubić się nazwą naukowa jeśli spełnia 3 warunki: 1.dysponuje własnym polem badawczym, 2.może wykazać się specyficzną jej tylko właściwą metodą badawczą, która umożliwia uprawianie tego pola, 3.dyscyplina ta dysponuje własnym aparatem pojęciowym. Tymczasem g-ka nie dysponuje tymi cechami. G-ka jest traktowana jako nauka o globalizacji. G-ka jest procesem myśli – nadbudowy teoretycznej. G-ka jest to nowy fenomen na mapie nauki, który pojawił się kilka lat temu jako nowy kierunek badań naukowych, dziedzina wiedzy naukowej, która odnosi się do procesów gospodarki zachodzących w poszczególnych sferach bytu społecznego. G-ka jest częścią ekonomii politycznej, bo posługuje się jej aparatem pojęciowym.
2.Niekompletność procesu globalizacji ekonomicznej
G-cja to te wszystkie procesy, dzięki którym narody świata inkorporują się w jedno społeczeństwo globalne. G-cja ogarnęła wszystkie sfery bytu społecznego, tj.: -ekonomiczną, -polityczną, -socjalną, -duchową, -międzynarodową, ale nie w jednakowym stopniu. Najsilniej obejmuje stosunki gospodarcze choć nie ogarnia w pełni migracji siły roboczej z kraju do kraju i najsłabiej przenika stosunki polityczne.
3.Definicyjne cechy globalizacji ekonomicznej.
1.Internetyzacja życia gosp. jako komponent globalizacji. – Th. Friedman – amerykański wybitny publicysta i autor wielu książek m.in. „Świat jest płaski” napisał, że glob można zdefiniować za pomocą właściwych jej technologii, tj. komputeryzacji, cyfryzacji, komunikacji satelitarnej, światłowodów oraz internetu. Gospodarka danego systemu gospodarczego nie może być opisana ani zrozumiana bez właściwych jej parametrów technicznych. Dziś internet jest wyrazem obecnej rewolucji informacyjnej, która narodziła się w St. Zjedn., a jej pktem wyjścia był komputer. Internet (1995r.) to wizytówka globalizacji, tj. cywilizacyjny skok, komunikacyjna jedność świata. Informacja jest głównym produktem naszych czasów. Dzięki internetowi kapitał wędruje z prędkością światła, miliony operacji finansowych w ciągu sekundy. Mówi się o kompresji czasu, bo internet skraca czas dla pokonywania przestrzeni. Internet jest symbolem kapitalizmu globalnego.
2.Wielkie korporacje transnarodowe – wszystkie strategiczne pozycje w gosp. narodowej skupione są w ręku wielkich korporacji np.:Erbus, Boeing itp. – jest kilka firm w skali świata w przemyśle lotniczym. Kapitalizm globalny stał się kapitalizmem wielkich firm. Dwie przyczyny główne tego to: rezultat rozwoju nowoczesnych technologii i ekonomia skali produkcji oraz korzyści wynikających ze zwiększenia skali produkcji. Gospodarka światowa ma charakter dualny jest konglomeratem małych i średnich przedsiębiorstw i przedsięb. gigantów. Transnarodowe korporacje kształtują oblicze globalizacji ekonomicznej. Ich siłą jest to, że skupiają one największy potencjał badawczy, a także badania stosowane są lokomotywą współczesnej gospodarki światowej. Pod koniec lat 90-tych było 60 tys. transnarod. korporacji i ponad 500 tys filii zagranicznych. T.k. koncentrują połowę światowej produkcji przemysłowej, 63%handlu zagranicznego, a także 4/5 patentów i licencji. Pod ich kontrolą znajduje się aż 90%światowego rynku pszenicy, kawy, kukurydzy, tytoniu , rudy żelaza, 85%miedzi, 75%kałczuku i nafty. Na świecie nie ma ani jednej polskiej transnarodowej korporacji (Polska jest jedynie podwykonawcą). Nie jest znana tzw. polska marka w świecie. T k są twarzą globalizacji, ale nie są bynajmniej jedynym podmiotem globalnego życia gospodarczego. Inne podmioty to : ONZ, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, G8 – od 1974 r zbierają się szefowie największych gospodarek światowych (St. Zjed., W.Bryt.,Japonii,Niemiec, Włoch,Kanady). Są też tzw. miasta globalne: Davos w Szwajcarii, gdzie w styczniu co roku od kilkudziesięciu lat przyjeżdżają mężowie stanu (prezydenci i premierzy). Jest tam giełda różności. Jest to ośrodek opiniotwórczy, nie ma wpływu na realne procesy gospodarcze. Porto Alegre w Brazylii – jest tam forum społeczne, które gromadzi alterglobalistów.
3.Deetatyzacja gospodarki –pochodzi od etatyzmu, czyli przemożnego wpływu państwa na życie gospodarcze i społeczne. Deetatyzacja, tj. odpaństwowienie. Ten kurs został obrany na przełomie lat 60-tych i 70-tych XX w. po wyczerpaniu się polityki opartej na keynesizmie. Wielkimi zwolennikami deetatyzacji, szermierzami orientacji neoliberalnej zmierzającej do wyeliminowania państwa ze sfery gospodarczej byli: -R.Roegan (St.Zjed.) i M.Tacher (W.Bryt.). Wg ortodoksyjnej doktryny neoliberalnej rolę państwa należy max. ograniczyć i stąd bierze się postulat totalnej prywatyzacji własności. Wg tej doktryny neoliberalnej nieskrępowany mechanizm rynkowy koordynuje w optymalny sposób gospodarkę z rynkiem pracy. Jedną z najważniejszych przyczyn redukcji funkcji państwa w gosp. narodowej jest to, że obecnie kapitał może swobodnie przemieszczać się z pominięciem granic państwa, tj. główna paradygmatyczna cecha globalizacji. Zdolność do swobodnego przemieszczania się niezależnie od granic państwowych.
4.Liberalizacja międzynarodowych stosunków gospodarczych,
Immanentną cechą procesu globalizacji jest pełna mobilność (ruchliwość) wszystkich czynników produkcji. Stopień tej ruchliwości może być tylko odpowiedni, niekoniecznie doskonały, np.:międzynarodowa imigracja siły roboczej jest jednym z procesów konstytuujących globalizację, ale w ograniczonym zakresie. Ogólną cechą procesów globalizacji we współczesnym świecie jest otwarcie gosp. krajowej na gosp. światową. Jest liberalizacja wymiany zagranicznej, a zwłaszcza zniesienie barier celnych. Liberalizację stanowi trzon konsensu waszyngtońskiego, który obejmuje również deregulację i prywatyzację. W latach 80-tych ten konsens trzyczłonowy został sformułowany jako wytyczna dla Międzynarod Funduszu Walutowego w odniesieniu do krajów latynoamerykańskich. Było to wyrazem zwycięstwa doktryny neoliberalnej w jej skrajnej postaci, a jednocześnie odrzuceniem doktryny Keynesistowskiej. Reguły konsensu waszyngt. są twardo realizowane przez MFW i Bank Światowy m.in. za sprawą J. Stiglitza
5.Finansjeryzacja gospodarki – polega na separacji (oderwaniu się) sektora finansowego od sfery produkcji w gospod. narodowej. Na skutek przemieszczania się z szybkością światła miliardów dolarów po całym świecie za dotknięciem guzika – internetu, system finansowy zaczyna żyć własnym życiem spychając na plan dalszy swoje funkcje w sferze realnej gospodarki. Sfera finansowa stała się najważniejsza dla biznesu. Nie można jednak stwierdzić, że jest możliwe całkowite oderwanie się sfery finansowej od sfery realnej, kiedy wydaje się, że znów grozi kryzys finansowy.
6.Powstanie miast globalnych – to takie miasta, które funkcjonują jako międzynarodowe ośrodki biznesu i finansów i są siedzibami transnarodowych korporacji. Miasta globalne pośredniczą w stosunkach pomiędzy państwami a gosp. światową. Wg wybitnej uczonej ze Skandynawii – Sassem - o tym czy miasto jest globalne nie decyduje liczba mieszkańców. Pani Sassen prowadziła badania nad problematyką miast globalnych liczących ponad 5 mln mieszkańców i np. Rio de Janeiro, w którym mieszka >6 mln ludzi i jest stolicą Brazylii nie jest miastem globalnym, ale San Paulo jest m. glob., bo tam mieści się cała potęga ekonomiczna Brazylii. Miasta globalne będące ośrodkami światowego handlu i bankowości, stały się pktami dowodzenia w organizacji gospodarki światowej, a także obszarem innowacji w tych decydujących branżach. W m. glob. występuje gwałtowny wzrost nierówności społeczno-ekonomicznej, bo z jednej str b. wysoko są płatne usługi finansowe i bankowe, a z drugiej str usługi w zakresie mieszkalnictwa czy gastronomii, gdzie płace są b. niskie i stąd bierze się polaryzacja społeczeństwa miejskiego. Powstaje nowy układ klasowy. W tych miastach na ich obrzeżach w tzw slumsach czy fawelach skupia się większość imigracji zagranicznych. Szacuje się, że w przyszłości będzie ok. 300 miast globalnych. Świadczy to o szybkim procesie urbanizacji na świecie. Jakie są międzynarodowe centra finansowe i biznesowe: N.Jork, Londyn, Tokio, Paryż, Frankfurt n/Menem, Zurych, Amsterdam, Los Angeles, Sydney, Hongkong. Ostatnio dołączyły do tej grupy takie miasta jak: Sau Paulo, Błenosaires, Taj-Pej-republika Chińska, Bombaj i Meksyk.
7.Problemy globalne współczesnego świata,
8.Powastanie megagospodarki, megaekonomii.
4.Przykłady niedefinicyjnych cech globalizacji ekonomicznej:
- regionalne ugrupowania integracyjne np.Unia Europejska; - outsourcing
5.Jaki są główne etapy procesu stawania się globalizacji?
6. Różne koncepcje genezy globalizacji ekonomicznej
7.Dwie strony internacjonalizacji życia gospodarczego.
8. Internacjonalizacja życia gospodarczego a globalizacja.
9.Aby odp na pytanie kiedy i dlaczego na arenę historyczną wkroczyła globalizacja ekonomiczna trzeba podać definicję globalizacji i jakie są jej podstawowe cechy.
10.Globalizacja a regionalne ugrupowania integracyjne (Unia Europejska).
11. Szczególne znaczenie outsourcingu w warunkach globalizacji.
12.Najdawniejsi prekursorzy globalistyki.
13. Najwybitniejsi pionierzy wielkich odkryć geograficznych.
14. Znaczenie Klubu Rzymskiego dla rozwoju myśli globalistycznej.
15.Intelektualne osiągnięcia Klubu Rzymskiego.
16. Najważniejsze problemy globalne współczesnego świata.
17.Rola Kolumba w historii wielkich odkryć geograficznych.
18. Znaczenie ruchu alterglobalistów dla rozwoju myśli globalistycznych.
19. Kraje europejskie i azjatyckie tworzące obecnie świat postsocjalistyczny
20. Współzależność pomiędzy globalizacją a postsocjalistyczną transformacją systemową.
2.Wymień podstawowe sfery bytu społecznego.
Jest 5 podst. sfer bytu społecznego: -ekonomiczna, -polityczna, -socjalna, -duchowa , -międzynarodowa.
3.Jakie jest miejsce globalistyki na mapie nauki – czym jest, a czym nie jest. G-ka jest to nowy fenomen na mapie nauki, który pojawił się kilka lat temu jako nowy kierunek badań naukowych, dziedzina wiedzy naukowej, która odnosi się do procesów gospodarki zachodzących w poszczególnych sferach bytu społecznego. G-ka jest częścią ekonomii politycznej, bo posługuje się jej aparatem pojęciowym. G-ka jest procesem myśli – nadbudowy teoretycznej.
7.Rola internacjonalizacji życia gospodarczego w procesie powstawania globalizacji.
8.Wkład Manuella Castelsa do dyskusji o genezie globalizacji.
10.Jakie przyczyny sprawiły, że lata 90-te ubiegłego stulecia były czasem narodzin globalizacji ekonomicznej.
11.Zniesienie dwóch światowych systemów społeczno-gospodarczych jako ostatnia przesłanka procesu kształtowania się globalizacji ekonomicznej.
12.Główne nazwiska charakteryzujące rozwój myśli globalistycznej.
-U. Thant, -A. Peccei, - G.H. Brundland
13.Jakie są teoretyczne czy intelektualne osiągnięcia myśli globalistycznej. Jaki jest trwały dorobek myśli ludzkiej w tym okresie?
Dwa najważniejsze osiągnięcia intelektualne: -idea zrównoważonego rozwoju – wg G.H. Brundland rozwój gosp. i społeczny nie może odbywać się w taki sposób aby podcinał korzenie lub pogarszał warunki egzystencji przyszłej generacji, -idea problemów globalnych – powstała na skutek połączenia się myśli globalistycznej z badaniami naukowymi prowadzonymi przez najwybitniejszych uczonych m.in. Klubu Rzymskiego, którego twórcą był A.Peccei.
14.Wymień etapy–procesy kształtowania się myśli globalistycznej.
1.Prekursorzy myśli globalistycznej: -Herodot, -Marco Polo;
2.Pionierzy wielkich odkryć geograficznych: K.Kolumb, -V. da Gama, - F.deMagellan;
3.Prenatalny okres: -U.Thant, -A. Peccei, - G.H. Brundland
15.Na czym polega klasyczne definiowanie czegokolwiek? Genus proximum – tj. proces u.ż.g., czyli rodzaj najbliższy glob. ekon. Są różne formy umiędzynarodowienia, które mają swoje cech szczególne i differentia specifica – to są te cechy osobliwe, niepowtarzalne, jedynie właściwe temu co nazywamy glob. ekon.
16. Co jest cechą charakterystyczną miast globalnych?Glob. ekonomiczna ma znaczenie metodologiczne. Jest najbardziej dojrzałą formą umiędzynarodowienia gospodarki światowej. Ekonomiczna analiza procesu g-cji trwa ok. 20 lat.
kina_tczew