1. Czym jest u dziecka dojrzałość szkolna?
Dojrzałość szkolna - to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecnego i fizycznego, jaki umożliwia mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych kl. I.Określenie "dojrzałość" dotyczy poziomu rozwoju dziecka, natomiast sformułowanie "szkolna" pozwala zrozumieć, iż idzie tu o taki poziom rozwoju, który uczyniłby dziecko gotowym do przekroczenia progu szkoły i sprostania stawianym przed nim w szkole zadaniom i obowiązkom. Dojrzałośc szkolna jest wynikiem prawidłowego kierowania rozwojem dziecka w wieku przedszkolnym.
2. Opisz stadia rozwoju inteligencji wg Piageta w wieku 6-12 lat.
Stadia rozwoju inteligencji wg Piageta:
· Operacje konkretne (7-11 lat)- w tym stadium dziecko nabywa pojęcia odwracalności w myśleniu, staje się mniej egocentryczne oraz potrafi dostrzegać przedmioty i zdarzenia z różnych punktów widzenia. Dziecko w tym stadium potrafi posługiwać się takimi operacjami jak klasyfikacja czy szeregowanie. Aby rozwiązać jakiś problem dziecko potrzebuje manipulacji i eksperymentowania na przedmiotach rzeczywistych.
· Operacje formalne (11- do końca)- nabywanie przez dziecko myślenia abstrakcyjnego bez konieczności odwoływania się do konkretnych przedmiotów i wydarzeń. Potrafi ono rozwiązywać problemy w umyśle za pomocą zbioru hipotez z równoczesnym badaniem wzajemnych zależności.
3. Co kształtuję się w rozwoju umysłowym dziecka(6-12lat). Wymień i opisz jedno.
W tym okresie kształtuje się rozwój umysłowy dziecka:
· uwaga,
· spostrzegawczość,
· pamięć,
· mowa,
· częstotliwość używania zdań rozwiniętych i złożonych,
· inteligencja,
· myślenie operacyjne,
· osobowość,
· moralność,
· przynależność do grupy.
UWAGA- U dzieci wstępujących do szkoły uwaga ma jeszcze charakter mimowolny, jednakże stopniowo w procesie nauczania rozwija się także uwaga dowolna. Dziecko coraz bardziej świadomie koncentruje uwagę na treści lekcji i podtrzymuje ją własnym wysiłkiem woli
SPOSTRZEGAWCZOŚĆ- Spostrzeżenia dzieci w tym okresie stają się bardziej analityczne, tzn. uczeń nabywa umiejętności wyodrębniania rozmaitych cech i własności w spostrzeganych przedmiotach uczy się te własności rozpatrywać oddzielnie i dostrzegać je także w innych, podobnych obiektach
PAMIĘĆ- jest okresem przełomowym dla rozwoju pamięci dziecka. W szkole podstawowej rozwija się stopniowo dowolne zapamiętywanie materiału podawanego na lekcji przez nauczyciela oraz dowolne przypominanie i odtwarzanie tego materiału.W miarę rozwoju myślenia w toku nauki szkolnej rozwija się także pamięć logiczna. Umożliwia ona opanowanie coraz bardziej skomplikowanych zagadnień i uczenie się materiału programowego ze zrozumieniem, ujmując związki rzeczowe i logiczne, łączące jego poszczególne części. W młodszym wieku szkolnym rozwijają się także takie cechy pamięci, jak jej szybkość, trwałość i pojemność.
MOWA- W młodszym wieku szkolnym obserwujemy także dalszy rozwój mowy. Dokonują się w niej rozmaite zmiany ilościowe i jakościowe, pojawiają się jej nowe formy i rodzaje Najważniejsze osiągnięcia w dziedzinie mowy w młodszym wieku szkolnym to przyswojenie sobie przez dzieci umiejętności czytania i pisania. Z rozwojem mowy wiąże się także nauka gramatyki i ortografii. W zakresie mowy ustanej dziecko uczy się mówić tylko na polecenie, odpowiadać na zadawane mu pytania, zgłaszać się, gdy ma ochotę coś powiedzieć. Dziecko uczy się wypowiadać zwięźle i jasno, nie odbiegać od tematu, lecz rozwijać go w sposób coraz bardziej logiczny.
CZĘSTOTLIWOŚĆ UŻYWANIA ZDAŃ ROZWINIĘTYCH I ZŁOŻONYCH- W okresie tym wzrasta częstotliwość używania zdań rozwiniętych i złożonych. W tworzonych zdaniach ujawnia się znaczący wzrost liczby przymiotników, przysłówków i spójników. Dzieci znajdują coraz więcej sposobów na wyrażanie różnych czynności.
INTELIGENCJA-Postępy w rozwoju umysłowym dziecka w młodszym wieku szkolnym wiążą się ściśle ze zmianami jakościowymi w jego inteligencji.
MYŚLENIE- Najwyżej złożoną i zorganizowaną czynnością poznawczą jest myślenie. Młodszy wiek szkolny to intensywny rozwój myślenia pojęciowego, słowno – logicznego. W siódmym i ósmym roku życia w myśleniu dziecka przeważają operacje konkretne – zależne od treści, na których są dokonywane. Stopniowe następuje przechodzenie do stadium operacji formalnych. Dziecko coraz sprawniej posługuje się czynnościami analizy i syntezy, które wielokrotnie stosuje w procesie szkolnego uczenia się. W toku nauki szkolnej doskonalą się też inne procesy i czynności myślenia: abstrakcja, i uogólnianie, konkretyzacja, porównywanie i klasyfikacja. W trakcie początkowej nauki szkolnej dziecko opanowuje nowe sposoby rozumowania i dowodzenia, nowe pojęcia i wyobrażenia o charakterze bardziej uogólnionym i usystematyzowanym. Rozwój i doskonalenie właściwości myślenia umożliwiają dziecku lepszą orientację w rzeczywistości oraz sprawniejsze i zorganizowane działanie.
OSOBOWOŚĆ- młodszy wiek szkolny jest okresem aktywnego rozwoju osobowości i rozwoju społecznego, interakcja pomiędzy dzieckiem a społeczeństwem poszerza się i staje się bardziej złożona. Pojawia się wówczas większa dojrzałość emocjonalna, następuje przejście od bezradności do niezależności i samowystarczalności.
MORALNOŚĆ- dziecka w tym okresie, w myśl teorii rozwoju moralnego J. Piageta, znajduje się na etapie realizmu oraz relatywizmu moralnego. Stadium realizmu moralnego charakteryzuje głównie heteronomiczność reguł społecznych (dzieci są przekonane, iż moralność narzucona jest przez ludzi posiadających autorytet). Dzieci nie zastanawiają się nad celami i słusznością reguł. Większość dzieci w tym stadium przejawia odpowiedzialność obiektywną, tzn. ocenia sytuacje moralne ze względu na ich fizyczne i obiektywne konsekwencje. Dopiero ok. 9-10 r.ż. dzieci wkraczają w stadium relatywizmu moralnego. Dzieci w tum stadium zaczynają rozumieć, że reguły są umowami, które stworzyli ludzie, aby się chronić i sobie pomagać. Przestrzeganie tych reguł postrzegane jest raczej jako współdziałanie z innymi, niż podporządkowanie się przepisom. Dziecko w okresie tym po raz pierwszy bierze pod uwagę motywy i intencje ludzi przy ocenie ich moralnego zachowania. Dzieci w tym okresie w dalszym ciągu bardzo potrzebują swoich rodziców i szukają w nich oparcia, ale coraz częściej porównują i przeciwstawiają środowisko domowe temu, które wykracza poza nie. Wywołuje to sporą liczbę pytań i nieporozumień z rodzicami.
PRZYNALEŻNOŚĆ DO GRUPY- Dla dzieci w tym okresie bardzo duże znaczenie ma Dzięki spędzaniu czasu z rówieśnikami uczą się współpracy i zasad obcowania z innymi. Zdolność uwzględniania potrzeb i wrażliwości innych osób pozwala na rozkwit przyjaźni. Grupy rówieśnicze zaspokajają typowe potrzeby dziecka w tym okresie:
· pragnienie odizolowania się od dorosłych
· przebywania w grupie osób o podobnych zainteresowaniach.
4. Opisz model rozwoju moralnego wg Piageta.
Model rozwoju moralnego J. Piageta
J. Piaget (1967) uważa, że dzieci uczęszczające do szkoły w okresie późnego
dzieciństwa, znajdują się najpierw w tzw. stadium realizmu moralnego (5.-7. r.ż.),
a następnie przechodzą przez stadium relatywizmu moralnego, które trwa od około
8.-11. r.ż. Realizm moralny w rozumowaniu dziecka oznacza, iż reguły społeczne
(jeżeli są dostrzegane) są przez nie traktowane jako realnie istniejące, narzucone
z zewnątrz (moralność heteronomiczna) i tak jak prawa fizyczne nie podlegające
dyskusji ani zmianom. Oznacza to również, że należy je zawsze i bezwzględnie res
pektować; można powiedzieć, że chodzi tu o przestrzeganie litery, a nie ducha
reguły. Dotyczy to zarówno nakazów i zakazów wydawanych przez dorosłych, jak
i reguł obowiązujących w zabawach dziecięcych. -
Konsekwencją takiego kategorycznego nastawienia jest wiara w immanentną
sprawiedliwość, tzn. przekonanie, że złamaniu czy naruszeniu reguły (nawet jeśli nikt
o tym nie wie) zawsze towarzyszy następstwo o charakterze kary. Inną charakterystyczną
właściwością tego stadium rozumowania jest posługiwanie się przez
dziecko kryterium odpowiedzialności obiektywnej, tzn uzależnianie moralnej
oceny sytuacji od jej fizycznych i obiektywnych skutków, nie zaś od intencji sprawcy
czy ważności normy.
W stadium moralnego relatywizmu, który rozwija się u dzieci w miarę chodzenia
do szkoły, obserwujemy stopniowe traktowanie reguł społecznych jako umów,
stworzonych przez ludzi dla określonych celów społecznych, takich jak prawo, bezpieczeństwo,
społeczne korzyści, itp. Reguły mogą zmieniać swoje znaczenie
w określonych warunkach, mogą też ulec zmianie, jeśli przestaną już być użyteczne
(np. reguły gry). Stopniowo dzieci dostrzegają również, że stosowanie normy może
czasem być zależne od sytuacji i dopuszczają np. kłamstwo w szlachetnych celach.
Jednak nie oznacza to liberalizmu moralnego, a jedynie odkrycie, że normy mogą
powstawać w grupie lub być formułowane czy przyswajane przez konkretnych ludzi
(np. rodziców), a nawet przez samo dziecko.
Około 10.-11. r.ż. dzieci zaczynają coraz częściej przejawiać tzw. moralność autonomiczną,
w której liczy się raczej duch reguły, niż jej litera. Ten rodzaj moralności
nakazuje postępować zgodnie z wyznawanymi przez siebie normami, bez względu na
okoliczności (tzn. nie z powodu przymusu, obawy przed karą czy w oczekiwaniu na
nagrodę), ale dlatego, że postępowanie to uważa się za słuszne. Satysfakcjonujące dla
dziecka jest samo postępowanie zgodne z normą, dlatego okres ten zwykło się też nazywać
okresem moralnego pryncypializmu. W ocenach moralnych, dzieci zaczynają
brać pod uwagę czynniki psychologiczne, takie jak np. zamiar sprawcy, jego intencje,
motywy, a także (z czasem) realne możliwości zgodnego z normą zachowania.
5. Opisz stadia rozwoju wg Kolberga.
Stadia w rozwoju moralnym według L. Kohlberga
W modelu rozumowania moralnego L. Kohlberga (1976), dzieci poniżej 9. r.ż.
przejawiają moralność przedkonwencjonalną, którą charakteryzuje przyjmowanie
przez podmiot egocentrycznej perspektywy. W tym wieku za słuszne uważa się
zwykle to zachowanie, które odpowiada własnym potrzebom i interesom jednostki,
a jednocześnie zapewnia wzajemną korzyść w interakcjach z innymi (stadium II).
Wraz z konsolidowaniem się operacji konkretnych - pod koniec tego okresu - dzieci
zaczynają osiągać stadium III na poziomie moralności konwencjonalnej. W stadium
tym dziecko potrafi przejąć punkt widzenia członka grupy społecznej, z którą
pozostaje ono w bezpośrednich interakcjach. Słuszne jest czynienie tego, czego
oczekuje się od osób pełniących w danej grupie określone role.
Niektóre dzieci pod koniec późnego dzieciństwa osiągają w rozumowaniu
moralnym stadium IV, w którym dominuje perspektywa "prawa i porządku społecznego".
W stadium tym moralność jest rozpatrywana z punktu widzenia interesu
społecznego, a jej podstawę stanowi ścisłe przestrzeganie praw i wywiązywanie się
z obowiązków. Zasady są takie same dla wszystkich, a potrzeby jednostki są drugorzędne
wobec utrzymania porządku społecznego. Kohlberg uważa jednak, że odpowiadające
temu stadium rozumowanie moralne pojawia się dopiero w okresie dorastania
wraz z kształtowaniem się zdolności do stosowania operacji formalnych.
mania1989