Deklaracja Helsingborgska.pdf

Deklaracja Heisingborgska 2006 Europejskich Strategii Udarowych

Streszczenie

W dniach 22-24 marca 2006 r. w Helsingborgu w Szwecji odbyla sie druga konferencja uzgodnielliowadotyczaca leczenia

udaru mózgu. Spotkanie zostalo zorganizowaneprzez Miedzynarodowe TowarzystwoUdarowe (/ntenzatiollal Stroke Societ)'),

za zgoda Europejskiej Rady Udarowej (European Stroke Council), przy udziale Europejskiego Biura Regionalnego S\I;iato-

wej Organizacji Zdrowia (I10rld Hea/.th Organization- WHO RegimzalOfficeJor E/wope). Konferencjezorganizowanowe wspól-

pracy za SwiatowaKonfederacjaFIzykoterapiidla Regionu Europejskiego (I10rld umfederation Jor Ph)'sical ThuYiPJ' - Europe-

on &gion) oraz Europejskim Stowarzyszeniem Pielegniarskim Badaó nad Ukladem Nerwowym (European ksociation if

Neuroscien.ceNurses). \V konfeI-ellcjiuczestniczyla takze organizacja pacjentów: Europejska Liga Udarowa (Stroke Allionce

Jór Europe). W trakcie spotkania opracowanoDeklaracje Helsingborgska 2006 dotyczacaEuropejskich Strategii Udarowych

(European St1~okeSt1~ategies). Deklaracja ta dotyczy ogólnych zasad oraz zadan, jakie nalezy zrealizowacdo 2015 r., i obejmu-

je piec glównych aspektów postepowania·wudarze mózgu (organizacja sluzb medycznych,opieka nad pacjentem w ostrej fa-

zie udaru mózgu, profilaktyka, rehabilitacja oraz ocena rokowania i jakosci leczenia uda~umózgu).

Slawakluczawe: incydent naczyniowo-mózgowyprofilaktykai kontrola, leczenie,rehabilitacja,rokowanie,zapewnieniejakosci,

opieka medyczna,strategiczneplanowanie,uzgodnienia,Europa.

['.'

({... b

Wstep

Deklaracjo Helsillllborgsko 2006

. Wprowadzenie

Udar mózgu jest jedna z glównych przyczyn zgo-

nów i niesprawnosci w Europie. \V miare starzenia sie

populacji europejskiej spoleczne znaczenie tej choroby

bedzie wzrastac.

\l\T listopadzie 1995 r. w Helsingborgu w Szwecji od-

bylo sie Ogólnoeuropejskie Spotkanie Uzgodnieniowe

Postepowania Vi' Udarze Mózgu (Pan-European Consen-

sus Meetingon Stroke Management), na którym dokona-

no analizy ówczesnej wiedzy na temat leczenia udaru

mózgu oraZ wyznaczono cele na rok 2005. Spotkanie to

zostalo zorganizowane przez Europejskie Biuro Regio-

nalne Swiatowej Organizacji Zdwwia (U-0dd Health

Organization - WHO Rcgional Qff;a Jor Europe) i Euro-

pejska Rade Udarowa (European Stroke Council), .we

w'spólpracy z Europejska Federacja Towarzystvl' Neuro-

logicznych (European FederatwtZ oJlleurologica! Societies),

Miedzynarodowym Towarzystwem Udarowym (Inter-

national St1~OkSociety), Regionem Europejskim Swiato-

wej Konfederacji FIzykoterapii (Wortd Confederation Jor

Physical TheraPJ' - E1tropean Region) oraz S",i.atowa Fe-

deracja Terapeutów Zajeciowych (Wórld Federation oj

Occupationa! Therapists). Efekt tego spotkania - "Dekla-

racja Helsingborgska -leczenie udaru mózgu" - zostal

opublikowany w Journal oj Interna! Medicine w 1996 r.

[w Polsce opublikowany w Neurof Neurodzir Pol 1997;

31 (supl. l) - przypis red. ].

\hl dniach 22-24 marca 2006 r~ w Helsingborgu od-

byla sie druga konferencja uzgodnieniowa, na której zak-

tualizowano poprzedni dokument i wyznaczono nowe

cele. Konferencja zostala zorganizowana przez Miedzy-

narodowe Towarzystwo Chorób Wewnetrznych (Inter-

national Society of Intental !l1edicine), z poparciem

Europejskiej Rady Udarowej, Miedzynarodowego To-

warzystwa Udarowego, przy wspóludziale Europejskie-

go Biura Regionalnego Vi/HO. Konferencje zorganizo-

wano we wspólpracy z Regionem Europejskim Swiatowej

Konfederacji FIzykoterapii oraz Europejskim Stowa.rzy-

szeniem Pielegniarskim Badan nad lJkladem Nerwo-

\V)1J11 (EU1~opeaAssociation cf N ewrosciena Nurses ).V>.T Kon-

ferencji uczestniczyla takze organizacja skupiajaca

pacjentów - Europejska Liga Udarowa (Stroke ALbance

Jor EU1~ope).

Omówiono piec glównych aspektów postepowania

w udarze mózgu:

• organizacje sluzb medycznych,

• leczenie w ostrej fazie udaru mózgu,

• profilaktyke,

• rehabilitacje po udarze,

• ocene rokowania i jakosci leczenia udaru mózgu.

Na sesji plenarnej uczestnicy pfZ)jeli Deklaracje Hel-

singborgska 2006 Europejskich Strategii Udaro"\Vych,

raport dotyczacy wszystkich planów i celów w leczeniu

udaru mózgu, jakie naleZy osiagnac do 2015 r.

S 277

Organizacia me.dycznych

sluzb udarowych

nie z opieka na podaddziale udarowym; oddzial ten

adpawiadalby takze za ksztalcenie asób zajmujacycb

sie pacjentem,

• kazdy rejon mial pisenme zalecenia datyczace ciagla-

sci apieki udarowej, a kazdy szpital zajmujacy sie cho-

rymi z udarem protokaly pastepawania aparte

na EBMj dastepne pawinny byc krajawe zalecenia

aparte na dawadach naukawych,

• kazdy szpital, k;tóry zajmuje sie charymi z udarem,

wdrozyl system ciaglej paprawy jakasci apieki, a kaz-

dy regian kantralawal wyruki ciaglej apieki.

Cele na rok:2015

V{szy~cypacjenci z udarem mózgu w Eurapie beda

mieli dastep da kampleksawej, zarganizawanej apieki:

w astrej fazie - do addzialów udarov.'Ych (Stroke Unit

- SU), araz oclpmviedniejrehabilita<jii prewencji wtórnej.

Podstawowe wymogi

Zaleca sie przede wszystkim, aby:

• osaby zawadawa zwiazane ze sluzba zdrowia, a tak-

ze ogól spaleczenstwa znali abjawy udaru mózgu

dzieki prawadzonemu ksztalceniu ustawi.cznemu,

• pawstaly zorganizuwane sluzby zapewniajace apieke

charyn1 z udarem mózgu zarówno srodowiskawe, jak

i w szpitalach, gdzie leczy sie udar mózgu,

• aszacawano lokalne srodki i patrzeby, tak aby apieka

nad pacjentem adbywala sie na addziale udarowym,

na specjalnie wydzielanych lózkach, a apieke sprawa-

wal wielaspecjalistyczny zespól udaraW)~

• utwarzona system wdrazania nOW)Tcasiagniec nau-

kaW)fch da cadziennej praktyki leczenia charych

z udarem mózgu,

• system transpartu przewozil charychjedynie da szpi-

tali majacych w swej strukturze jednastki zorganiza-

\-vanejapieki udarawej (addzialy udarowe)j pacjenci

pawinni trafIac da szpitali niemajacych addzialów uda-

rowych jedynie wtedy, gdy w-ymagaja resuscytacji lub

intensywnej terapii i znajduja sie ane naj blizej miej-

sca, z któregO' pacjent zostal prZ}'\vieziany,

• struktura systemu trans partu byla przystasO\vana

do lakalnych patrzeb i mazliwasci,

• utwarzona formalny system certyfikacji aceny asrod-

ków udarO\vych w celu padniesienia jakosci apieki

i zapewnienia pastepawania zgodnego ze standarda-

mi apartymi na aktualnych i wiarygodnych publika-

cjach oraz krajowych W)Ttycznych,

• dla asrodków dobrze funkcjanujacych i majacych cer-

tyfikaty - przy wspóludziale przedstawicieli pacjen-

tów, arganizacji asób zawadawo zajmujacych sie me-

dycyna i platników -_zastal utwarzony adpawiedni

system finansawania,

• dla kazdego regianu geografIcznegO' lub dla akresla-

nej papulacji powalanO' kaardynatara sluzb zajmuja-

cych sie udarem,

• w kazdym szpitalu byl tylkO'jeden oddzial adpawie-

dzialny za stwarzenie systemu apieki udarowej, v.-lacz-

Opieko w ostrej fazie

Udar mózgu jest stanem naglym, w którym znacza-

ca role odgrywa czas. Wszyscy pacjenci pawinni zostac

przetranspartowani jak najszybciej do szpitala, który za-

pewnia adpawi.ednia apieke i ma niezbedne wypasaze-

nie - tamagrafie komputerowa (eT) lub rezanans ma-

gnetyczny (MRI). Lallcuch zdarzen zapewniajacy

nieprzerwana, wielaspecjalistyczna opieke nad charym

z udarem mózgu rozpaczyna sie w stacji pagatawia,

gdzie pa atrzymaniu zglaszenia mazna wstepnie wyty-

powac patencjalnega charega z udarem. Nalezy usta-

lic, jaki czas uplynal ad W)Tstapieniaabjawów do ma-

mentu wezwania pagotowia. Ze stacji pogatowia nalezy

wyslac karetke, której persanel potrafi rozpaznac abja-

wy udaru, aby szybko przewiezc pacjenta da najblizsze-

gO' szpitala zapewniajacegO' adpowiednia apieke.

Leczenie udaru mózgu rozpaczyna sie jeszcze

przed datarciem da szpitala. Zasada ABC (Airway

- dragi addechawe, Breathing - oddychanie, Circulation

- krazenie) pazwala na ocene i zabezpieczenie padsta-

wovvych funkcji zyciawych pacjenta.

Vlywiad rozstrzyga a kwalifikacji pacjenta do lecze-

nia trombalitycznega i przewiezieniu da szpitala zapew-

niajacegO' takie leczenie.

Zespól karetki pogatawu pmvinien kontaktawac sie

z personelem szpitala, dzieki czemu mazliwa staje sie

szybka ocena pacjenta pa przyjezdzie.

Po szybkiej acenie w izbie prz)jec (IP) i rozpazna-

niu typu udaru (niedokrwienny lub krwataczny) oraz

po stabilizacji funkcji zyciawych pacjent pawinien zo-

~tac przeniesiany na oddzial udaravvy, gdzie zajmie sie

nim wielospecjalistyczny zespól.

l\1ima róznic w dastepnosci srodków, wszystkie kra-

je pawinny dazyc da rozwaju adpawiedniej infrastruk-

tury i powolania zespalów ludzi zajmujacych sie lecze-

niem udaru (wielaspecjalistyczne zespaly, ad dzialy

udarowe, mozliwosci abrazawania).

S 278

liellroIogia i~ Pol!ia 2008; 42, 4 (sup!. 3)

Deklarocjo Helsingbo'})ska 2006 Europejskich Strategii Udarowych

Oddzialy udarowe

dycznych, aby poprawic opieke udarowa i umozliwic

szybkie, bezposrednie konsultacje.

Pododdzialy udarowe powi.nny byc certyfikowane

przez krajowe lub miedzynarodowe instytucje, aby za-

gwarantowac stosowanie zalecen opartych. na EBM.

Opieka domm;:a w ostrej fazie udaru jest gorszej ja-

kosci niz opieka na oddziale udarmvym i powinna byc

rozwazana jedynie w przypadku, gdy ta ostatnia jest nie-

dostepna.

Konsultacja i ewentuaLrlie hospitalizacja neuroclli-

rurglczna, chirurgii naczyniowej, neuroradiologii inter-

wenC)jnej i kardiologicznej musi byc dostepna wosrod-

kach leczenia udaru Vv'yzszereferencyjnosci, ale nie sa

konieczne w podstawowych oddzialach udarowych.

Oddzial udarowy to podstawa zintegrowanej opie-

ki udarowej tzw. lancucha opieki. Istnieja dane mówia-

ce o tym, ze pacjenci leczeni na oddzialach udarowych

maja lepsze rokowanie w porównaniu z tymi, którzy sa

leczeni na oddzialach ogólnych. fvlinirnalne krytena, ja-

kie musi spelnic oddzial udaroWy, sa nastepujace:

• lózka przeznaczone tylko dla ChOlydl z udarem mózgu,

• wielospecjalistyczny zespól zajmujacy sie pacjentami,

skladajacy sie z lekarza, wyszkolonych pielegniarek,

fizjoterapeuty, logopedy, terapeuty zajeciowego,

• 24-godzinny, natychmiastowy dostep do obrazowania

(CT .lub MRI), w przypadku gdy nie bylo ono wy-

konane na IP (to kryterium moze byc trudne do spel-

nienia na wszystkich oddzialach udarowych i we

wszystkich krajach z powodu duzych kosztów),

• istnienie pisemnych protokoló,v postepowania i zale-

cen dotyczacych diagnostyki i leczenia ostrej faL)~ mo-

nitorowania i zapobiegania powiklaniom oraz profi-

laktyki wtórnej,

• mozliwosc rozpoczecia natychmiastowej rehabilitacji,

gdy tylko ustabilizuje sie stan ogólny pacjenta; zapew~

nienie pacjentom wczesnej rehabilitacji,

• cotygodniowe spotkania wielospecjalistycznego zespo-

lu z pacjentem,

• ustav\'iczne ksztalcenie personelu,

• ustaV\>icznksztalcenie pacjentów/rodzin/opiekunów.

Zorganizowana opieka nad pacjentem na pododdzia-

le udarovvym jest mozliwa dzieki wielospecjahstyczne-

mu zespoloV»iudarowemu ..

Czescia dobrze zorganizowanego oddzialu udaro-

wego powinny byc pisemne protokoly postepowania kli-

nicznego aktualizowane co 12 miesiecy. Protokoly

powinny zawierac informacje dotyczace opieki ogólno-

medycznej, diagnostyki przyczyn udaru, profilaktyki

wtórnej i wczesnej rehabilitacji.

Ocena indywidualnycn potrzeb rehabilitacyjnych

powinna byc wykonana u wszystkich pacjentów przez

wielospecjahstyczny zespól udarowy, z ocena w zakre-

sie potrzeb medycznych, pielegnaqjnych, fizjoterapii,

terapii zajeciowej, terapii mowy czy potrzeb psycholo-

gicznych. Rehabilitacje nalezy rozpoczac w ciagu pierw-

szych kilku dni na oddziale udarowym lub ua oddziale

z lózkami przeznaczonymi dla chorych z udarem mózgu.

Zarówno cele, jak i metody stosowane w trakcie rehabi-

litacji powinny byc dobrane dla pacjenta i modyfikowa-

ne w miare poprawy jego stanu.

W przypadku, gdy radiologa nie ma w szpitalu przez

caly czas, naleZy zapewnic dostep do technik teleme-

Rehabilitoqo

Wszyscy czlonkowie zespolu udarowego poV»inni

znac najwazrti.ejsze elementy rehabilitacji poudarowej

oraz podstawowe zadania pozostalych czlonków, tak aby

w razie koniecznosci móc je dodatkowo wspierac.

Rehabilitacja jest tym skuteczniejsza, in} szybciej zo-

stanie rozpoczeta (liczac czas od v;'Ystapieniaobjawów).

Powinna byc prowadzona tak dlugo, jak nastepuje po-

prawa.

Po w}1)isaniu pacjenta z oddzialu udarowego, reha-

bilitacja powinna byc kontynuowana w miare mozliwo-

sci na oddzialach (w osrodkach) rehabilitacyjnych,

w przychodniach rehabilitacyjnych lub w domu przez

ruchomy zespól rehabilitacyjny.

Rodzina pacjenta i jego opiekunoV»ie powinni na-

uczyc sie podstawowych zasad rehabilitacji.

\TY momencie zakonczenia procesu rehabilitacji,

opieka udarowa nadal powinna byc dostepna, a pacjent

powinien bez problemów przejsc pod opieke podstawo-

wej opieki zdrowotnej.

Zaleca sie powolanie zespolów udarmvych dzialaja-

cych poza szpitalem, w terenie.

Aby osiagnac optymalny stopien przystosowania, pa-

cjenci z utrwalonym deficytem powinni byc wspierani

zarówno przez sluzby medyczne, jak i spoleczenstwo,

tak aby radzili sobie z czynnosciami dnia codziennego.

Kluczowym aspektem jest kontynuacja opieki me-

dycznej i rehabilitacji po wypisie ze szpitala. Jednostka

odpO\\>iedzialnapowinny byc albo oddzialy udarowe, al-

bo sluzby medyczne nalezace do podstawowej opieki

zdrowotnej.

Po poczatkowej popraV»ie stan chorych z udarem

mózgu czesto sie pogarsza, a stopien niezaleznosci, jaki

osiagneli w czynnosciach dnia codziennego, obniza sie.

PoIsb 2008; 42, 4 (supl. 3)

S 279

Organizacja me.dycznych

sluzb udarowych

nie z opieka na pododdziale udaro\\rymi oddzial ten

odpowiadalby takze za ksztalcenie osób zajmujacych

SIe pacJentem,

•• kazdy rejon mial pisenme zalecenia dotyczace ciaglo-

sci opieki udarowej, a kazdy szpital zajmujacy sie cho-

rymi z udarem protokoly postepowania oparte

na EBM; dostepne powinny byc krajowe zalecenia

oparte na dowodach naukowych,

•• kazdy szpital, k;tóry zajmuje sie chorymi z udarem,

wdrozyl system ciaglej poprawy jakosci opieki, a kaz-

dy region kontrolowal wyruki ciaglej opieki.

Cele no rok 2015

\Vszy~cy pacjenci z udarem mózgu w Europie beda

mieli dostep do kompleksowej, zorganizowanej opieki:

w ostrej fazie - do oddzialów udarowych (Stroke Unit

- SU), oraz odpovvi.ednierehabilita<jii prewencji wtórnej.

Podstawowe wymogi

Zaleca sie przede wszystkim, aby:

•• osoby zawodowo zwiazane ze sluzba zdrowia, a tak-

ze ogól spoleczenstwa znali objawy udaru mózgu

dzieki prowadzonemu ksztalceniu ustawi.cznemu,

•• powstaly zorganizowane sluzby zapewniajace opieke

chorynl z udarem mózgu zarówno srodowiskuwe, jak

i w szpitalach, gdzie leczy sie udar mózgu,

•• oszacowano lokalne srodki i potrzeby, tak aby opieka

nad pacjentem odbywala sie na oddziale udamwym,

na specjalnie wydzielonych lózkach, a opieke sprawo-

wal wielospecjalistyczny zespól udaroW)~

•• utworzono system wdrazarua nOW)Tch osiagniec nau-

kowych do codziennej praktyki leczenia chorych

z udarem mózgu,

•• system trdIlSpOrtu przewozil chorych jedynie do szpi-

tali majacych w swej strukturze jednostki zorganizo-

wanej opieki udarowej (oddzialy udarowe); pacjenci

powinni traEJacdo szpitali niemajacych oddzialów uda-

rowych jedynie wted)\ gdy wymagaja resuscytacji lub

intensywnej terapii i znajduja sie one naj blizej miej-

sca, z którego pacjent zostal przywieziony,

•• struktura systemu transportu byla przystosowana

do lokalnych potrzeb i mozliwosci,

•• ui:\vorzono formalny system certyfikacji oceny osrod-

k6w udarO\'lych w celu podniesienia jakosci opieki

i zapewnienia postepowania zgodnego ze standarda-

mi opartymi na aktuahlych i wiarygodnych publika-

cjach oraz krajoW)rch W)'tycznych,

•• dla osrodków dobrze funkcjonujacych i majacych cer-

l:)rfikaty- przy wspóludziale przedstawicieli pacjen-

tów, orgalUzacji osób zawodowo zajmujacych sie me-

dycyna i platników - zostal utworzony odpO\viedni

system finansowania,

•• dla kazdego regionu geograficznego lub dla okreslo-

nej populacji powolano koordynatora sluzb zajmuja-

cych sie udarem,

•• w kazdym szpitalu byl l:)rlkojeden oddzial odpov;>ie-

dzialny za stworzenie systemu opieki udarowej, wlacz-

Opieko VI ostrei fazie

U dar mózgu jest stanem naglym, w którym znacza-

ca role odgrywa czas. Wszyscy pacjenci powinni zostac

przetransportowani jak najszybciej do szpitala, który za-

pewnia odpO\vieclnia opieke i ma niezbedne wyposaze-

nie - tomografie komputerowa (eT) lub rezonans ma-

gnetyczny (MRI). Lallcuch zdarzen zapewniajacy

nieprzerwana, widospecjalistyczna opieke nad chorym

z udarem mózgu rozpoczyna sie w stacji pogotowia,

gdzie po otrzymaniu zgloszenia mozna wstepnie wyty-

powac potencjalnego chorego z udarem. Nalezy usta-

lic, jaki czas uplynal od W)Tstapieniaobjawów do mo-

mentu wezwania pogotowia. Ze stacji pogotowia nalezy

wyslac karetke, której personel potrafi rozpoznac obja-

wy udaru, aby szybko prze\viezc pacjenta do najblizsze-

go szpitala zapewniajacego odpowiednia opieke·

Leczenie udaru mózgu rozpoczyna sie jeszcze

przed dotarciem do szpitala. Zasada ABC (Ainvay

- drogi oddechowe, Breathing - oddychanie, C1'rculation

- krazenie) pozwala na ocene i zabezpieczenie podsta-

wovvych funkcji zyciowych pacjenta.

v\Tywiadrozstrzyga o kwalifikacji pacjenta do lecze-

nia trombolitycznego i przewiezieniu do szpitala zapew-

niajacego takie leczenie.

Zespól karetk-i pogotowia pov;wen kontah'towac sie

z personelem szpitala, dzieki czemu mozliwa staje sie

szybka ocena pacjenta po przyjezdzie .

Po szybkiej ocenie w izbie przyjec (IP) i rozpozna-

niu typu udaru (niedokrwienny lub krwotoczny) oraz

po stabilizacji funkcji zyciowych pacjent powinien zo-

~tac przeniesiony na oddzial udarowy, -gdzie zajmie sie

nim wielospecjalistyczny zespól.

I\1imo róznic w dostepnosci srodków, wszystkie kra-

je powinny dazyc do rozwoju odpowiedniej infrastruk-

tury i powolania zespolów ludzi zajmujacych sie lecze-

niem udaru (wielospecjalistyczne zespoly, oddzialy

udarowe, mozliwosci obrazowania).

S 278

lIelIllIogia i~ Polsb 2008; 42, 4 (supL 3)

Deklaracia He!siogbo1]ska 2006 Europejskich Strategii Udarowych

Oddzialy udarowe

dycznych, aby poprawic opieke udarowa i umozliwic

szybkie, bezposrednie konsultacje.

Pododdzialy udarowe powinny byc certyfikowane

przez krajowe lub miedzynarodowe instytucje, aby za-

gwarantowac stosowanie zalecen opartych na EBM.

Opieka dommya w ostrej fazie udaru jest gorszej ja-

kosci niz opieka na oddziale udarowym i powinna byc

rozwazana jedynie w przypadku, gdy ta ostatnia jest nie-

dostepna.

Konsultacja i ewentuaLrlie hospitalizacja neuroclli-

rurgiczna, chirurgii naczyniowej, neuroradiologii inter-

wenC)jnej i kardiologicznej musi byc dostepna w osrod-

kach leczenia udaru wyzszej referencyjnosci, ale nie sa

konieczne w podstawowych oddzialach udarowych.

Oddzial udarowy to podstawa zintegrowanej opie-

ki udarowej tzw. lancucha opieki. Istnieja dane mówia-

ce o tym, ze pacjenci leczeni na oddzialach udarowych

maja lepsze rokowanie w porównaniu z tymi, którzy sa

leczeni na oddzialach ogólnych. l\1.inimalne kryteria, ja-

kie musi spelnic oddzial udarowy, sa nastepujace:

• lózka przeznaczone tylko dla chorych z udarem mózgu,

• wielospecjalistyczny zespól zajmujacy sie pacjentami,

skladajacy sie z lekarza, wyszkolonych pielegniarek,

fizjoterapeuty, logopedy, terapeuty zajeciowego,

• 24-godzinny; natychmiastowy dostep do obrazowania

(CT .lub MRI), w przypadku gdy nie bylo ono wy-

konane na IP (to kryterium moze byc trudne do spel-

nienia na wszystkich oddzialach udarowych i we

wszystkich krajach z powodu duzych kosztów),

• istnienie pisemnych protokolów postepowania i zale-

cen dotyczacych diagnostyki i leczenia ostrej faI); mo-

nitorowania i zapobiegania powiklaniom oraz profi-

laktyki wtórnej,

• mozliwosc rozpoczecia natychmiastowej rehabilitacji,

gdy tylko ustabilizuje sie stan ogólny pacjenta; zapew~

nienie pacjentom wczesnej rehabilitacji,

• cotygodniowe spotkania wielospecjalistycznego zespo-

lu z pacjentem,

• ustavviczne ksztalcenie personelu,

• ustawiczne ksztalcenie pacjentów/rodzin/opiekunów.

Zorganizowana opieka nad pacjentem na pododdzia-

le udarowym jest mozliwa dzieki wielospecjalistyczne-

mu zespoLowi udarowemu.

Czescia dobrze zorganizowanego oddzialu udaro-

wego powinny byc pisemne protokoly postepowania kli-

nicznego aktualizowane co 12 miesiecy: Protokoly

powinny zawierac informacje dotyczace opieki ogólno-

medycznej, diagnostyki przyczyn udaru, profilaktyki

wtórnej i wczesnej rehabilitacji.

Ocena indywidualnycn potrzeb rehabilitacyjnych

powinna byc wykonana u wszystkich pacjentów przez

..-vi.elospecjalistycznyzespól udarowy, z ocena w zakre-

sie potrzeb medycznych, pielegnacyjnych, fizjoterapii,

terapii zajeciowej, terapii mowy czy potrzeb psycholo-

gicznych. Rehabilitacje naleZy rozpoczac w ciagu pierw-

szych kilku dni na oddziale udarmvym lub na oddziale

z lózkami przeznaczonymi dla chorych z udarem mózgu.

Zarówno cele, jak i metody stosowane w trakcie rehabi-

litacji powinny byc dobrane dla pacjenta i modyfikowa-

ne w miare poprawy jego stanu.

W przypadku, gdy radiologa nie ma w szpitalu przez

caly czas, naleZy zapewnic dostep do technik teleme-

Rehabilitacja

Wszyscy czlonkowie zespolu udarowego powinni

znac najwazniejsze elementy rehabilitacji poudarowej

oraz podstawowe zadania pozostalych czlonków, tak aby

w razie koniecznosci móc je dodatkowo wspierac.

Rehabilitacja jest tym skuteczniejsza, inl szybciej zo-

stanie rozpoczeta (liczac czas od v,')lstapienia objawów).

Powinna byc prowadzona tak dlugo, jak nastepuje po-

prawa.

Po wypisaniu pacjenta z oddzialu udarowego, reha-

bilitacja pov"inna byc kontynuowana w nliare mozliwo-

sci na oddzialach (w osrodkach) rehabilitacyjnych,

w przychodniach rehabilitacyjnych lub w domu przez

ruchomy zespól rehabilitacyjny.

Rodzina pacjenta i jego opiekunowie powinni na-

uczyc sie podstawow)'ch zasad rehabilitacji.

'IV momencie zakonczenia procesu rehabilitacji,

opieka udarowa nadal powinna byc dostepna, a pacjent

powiPien bez problemów przejsc pod opieke podstawo-

.wej opieki zdrowotnej.

Zaleca sie powolanie zespolów udarowych dzialaja-

cych poza szpitalem, w terenie.

Aby osiagnac optymalny stopien przystosowania, pa-

cjenci z utrwalonym deficytem powinni byc wspierani

zarówno przez sluzby medyczne, jak i spoleczenstwo,

tak aby radzili sobie z czynnosciami dnia codziennego.

KlUCzov,')lmaspektem jest kontynuacja opieki me-

dycznej i rehabilitacji po wypisie ze szpitala: Jednostka

odpowiedzialna powinny byc albo OCldzialyudarowe, al-

bo sluzby medyczne nalezace do podstawowej opieki

zdrowotnej.

Po poczatkowej poprawie stan chorych z udarem

mózgu czesto sie pogarsza, a stopien niezaleznosci, jaki

osiagneli w czynnosciach dnia codziennego, obniza sie.

~ i ~Pol!b

2008; 42, 4 (SlJpL 3)

S 279

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: