3.2.2. Rodzaje przywództwa i członkostwo w grupie nieformalnej
Rzadko się zdarza, że o formach działania grupy grypserskiej decyduje jeden osobnik, samodzielny przywódca. Choć nie można takiego rozwiązania jednoznacznie wykluczyć. Zwykle jest to kilku osadzonych, którzy mają decydujący głos tzw. kolektyw prowodyrów-mącicieli, podejmujących najważniejsze decyzje. Kolektyw ten tworzą grypsujący o znacznej pozycji w hierarchii grupy nieformalnej. Pozostali członkowie organizacji grypserskiej muszą lojalnie wypełniać odgórne rozkazy, nawet jeżeli nie zgadzają się z ich sensem. Przykładem może być zjawisko zbiorowych głodówek lub zbiorowych aktów agresji.
Prowodyrami są przede wszystkim więźniowie zajmujący wysoką pozycję w hierarchii grupy nieformalnej, których siła władzy oparta jest na strachu. Osoby te mogą bowiem decydować o degradacji pozostałych uczestników podkultury więziennej, co określa się w gwarze więziennej „schowaniem do wora” lub „przecweleniem”. Sytuacja taka sprawia, że dochodzi do drastycznej sprzeczności pomiędzy ścisłą podległością i strachem, a oczekiwaną postawą, jaka powinna cechować grypsującego, czyli: niezależność, twardość, nieugiętość, silny charakter oraz dominujące i władcze zachowanie.
Na układ pełnionych ról i zajmowaną pozycję w podkulturze więziennej istotny wpływ mają następujące czynniki:
- sława więzienna ( prawdopodobieństwo zajmowania wysokich pozycji w strukturach nieformalnych przez osoby uchodzące za „twardzieli”, uczestników buntów mających „dobrą opinię”),
- rodowód przestępczy (rodzaje dokonywanych przestępstw, sposób ich dokonania, opinia w środowisku przestępczym i wolnościowym),
- znajomość zwyczajów więziennych (zwykle nabywana poprzez doświadczenie i wielokrotne odsiadywanie wyroków, wiedza taka ułatwia orientacje w warunkach więziennych i umożliwia samokontrolę),
- sposób odbywania kary (przede wszystkim stosunek do administracji, umiejętność stosowania destrukcyjnych działań wobec niej, prowadzenie wojny z klawiszami, „gadami”, może to być również agresja wobec ,,frajerów”, czy funkcjonariuszy),
- umiejętności manipulacyjne, manipulatorskie (zdolność wyreżyserowania pewnych działań, umiejętność wpływania na postawy innych, znajomość ,,zdroworozsądkowych socjotechnik),
- zasobność finansowa (osadzeni zasobni materialnie mogą uzależnić od siebie innych, mogą stać się postaciami centralnymi „drugiego życia”),
- inteligencja (najczęściej bardzo ściśle związana ze sztuką manipulacji oraz umiejętności przewidywania skutków działania i argumentacja trafiająca do pozostałych osadzonych),
- siła fizyczna (jest istotna ale nie decydująca, osobnicy silni, sprawni ale pozbawieni sprytu są najczęściej wykonawcami poleceń prowodyrów, co też daje im znaczną pozycję w strukturze „drugiego życia”).[1]
Wzajemne relacje między wymienionymi wyżej czynnikami i ich odwzorowanie w działaniu, wpływają na układ pełnionych ról i zajmowanych pozycji w strukturach nieformalnych. Grupa nieformalna ulega rozdrobnieniu, na szczycie piramidy znajduje się nieliczne grono przywódcze, za nim bezpośrednie zaplecze, a niżej rzesze wyznawców. Nie jest to układ statyczny, istnieje możliwość zarówno degradacji jak i awansu. Może o tym decydować stopień wypełniania norm i wtedy sprzeniewierzenie się zasadom, może być przyczyną degradacji nawet najznaczniejszych. Może o tym również decydować intryga, zmowa przeciwko konkretnej osobie lub nawet świadome działanie administracji więziennej.
PRZYPISY:
1 M. Szaszkiewicz, Tajemnice…, dz. cyt., s. 79-81.
[1] M. Szaszkiewicz, Tajemnice…, dz. cyt., s. 79-81.
pedagog107