Co każdy o zabawce wiedziec powinien.pdf

Wśród ksi; żek

Co każdy o zabawce wiedzieć

powinien

• MARTA BIAŁECKA-PIKUL (Kraków)

szego numeru „Biuletynu Sztuki Projek

towania" wydanego w styczniu roku 2000

przez „Rzecz Piękną", Fundację Rozwoju Wy

działu Form Przemysłowych Akademii Sztuk

Pięknych w Krakowie. Najnowszy numer biu

letynu, który ukazał się wraz z ogłoszeniem

ogólnopolskiego konkursu projektowego, w ca

łości został poświęcony zabawce 1 >. W notatce

od redakcji Czesława Frej lich wyjaśnia, że biu

letyn ma wspomóc projektantów poszukujących

nowych pomysłów, którzy chcą wziąć udział

w konkursie. Cel ten przesądził o doborze pu

blikowanych artykułów. Po ten właśnie numer

„Biuletynu" winni sięgnąć projektanci zabawek

dla dzieci, którzy w sposób odpowiedzialny

uprawiają swój zawód i zastanawiają się, „co

stanie się, gdy zabawka trafi do dziecka". Po

winni go również dokładnie przestudiować ro

dzice i wychowawcy, czyli ci, którzy często sta

ją wobec trudnego zadania wyboru zabawki

właściwej dla swoich dzieci. Jest to z pewno

ścią coraz trudniejsze, gdyż ich liczba jest co

raz większa. Tym bardziej ważne jest, aby wie

dzieć, które są wartościowe i dobre dla dziecka.

„Biuletyn Sztuki Projektowania" poświęcony

zabawce może stanowić rodzaj poradnika czy

przewodnika dla wychowawców i nauczycieli,

którzy wybierają zabawki dla swoich dzieci.

Spójność rozważań prezentowanych w ko

lejnych artykułach oraz celowy ich dobór są

widoczne już po przeczytaniu spisu treści. „Biu

letyn" otwierają teksty dotyczące zabawy i za

bawki w ogóle, wprowadzające, które wskazu

ją na jej rolę w życiu i rozwoju człowieka. „O

powadze zabawy i zabawki" pisze etnolog Ry

szard Kantor, wskazując, że to atrybut człowie

czeństwa, źródło kultury, które zawiera w so

bie treści i wartości właściwe dla danej epoki.

Biuletyn Sztuki Projektowaniu 1 /2000

Z kolei, psycholog Maria Kielar-Turska po

kazuje walory rozwijające zabawek. Kreśląc

w artykule „Zabawy i zabawki w ujęciu ontoge-

netycznym" główne kierunki zmian rozwojo

wych w zakresie zabaw dziecięcych, autorka

pisze o tym, jakie są korzystne dla dziecka

w określonym wieku. Niemowlętom winniśmy

dostarczać zabawki manipulacyjne, stanowią

ce „pokarm dla zmysłów" (np. grzechotki);

dwu-, trzylatkom, które zdobywają przestrzeń,

zabawki do ciągnięcia, huśtania, budowania

(klocki w kolorach prototypowych); przedszko

lakom - zabawki, które zaspokoją ich coraz

bardziej różnorodne potrzeby. Przytulania za

spokoją emocjonalne potrzeby dziecka; ukła

danki nauczą wykrywać różnice i podobieństwa,

WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU

7/2000

T en tytuł stanowi najlepszą recenzję pierw

•

czyli przygotują ważne sprawności związane

z umiejętnością kategoryzacji; rekwizyty do za

bawy w role sprawią, że stanie się ona szkolą

społecznego uczenia się.

przedstawiając psychologiczne potrzeby

i możliwości dziecka, autorka nie zapomina

0 nastolatku, który potrzebuje gier opartych na

współzawodnictwie, z zabaw receptywnych wy

biera słuchanie muzyki, oglądanie filmów, czy

tanie książek. Na ten temat można z psycholo

gicznego punktu widzenia napisać bardzo wiele,

wskazując, że dobrze zaprojektowana zabawką

uwzględniająca możliwości rozwojowe dziecka,

jest ważnym czynnikiem stymulującym rozwój

w jego różnych sferach: motorycznej, sensorycz

nej, intelektualnej, emocjonalnej i społecznej.

Doskonałą kontynuację myśli autorki sta

nowi kolejny, ostatni spośród ogólnych, arty

kuł Michała Drożdża, studenta Wydziału Form

Przemysłowych ASP w Krakowie. Nosi on zna

mienny tytuł „Złe zabawki - czy zła zabawa".

Autor rozważa kwestie zasadnicze - jakie prze

słanie i jakie skutki niesie ze sobą zabawka. Pi

sze o zabawkach militarnych, elektronicznych

(jak tamagochi), o lalce Barbie, czyli o takich,

które ciągle rodzą mnóstwo pytań i dyskusji,

zwłaszcza na gruncie pedagogiki, psychologii

1 socjologii. Mimo że autor stawia więcej pytań

niż udziela odpowiedzi, z jego rozważań moż

na wyciągnąć wnioski, że producenci i projek

tanci zabawek powinni odznaczać się głęboką

świadomością psychopedagogiczną i szacun

kiem wobec dziecka.

Po tekstach ogólnych, wprowadzających,

następują artykuły szczegółowe, wśród których

można wyróżnić kilka o charakterze historycz

nym. Pierwszy, napisany przez dyrektora Mu

zeum Zabawkarstwa wKielcach, Ryszarda Zię-

ao, przedstawia muzea zabawek w Europie

len rys historyczny uświadamia nam, że kolek

cjonowanie zabawek stanowi znaczący dział

muzealnictwa. Z kolei rozważania Czesławy

Frejhchpt. „Ołowiane żołnierzyki", AnnyDem-

skitj pt. „Zabawa w budownictwo - klocki

Gnom" czy Anny Maga pt. „Matchboxy", przy

pominają o zapomnianych zabawkach, których

edukacyjną wartość znali nasi ańaókowie. Pięk

ne ilustracje, zdjęcia zamieszczone w całym biu

letynie, stanowią dla znawców zabawek niewąt

pliwą atrakcję.

Pozostałe krótkie artykuły dotyczą kolejno

różnych znanych nam, współczesnych zabawek.

Janusz Antos, pisząc o klockach Lego, ukazuje

historię i aktualny stan firmy, ale przede wszyst

kim zwraca uwagę na to, że firma Lego przy

wiązuje ogromną wagę do badań naukowych.

Sponsoruje pensję jednego z profesorów zna

nej, prestiżowej amerykańskiej uczelni (MIT-

Massachusetts Infinite of Technology). Obec

nie tzw. Lego profesorem jest dr Mitchel Re-

snick, ktoiytmcidń ^edaecinajlepiejuaąsię,

kiedy rozwijają własne teorie o świecie iwypro-

bowują je wymyślając swoje własne wynalazki.

Ta myśl to echo słynnego psychologa im

jowegoJeanaPiageta-Bezwątpiemawspołpra-

7/2000

WYCI HOWANIEWPRZEDSZKOLU

jednak przyznać, że miśki winny stanowić jedy

ną zabawkę naszych dzieci. Przeciwnie, opisa

nie w biuletynie tak wielu, dowodzi, że kraina

dziecięcych zabaw ciągle się zmienia i rozwija,

a zadaniem wychowawców jest nauczyć się wy

bierać zabawki dobre i mądre (co nie znaczy

wyłącznie edukacyjne). Z pewnością pomoże

w tym również fakt, że każdy z 15 artykułów

zawiera bibliografię, literaturę, w której może

my szukać bardziej szczegółowych informacji,

np. o grach planszowych czy klockach.

Mam nadzieję, że przedstawione rozważa

nia zachęcą Czytelników, aby sięgnęli do pierw

szego numeru Biuletynu Sztuki Projektowania

z 2000 roku.

Na zakończenie warto podkreślić, że nie tyl

ko merytoryczna zawartość, ale również szata

terowe w artykule pt. „W kierunku cyberprze- graficzna czasopisma jest bardzo interesująca,

strzeni" (Piotr Grzyb). Ostatni tekst zbioru, Wspaniałe fotografie są niewątpliwym atutem,

napisany przez Monikę Świcę, nosi tytuł „Ga

dżet". Autorka wyjaśnia, że jest to urządzenie

najczęściej niewielkich rozmiarów, należące do

świata codziennego, fascynujące i dostarczają

ce rozrywki poprzez swą pomysłowość i nowa

torski charakter. Któż z nas nie pamięta połą

czonych sznurkiem dwóch kulek, którymi

należy uderzać o siebie, schodzącej po scho

dach sprężyny (magie spring) albo znów mod

nej ostatnio zabawki jo-jo.

Na koniec artykuł na temat jednych z naj

bardziej popularnych zabawek świata, czyli miś

ków. Ryszard Kantor wspaniale pisze: Miśki,

uczłowieczone, ciepłe, miłe zabawki do kocha

nia, podbiły świat (...) stały się głównymi loka

torami dziecięcych pokojów. Przywołując myśli

Stefana Swieżawskiego czy Umberto Eco twier- Każdy, nawet krótki tekst został zilustrowany,

dzi ..przyszłość bez wątpienia należy do miś- Możemy więc zobaczyć gadżety, lalkę Barbie z

ków, gdyż jest to zabawka, która łączy zalety lalki Kenem i ołowiane żołnierzyki, a nawet konia na

i pluszowego zwierzątka; żaba wka przemawia- biegunach. Ale co najważniejsze, możemy prze-

jąca w jednakowym stopniu do chłopców i czytać rozważania specjalistów-etnologa, psy-

dziewcząt, a przede wszystkim posiadająca oso- chologa, projektantów, historyków sztuki - któ-

bowość i wysoki stopień indywidualności." W rzy wspólnie zastanawiają się, jakie zabawki są

pełni zgadzam się z autorem, nie zamierzam najlepsze dla naszych dzieci.H

1) Poprzednie numery biuletynu, jak i edycje konkursu projektowego, dotyczyły innych przedmiotów

użytkowych. Były to: krzesło, lampa, zegar.

*) Ilustracje z „Biuletynu Sztuki Projektowania" nr l,2000r. Kraków „Rzecz Piękna".

WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU

7/2000

ca w ten sposób myślących naukowców i pro

ducentów w przypadku firmy Lego daje dosko

nale rezultaty.

W zbiorze poświęconym zabawkom nie

mogf o zabraknąć artykułu na temat lalki Bar

bie (autor - Dariusz Krysiak), która w zeszłym

roku ukończyła 40 Jat. „Lalka Barbie - ideal

kobiety sukcesu" to zdaniem autora jeden z

największych fenomenów naszych czasów. Opi

sując jej dzieje, autor - historyk sztuki, pomija

modny ostatnio problem poszukiwania przyczyn

anoreksji w propagowaniu szczupłej sylwetki

Barbie.

Inne współczesne zabawki przedstawione w

biuletynie to kostka Rubika (tekst Guylai Er-

nyey), skateboard - deskorolka (Marcin Klag),

gry planszowe (Gabriela Kapica), grykompu-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: