DWS org.pl_2010-07.pdf

numer 7 – zima 2010

Zaczynamy od tekstu, autorstwa niżej podpisa-

nego – bezpośrednio związanego w kilkoma co naj-

mniej „gorącymi tematami” Forum. Wydaje mi się,

że nawet tak skrótowe przedstawienie materiałów

znanych dotąd z omówień wnosi co nieco do naszej

wiedzy. A przy okazji dostarczy impulsu do dyskusji.

Równie gorącego problemu dotyczy tekst Rafa-

ła Białkowskiego. Pokusił się był Rafał na stworze-

nie własnej wersji planu wojny z Niemcami. Sądzę,

że Plan „Zelint” również wywoła dyskusję na forum.

Wprawdzie to tylko intelektualna zabawa, ale jakże

inspirująca…

Przemek Przybylski to debiutant. Niewielki tekst

o bitwie pod Brwinowem opowiada o jednym z tra-

gicznych epizodów wrześniowej kampanii. Jak to

miło, gdy bardzo młodzi biorą się za pisanie. Oby tak

dalej!

Marcin Strembski znowu o Szwajcarach. Tym ra-

zem o tym, kto komu chciał sprzedać jeden z najlep-

szych myśliwców świata i dlaczego do tego nie do-

szło. „Messer” tym razem górą.

Michał Stefańczak o Norwegach w wojsku III Rze-

szy. Rzecz mała, skala niewielka, ale prawie zupełnie

nieznana. Ze względu na znajomość miejscowych re-

aliów szczególnie warta polecenia.

Doczekaliśmy się też w końcu tekstu „pierwszo-

wojennego”. A właściwie dwóch… Sławomir Kułacz

o epizodach, z których chyba wysnuto – nieprawdzi-

wy jak sądzę – wniosek o czeskiej niechęci do walki

w ogóle. W drugim tekście zaś o jednym z cmentarzy

żołnierzy I wojny.

Na koniec znana już z Forum, niezwykle emocjo-

nalna i osobista recenzja najnowszej książki Roberta

Michulca pióra Andrzeja Panila. Podpisuję się pod

nią oboma rękami!

Tadeusz Zawadzki (TZaw1)

Biuletyn

DWS.org.pl

ISSN 2080-5780

spis treści

Tadeusz Zawadzki (TZaw1)

Polska w strategii aliantów. Francusko-brytyjskie

rozmowy sztabów w 1939 r. ..................... 2

Rafał Białkowski (Zelint)

Plan Operacyjny „Zelint” ....................... 10

Przemek Przybylski (przem0l)

Bitwa pod Brwinowem 12 IX 1939 .............. 28

Marcin Strembski (net_sailor)

Spitire – niedoszły obrońca

szwajcarskiego nieba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Michał Stefańczak (michalst)

Obywatele norwescy w siłach zbrojnych

III Rzeszy ...................................... 35

Sławomir Kułacz (AlterUrsi)

Czeskie epizody z walk nad Dolnym Sanem..... 42

Sławomir Kułacz(AlterUrsi)

Cmentarz dwóch wojen........................ 45

Biuletyn.DWS.org.pl

nr 7 – zima 2010

Andrzej Panfil

Robert Michulec, „Ku wrześniowi 1939. Zbrojne

ramię sanacji” – recenzja ....................... 47

Wydawca, redakcja, DTP:

Tadeusz Zawadzki

biuletyn-dws@pro.wp.pl

Projekt graiczny:

Teresa Oleszczuk

Biuletyn jest bezpłatny. Prawa Autorów są chronione usta-

wami i konwencjami międzynarodowymi.

Kopiowanie, przedruk i wykorzystanie fragmentów obszer-

niejszych niż przewiduje ustawa tylko za zgodą Autorów.

ISSN 2080-5780

BIuletyN DWS.org.pl

Polska w strategii aliantów

Francusko-brytyjskie rozmowy sztabów w 1939 r.

Tadeusz Zawadzki (TZaw1)

Rozmowy sztabowców Wielkiej Brytanii i Francji nie były

nowością. Pomijając ścisłe współdziałanie w okresie 1 wojny

światowej, konsultacje takie odbyły się m.in. w latach 1935

(w Paryżu) i 1936 (w Londynie) 1 . Po zajęciu Pragi przez Rzeszę

Hitlera, z pełną jasnością okazało sie, że polityka appeasemen-

tu nie przyniosła rezultatów. Stało się też jasne, że wojna jest

nieunikniona, a przynajmniej bardzo prawdopodobna. W tej

sytuacji naturalni sojusznicy – Francja i Wielka Brytania – mu-

siały nie tylko wypracować wspólną strategię działania, ale

też uzgodnić zasady i procedury obowiązujące w kwestiach

praktycznych – np. zasady dowodzenia na poszczególnych te-

atrach działań wojennych (TDW). W tym celu 29 marca 1939 r.

w Londynie podjęto więc rozmowy delegacji obu sztabów ge-

neralnych.

Było to gremium wypracowujące decyzje zatwierdzane

później na najwyższych szczeblach wojskowych i politycz-

nych. Przyjęto procedurę pracy polegającą na opracowaniu

memorandów, które następnie omawiano na posiedzeniach.

Wnioski i propozycje albo zatwierdzano, albo kierowano do

dalszego opracowania z uwzględnieniem uwag uczestników

dyskusji. Wynika z tego, że nawet dokumenty opracowane

przez Brytyjczyków, po uwzględnieniu poprawek należy uznać

za wspólne stanowisko przyjęte w poszczególnych sprawach.

Od 29 marca do 31 sierpnia odbyło się 16 spotkań delega-

cji w różnym składzie. Przewodniczącymi delegacji francuskiej

byli: gen. A. Lelong 2 (większość spotkań) i wadm. J. Odend’hal.

Delegacji brytyjskiej przewodniczyli kmdr V.H. Danckwerts

(większość spotkań) i kadm. W.S. Chalmers.

Memoranda i protokoły spotkań przechowywane są w bry-

tyjskich National Archives w Kew – teczka CAB 29/160.

W artykule przedstawiono dwa istotne aspekty rozmów:

wypracowanie i ustalenie wspólnej strategii oraz miejsce

Polski w strategii aliantów. Inne – nie mniej ciekawe aspekty

– pojawiają się marginalnie, szczególnie kwestia użycia sił po-

wietrznych. Ze względu na objętość materiału (ok. 500 stron)

ograniczono się do omówienia dokumentów, nieliczne tylko

fragmenty – zdaniem autora najważniejsze – zostały przetłu-

maczone i zacytowane.

ZAłOżeNIA OgóLNe STRATegII

Pierwsza sesja odbyła się 29 marca 1939 o godz. 11.00 3 .

Otworzył ją gen Ronald Adam, zastępca szefa Imperialnego

Sztabu generalnego, który po wygłoszeniu krótkiego oświad-

czenia opuścił spotkanie. Sesja poświęcona była sprawom

organizacyjnym i proceduralnym. Przyjęto agendę i harmo-

nogram rozmów 4 . Pewną ciekawostką, ale i zrozumiałym

środkiem bezpieczeństwa, było ustalenie na samym początku

unikania – w miarę możliwości – wszelkiego rozgłosu wobec

rozmów. Ustalono mianowicie, że na wypadek pytań ze strony

prasy należy się trzymać wykładni, iż kilku francuskich oice-

rów przebywa w Londynie dla podtrzymania kontaktów zaini-

cjowanych trzy lata wcześniej 5 .

Za podstawę do dalszej dyskusji przyjęto założenie, że so-

jusz Wlk. Brytanii i Francji walczy z Niemcami i Włochami, przy

czym na późniejszych etapach wojny możliwe jest włączenie

się Japonii. Za datę wybuchu wojny przyjęto kwiecień 1939 6 .

Ustalono również, że odbywające się równolegle rozmowy

przedstawicieli lot obu krajów rozpoczną sie 1 kwietnia 7 .

Delegacja francuska otrzymała 5 memorandów złożonych

28 marca, w tym najważniejszy AFC(J) 4 „Założenia politycz-

ne”. Pozostałe dokumenty to AFC(J) 5 „Podsumowanie ekono-

miczne”, AFC(J) 6 „Porównanie sił”, AFC(J) 7 „Metody wojny”,

AFC(J) 8 „Ogólny problem strategiczny”.

AFC(J) 4 „Założenia polityczne” to krótki dokument, w któ-

rym przedstawiono najważniejsze pod względem planowania

strategicznego elementy sytuacji politycznej.

Wydzielono dwie grupy państw, następująco charaktery-

zując ich nastawienie:

I. Alianci i państwa przyjazne w europie:

1. Portugalia, egipt i Irak (oba przy założeniu, że będą zado-

wolone z rozmów w sprawie Palestyny).

2. Turcja (neutralna, nie wykluczone wystąpienie po stronie

aliantów), grecja (neutralna, sprzyjająca aliantom).

II. Inne państwa:

3. USA – przyjazna neutralność, niewykluczona modyikacja

ustaw o neutralności na korzyść aliantów, mało prawdopo-

dobne aktywne wystąpienie, chyba że w późniejszej fazie.

1 AFC(J) 1st Meeting, s. 2.

2 Francuski attache wojskowy w Londynie.

3 AFC(J) 1st Meeting.

4 AFC (J) 2 i AFC (J) 3.

5 AFC(J) 1st Meeting, s. 3, pkt (a).

6 AFC(J) 1st Meeting, s. 3, pkt (c).

7 AFC(J) 1st Meeting, s. 3, pkt (d).

numer 7 – zima 2010

BIuletyN DWS.org.pl

4. ZSRR – prawdopodobnie niechętnie będzie interwenio-

wał bezpośrednio. Wyjątek – bezpośrednie zagrożenie. Po-

wstrzymujące oddziaływanie na Japonię.

5. Japonia – mało prawdopodobne wystąpienie od począt-

ku, ale stałe działanie wbrew interesom aliantów na Dale-

kim Wschodzie. Prawdopodobnie nawet wtedy, gdy alianci

będą zagrożeni porażką, nie wystąpi w obawie przed reak-

cją USA i ZSRR.

6. Hiszpania – jej podejście może mieć daleko idący wpływ

na przebieg wojny. W interesie aliantów przynajmniej neu-

tralność. Nie można wykluczyć nieprzyjaznego podejścia

nacjonalistów hiszpańskich i udzielenia Niemcom i Wło-

chom zgody na bazy lotnicze i morskie.

7. Polska (dosłownie): „Byłoby niemądre/nieroztropne po-

kładać duże zaufanie w pomocy, aktywnej lub pasywnej,

z Polski.” 8

8. Inne kraje – będą się skłaniać ku aliantom i spróbują

pozostać neutralne. Jednak będą podlegać dużej presji

politycznej lub gospodarczej by zapobiec przyłączeniu się

lub pomocy aliantom albo by zmusić je do dostarczania za-

opatrzenia Niemcom.

do pkt. 5: Na Dalekim Wschodzie mogą być – jak się wydaje

– zagrożone także interesy Francji.

do pkt. 7: Nastawienie Polski może się zmienić na tyle, że

można przynajmniej rozważyć przyjęcie przez nią postawy

obronnej w odniesieniu do jej terytorium. To samo można

prawdopodobnie powiedzieć o Rumunii.

do pkt. 8: Węgry – jak się wydaje – można zaliczyć do prze-

ciwników.

W przypadku AFC (J) poprosili o wyjaśnienie kilku szcze-

gółów dotyczących mobilizacji brytyjskiej i potwierdzili, że na

dzień Z+18 Francja może zmobilizować ekwiwalent 100 dywi-

zji.

W konkluzji nr 2 obie strony zaaprobowały treść memoran-

dów 4–8 z uwzględnieniem uwag zawartych w AFC (J) 18.

Następnym omawianym zagadnieniem była anglo-francu-

ska reakcja na niemiecki atak skoncentrowany na Francji. Pod-

stawą dyskusji był raport AFC (J) 11, w którym ten problem po-

zostawiono do rozważenia stronie francuskiej 15 oraz francuska

odpowiedź AFC (J) 20.

To dokument na tyle ważny, że zasługuje na przedstawie-

nie w całości.

Aliancka odpowiedź na niemiecko-włoską ofensywę przeciw

Francji

(Dot. AFC (J) 11, d, pkt 10)

Strategia angielsko-francuska powinna być nakierowana

przede wszystkim na utrzymanie integralności terytorialnej

obu imperiów i swobodę ich komunikacji oraz na izolowanie

koalicji niemiecko-włoskiej na tyle kompletne, na ile to moż-

liwe, przez:

(a) utworzenie ciągłego frontu na wszystkich granicach

lądowych dostępnych przeciwnikowi;

(b) przecięcie mu komunikacji ze światem zewnętrznym.

W dokumencie AFC(J) 6 na uwagę zasługują wątpliwości

Brytyjczyków, co do możliwości mobilizacyjnych Francji. Na

dzień Z+18 mobilizacji przyjęto w nim mianowicie 76 dywi-

zji francuskich, w tym 28 aktywnych i 20 rezerwowych (Serie

A). Jednocześnie (pkt 7) nawiązano do rozmów z października

1938, kiedy Francuzi deklarowali 100 dywizji 9 .

W podsumowaniu wielkości sił lądowych stwierdza się, że

pod względem liczby dywizji w żadnej chwili okresu począt-

kowego połączone siły francusko-brytyjskie nie dorównają

niemieckim 10 . Złagodzono to stwierdzeniem, że proste po-

równanie liczb może być mylące, a to ze względu na silne for-

tyikacje – francuskie i niemieckie 11 .

Uznano też, że siły lotnicze aliantów znacznie słabsze pod

względem siły uderzeniowej od połączonych sił niemieckich i

włoskich 12 .

I. Nie będą podejmowane żadne operacje ofensywne, zanim

nie będą oparte na mocno trzymanych pozycjach obronnych.

II. Ze względu na walory obronne fortyikacji niemieckich

z jednej strony, i ze względu na to, że Niemcy – które są znacz-

nie silniejsze pod względem materialnym i morale od swojego

sojusznika – są bez wątpienia „starszym partnerem”, pierwsza

anglo-francuska ofensywa powinna być skierowana przeciw

Włochom kontynentalnym i wyspom oraz przeciw włoskim

koloniom.

III. Podczas tej ofensywy musimy być starannie osłonięci

na lądzie, morzu i w powietrzu przed Niemcami. Specjalna

uwaga powinna być przykładana do możliwości, że Niemcy,

których praktycznie całe siły będą do swobodnej dyspozycji (o

ile nie będą poważnie związane przez naszych sojuszników w

Europie Środkowej), mogą spróbować akcji przez Belgię, Ho-

landię i Szwajcarię.

IV. Jeśli pozwoli na to pora roku, byłyby zaatakowane kon-

tynentalne Włochy, Libia i (w stosownym momencie) Włoska

Afryka Wschodnia. (Można zauważyć, że najlepszą porą do

Druga sesja odbyła się również 29 marca o godzinie

16.00 13 .

Zgodnie z przyjętą procedurą podstawą dyskusji były do-

kumenty AFC (J) 4–8 oraz AFC (J) 18 zawierający uwagi francu-

skich sztabowców do otrzymanych memorandów 14 . Francuzi

generalnie zgodzili się z treścią memorandów AFC (J) 4–8.

Co do treści AFC (J) 4 przekazali następujące uzupeł-

nienia:

8 “It would be unwise to place any substantial reliance on assistance, active or

passive, from Poland”, AFC (J) 4, pkt 7.

9 AFC (J) 6, s. 3, pkt 7.

10 Na dzień Z+18: Wlk. Brytania – ekwiwalent 3 dywizji w egipcie i Palestynie,

Francja – 76 dywizji, Niemcy – 106. Na dzień Z+30 dochodzą 2 dywizje brytyj-

skie. AFC (J) 6, s. 2, pkt 4.

11 AFC(J) 6, pkt 10.

12 Niemcy – 3700 samolotów pierwszej linii, Włochy – 1393 w metropolii i 612

w koloniach, Wlk. Brytania – 1290 w metropolii i 380 w koloniach, Francja – 1450

w metropolii i 323 w Afryce Północnej i Lewancie. Japonia – 1343; AFC (J) 6, s. 4,

pkt 11.

13 AFC(J) 2nd Meeting.

14 AFC (J) 18, s. 1.

15 Tym samym oddając Francuzom pierwszeństwo w planowaniu i prowadze-

niu działań na lądzie, AFC (J) 11, pkt 10.

numer 7 – zima 2010

BIuletyN DWS.org.pl

zaatakowania Libii jest zima a najlepszą porą do ofensywy

we Włoszech jest lato.) W tym samym czasie byłyby energicz-

nie odpowiadano by na wszelkie próby przeciwnika dojścia

do naszych linii komunikacyjnych.

Ofensywa na lądzie przeciw Niemcom nie powinna się

rozpoczynać, zanim nie zostaną osiągnięte znaczne rezultaty

we Włoszech i zanim nie zostaną zgromadzone odpowiednie

masy ludzi i sprzętu.

W memorandum tym sformułowano wyraźnie kierunki

działań w przyszłej wojnie obrona przed Niemcami, atak na

Włochy. Parafrazując – Italy irst!

Co do strategii na kontynencie przyjęto następujące zało-

żenia:

Strategia anglo-francuska powinna być nakierowana przede

wszystkim na utrzymanie integralności terytorialnej Francji. Gdy-

by Niderlandy zostały najechane, alianci będą powstrzymywać

przeciwnika i tworzyć front wysunięty tak daleko, jak pozwolą

na to okoliczności. Nie jest możliwe ustalenie linii, na której front

powinien być utworzony, ale należy rozpatrzyć możliwe linie. 16

Co do metod wojny zgodzono się, że:

W początkowej fazie alianckie przeciwdziałanie w powietrzu

będzie podyktowane głównie przez względy bezpieczeństwa.

Alianci nie powinni inicjować ataków przeciwko celom innym

niż czysto „wojskowym” w najwęższym znaczeniu tego sło-

wa, t.j. wojskom, marynarce wojennej, lotnictwu i zakładom

przemysłowym, ale na tyle, na ile to możliwe, ograniczać je do

celów na które atak nie spowoduje śmiertelnych strat wśród

ludności cywilnej.

W szczególności nie zostanie podjęty atak na Rzym, chyba

że w ostateczności jako odwet po konsultacjach między rzą-

dami aliantów. 17

Wreszcie – last but not least – zakładano, że wojna będzie

miał następujący przebieg:

Faza 1: utrzymanie integralności terytorialnej obu impe-

riów i obrona ich witalnych interesów. Podkreślano znaczenia

nacisku ekonomicznego stosowanego od samego początku

(dosł.: najlepsza broń, ale działająca powoli ).

Faza 2: powstrzymywanie Niemiec i deinitywne wyeli-

minowanie Włoch. Ten drugi cel ma ułatwić zajęcie Włoskiej

Afryki Północnej i Wschodniej. Natomiast ofensywa lądowa

przeciw Włochom zależna jest od uwolnienia sił z frontu nie-

mieckiego. Tu podkreślono znaczenie wzrostu sił brytyjskich.

W tej fazie, kiedy tylko możliwe, należy kierować bom-

bowce do atakowania celów gospodarczych i przemysłowych

w Niemczech.

Fazy następne: Ostatecznym celem aliantów jest pokonanie

Niemiec . Ale nie można wyznaczyć żadnej daty, ani prawdopo-

dobnych linii postępowania. Należy liczyć się ze zmasowaną

ofensywą przeciw Francji lub Wielkiej Brytanii lub obu, więc

należy skoncentrować się na wysiłkach obronnych – w tym

czasie postawa defensywna. Zasadniczo rozpatrywano różne,

zależne od okoliczności, warianty działania przeciw Włochom,

by później zająć się Niemcami.

Na koniec stwierdzano, że w międzyczasie należy stosować

stały i ścisły nacisk ekonomiczny, który powinien zredukować

siły oporu wrogów. Dyplomacja ze wszystkich sił powinna

zabiegać o życzliwą neutralność lub wsparcie innych krajów,

szczególnie Stanów Zjednoczonych 18 .

Tezy tego memorandum – z pewnymi drobnymi popraw-

kami wynikłymi z dyskusji – zostały uznane za obowiązujące

na 8. spotkaniu 4 kwietnia 1939 r. 19 Na tej sesji ustalono rów-

nież, że Francuzi przygotują ocenę wartości militarnej Polski

i krajów południowowschodniej europy.

Były to właściwie ostateczne decyzje strategiczne.

Na 3 i 4 spotkaniu 30.3.1939 rozważano różne aspekty

położenia strategicznego. M.in. memorandum AFC(J) 14 z 29

marca 1939 „europejski TDW ogólnie”, w którym rozważana

jest reakcja sojuszników na pogwałcenie przez Niemcy neu-

tralności Holandii, Belgii i Szwajcarii (pkt a), możliwości brytyj-

skiej pomocy dla Francji (pkt b) i wreszcie założenia wojny w

europie Wschodniej (pkt c).

Wojna w Europie Wschodniej

7. Należy krótko rozważyć sytuację, która mogłaby po-

wstać, gdyby Wielka Brytania i Francja zostały wplątane

w wojnę z Niemcami i Włochami z powodu dalszej niemie-

ckiej agresji w Europie Wschodniej. Nie jest możliwe bar-

dziej dokładne zdeiniowanie akcji Niemiec, gdyż każdy

z ich wschodnich sąsiadów może dostarczyć im pretekstu do

użycia siły. Trudno jest przyjąć, że Rosja nie wykazywałaby

zainteresowania, więc Niemcy musiałyby wziąć pod uwagę

możliwość rosyjskiej interwencji. W tym wypadku nie jest

prawdopodobne, by Niemcy mieli podjąć ofensywę w wielkiej

skali równocześnie na wschodzie i zachodzie. Trudno byłoby

jednak oczekiwać, że pozwolą nam zupełnie bez przeszkód

rozwijać nasz wysiłek wojenny, byłoby więc prawdopodobne,

że przynajmniej część wysiłku swoich bombowców dużego

zasięgu skierują na cele w tym kraju [Wielkiej Brytanii – TZ]

i na nasz handel morski. Nie moglibyśmy dać bezpośredniego

wsparcia Polsce, Węgrom i Rumunii. Wobec wrogich Włoch

Jugosławia pozostaje poza zasięgiem naszej pomocy.

[…]

(d) Konkluzja co do Europejskiego TDW

9. Jeśli wojna wybuchnie w Europie Wschodniej, to ani

Francja, ani my, nie będziemy mogli udzielić bezpośredniej

pomocy oiarom agresji niemieckiej, chociaż możemy doko-

nać dywersji atakując na zachodzie i stosując presję przez

akcje na morzu. […]

10. […] Jakiekolwiek natarcie lądowe Włoch przez Alpy jest

nieprawdopodobne a Włochy mogą być niechętne wszczyna-

niu działań lotniczych przeciw Francji, które mogą wywołać

odwet przeciw ich północnemu rejonowi przemysłowemu.”

Ostateczną formę przewidywana strategia aliantów i prze-

widywany przebieg wojny przyjęły w memorandum AFC(J) 28

z 3 kwietnia 1939. Rozpatrywano w nim możliwe działania

przeciwnika, m.in. na lądzie Niemcy przez Holandię, Belgię

i Szwajcarię – żeby ominąć linię Maginota, i własne przeciw-

działania.

16 AFC (J) 28, s. 3, pkt 20.

17 AFC (J) 28, s. 4, pkt 28.

18 AFC (J) 28, s. 4-5, par. IV, pkt. 20–41.

19 AFC(J) 08th Meeting, s. 2.

numer 7 – zima 2010

BIuletyN DWS.org.pl

SOJUSZ Z POLSKą

Druga część studium poświęcona jest rozważaniom o

wpływie aliansu z Polską z punktu widzenia użycia lotnictwa.

Uznano, że gdyby Niemcy najpierw zaatakowały Polskę, to

musiałyby wysłać przeciw niej dużą część lotnictwa, w tym

1/3–1/2 bombowców. Co oznaczałoby, że zachodni alianci

mają przeciw sobie mniejsze siły lotnicze. Należy się liczyć jed-

nak z tym, że duża część tych sił szybko zostanie uwolniona i

skierowana do działań na zachodzie.

gdyby pierwszy atak Niemiec został skierowany na Fran-

cję i Wielką Brytanię, to można założyć, że ze względu na dys-

proporcję w siłach powietrznych Polska nie będzie ryzykować

ataków lotniczych na Niemcy jako pierwsza. Niemcy z kolei

prawdopodobnie zadowolą się pozostawieniem na wscho-

dzie tylko sił defensywnych – głównie myśliwców, a prawie

wszystkie bombowce rzucą przeciw Zachodowi.

Z powyższego wynika, że przystąpienie Polski do koalicji

prawdopodobnie nie okaże się dużym wsparciem jeśli chodzi

o osłabienie sił niemieckiego lotnictwa bombowego.

Polska może być jednak przydatna z następujących powo-

dów:

Z treści wstępnego memorandum AFC (J) 4, cytowanego

już pkt. 7, wynika, że Polska wciąż jeszcze – przynajmniej przez

Brytyjczyków, nie była traktowana jako potencjalny sojusznik.

Także w wypowiedziach francuskich nie widać uznania Polski

za sprzymierzeńca 20 .

Symptomatyczne jest pojawienie się problemu Polski –

i wschodniej europy w ogóle – dopiero 5 kwietnia w doku-

mencie AFC(J) 30 „Propozycja terminarza dalszych rozmów”.

Pojawia się w nim „nowa hipoteza”:

1. Alians z Polską

Sytuacja, która powstałaby w wypadku gdyby Polska sta-

ła się sojusznikiem Wielkiej Brytanii i Francji, rozpatrywana w

świetle sytuacji politycznej zdominowała wznowioną dysku-

sję. 21

Ale… konkluzji na razie brak.

Szerzej sojusz z Polską został omówiony dopiero na 12. se-

sji 26 kwietnia 1939 o godz. 12.00 22 .

Podstawą dyskusji było przygotowane przez stronę francu-

ską memorandum AFC (J) 44„Studium warunków, które wynik-

nęłyby z przymierza między Polską, Wielką Brytanią i Francją”.

Punktem wyjścia dla autorów studium było założenie, że

Niemcy chcą wyeliminować wszelkie możliwości koalicji na swo-

im froncie wschodnim i ustanowić tam hegemonię militarną i

ekonomiczną. Z wojskowego punktu widzenia chcą uwolnić się

od obawy przed wojną na dwa fronty. Z ekonomicznego – chcą

zapewnić sobie surowce niezbędne do uniknięcia skutków blo-

kady. Ta niemiecka idea została rozwinięta do postaci metodycz-

nego planu niszczenia kluczowych punktów bariery, która mo-

głaby zagrozić Niemcom lub je związać w europie Wschodniej.

Wejście Polski do wojny po stronie aliantów oznaczałoby

iasko tego planu. Z kolei alianci mogliby liczyć na pojawienie

się na wschodniej granicy Niemiec, na jego tyłach, armii so-

jusznika liczącej 50 dywizji 23 .

W studium zawarto następujące tezy:

Przy założeniu, że pierwszy wysiłek Niemiec byłby skiero-

wany na aliantów zachodnich, byliby oni zmuszeni do pozo-

stawienia na wschodzie 25–30 dywizji a tym samym uszczu-

plenie sił na zachodzie. gdyby Niemcy zdecydowali się na

pokonanie Polski, to redukcja sił na zachodzie byłaby jeszcze

większa. Nadto Polska mogłaby przyciągnąć do sojuszu Ru-

munię i, co prawdopodobne, inne kraje bałkańskie. To wszyst-

ko zmniejszyłoby początkową słabość liczebną aliantów.

Jednak utrzymanie tych korzystnych warunków począt-

kowych będzie zależało od solidności wschodniego frontu

aliantów. A to z kolei zależy od zabezpieczenia komunikacji na

Morzu Śródziemnym. Więc ze względu na skromne zapasy, z

jakimi wschodni sojusznicy zaczynaliby wojnę, należy zachę-

cić ich do wykorzystania wszelkich możliwości zaopatrzenia,

jakie może dać im Rosja 24 .

(a) Na początku wojny jej samoloty rozpoznawcze mogą

zebrać informacje, które pozwolą określić w kierunku którego

TDW (wschód lub zachód) Niemcy kierują główne siły swoich

wojsk lądowych.

(b) Użycie polskich lotnisk przez alianckie siły powietrzne

pozwoli im – jeśli będzie to konieczne – na zaatakowanie Ber-

lina i celów na wschód od Berlina.

To wszystko przy założeniu istnienia organizacji naziem-

nej (zaopatrzenie wszelkiego rodzaju, łączność etc.), która

jeszcze nie istnieje. Z drugiej strony, użycie jej baz lotniczych

nie powinno być uważane za bezpośrednie wsparcie z naszej

strony, lecz za możliwość zwiększenie promienia działania

naszych samolotów.

stronie aliantów, Polska powinna udostępnić swoje lotniska

rosyjskim siłom powietrznym ażeby pozwolić im na zaatako-

wanie Niemiec. 25

Autorzy studium stwierdzają też, że na morzu alians z Pol-

ską wprowadzi niewielkie zmiany. Co prawda Niemcy będą

musieli utrzymywać jakieś jednostki na Bałtyku, ale okolicz-

ność ta nie będzie miała wielkiego wpływu na plany działania

niemieckiej admiralicji. Ale trzeba tu zauważyć, że zaopatry-

wanie Polski będzie trudne, jeśli nie niemożliwe. Trasa bałtycka

oczywiście jest nie do przebycia, a zaopatrzenie od południa

niepewne. Polska będzie mogła się zaopatrywać tylko w Rosji

i sąsiadujących krajach neutralnych 26 .

W podsumowaniu stwierdza się, że przystąpienie Polski

do wojny po stronie Wielkiej Brytanii i Francji można przyjąć

za w pełni wartościowe tylko wtedy, gdy zostanie utworzony

długi, solidny i trwały front [podkr. oryg. – TZ].

W każdym przypadku Francja i Wielka Brytania muszą być

gotowe do przeciwstawienia się niemieckiemu szturmowi od

pierwszych godzin z maksimum [podkr. oryg. – TZ] swoich za-

sobów 27 .

20 AFC (J) 18.

21 AFC(J) 30, s. 30, pkt. 1.

22 AFC(J) 12th Meeting.

23 AFC (J) 44, s. 1, cz. I, pkt. A–B.

24 AFC (J) 44, s. 1, cz. I, pkt. B–e.

25 AFC (J) 44, s. 2, cz. II, pkt. (a)–(c).

26 AFC (J) 44, s. 2, cz. III.

27 AFC (J) 44, s. 2–3, cz. IV.

numer 7 – zima 2010

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: