Szostak Wit - Oberki do końca świata.pdf - Szostak Wit - Zabr7

Wit Szostak

OBERKI DO KOŃCA ŚWIATA

Państwowy Instytut Wydawniczy

Warszawa 2007

Rodzicom

Przed

1 Mazurek rokiciński „drogowy” od Józefa Wichra [wariant I]

Ej, za las, chłopcy, za las, bo za lasem grają.

Ej, bo mi się za lasem panny podobają. Józef Wicher nuci pod nosem tę starą

melodię. Siedzi sam w izbie, żona właśnie wyszła do kościoła. Na kuchni został

czajnik, który prycha wrzątkiem. Pokrywka podskakuje w rytm oberka i w tym

podskakiwaniu Józef rozpoznaje starodawnego mazurka. Ile razy go grał? Ile razy

słyszał? Teraz siedzi przy stole i patrzy przez pelargonie na widoczny za oknem las.

Za ten las chodzili, za tym lasem grali. Józef wstaje i szurając po linoleum, idzie do

kuchni, by zestawić czajnik z blachy. Pod stopami skrzypi Bóg wie jak stara, Bóg wie

jak zniszczona, wysłużona podłoga. Wracając, bierze skrzypce. Przez chwilę je

ogląda, przejeżdża palcami pod strunami, po zastygłej warstwie kalafonii. Gładzi

poobijane brzegi, dostraja struny i zaczyna grać.

Ej, za las, chłopcy, za las, bo za lasem grają.

Ej, bo mi się za lasem panny podobają. Tak gra, tak grali. Przed laty, gdy chodzili

muzykować. Józef Wicher chodzi ze skrzypcami po izbie. Grając, wspomina te

wyprawy, te mazurki drogowe, niosące się po polach do sąsiednich wsi. Wreszcie

odkłada skrzypce i podśpiewując pod nosem, sięga po zdjęcia, starannie poukładane

w pudełku po czekoladkach. Józef przerzuca kolorowe zdjęcia dzieci i wnuków i

dociera do starych, połamanych i wyblakłych fotografii sprzed lat. Znajduje jedno,

zrobione latem roku 1938. Jest na nim, razem z bratem Franciszkiem i Antonim Stry-

charzem. Pamięta tę chwilę, jakby to było dziś. Bo na tym zdjęciu muzykanci grają

właśnie tego starodawnego mazurka.

Ej, za las, chłopcy, za las, bo za lasem grają.

Ej, bo mi się za lasem panny podobają. Stali na polnej drodze, na skraju Rokicin.

Szli na pograjkę do Prawsi, która wprawdzie nie leżała za lasem, lecz na jego skraju.

Szli i skracali sobie drogę, grając. A ich muzyka niosła się po polach. Teraz

przystanęli, by dać się sfotografować. Stali więc i patrzyli w obiektyw. Józef nie

pamiętał już, kto robił to zdjęcie. Czy to ten kulawy, z Odrzywołu, czy raczej ten

chudy z wąsem, który miał zakład w Przysusze? Za każdym razem zadawał sobie to

pytanie i za każdym razem kapitulował.

Ej, powiedzcież mi, chłopcy, co się z wami stało?

Czy lat przeszło za dużo, czy może za mało? Zdjęcie jest formatu

pocztówkowego, z wycinanymi w ładny wzorek krawędziami. Widać na nim trzech

młodych chłopców. Ten stojący w środku jest nieco wyższy i starszy od pozostałych.

Ma około dwudziestu lat i gra na skrzypcach. Oczy śmieją mu się do obiektywu, a

na czole łobuzersko odwija się niesforna fala. To Franciszek Wicher, starszy brat

Józefa. Franciszek gra na skrzypcach, które kupił przed kilkoma tygodniami od

starego muzykanta w Kamiennej Woli. Jeszcze nie są dobrze rozegrane, jeszcze się

ich uczy. Nie widać tego na fotografii, ale na ich tylnej ściance Franciszek wyrył

swoje inicjały i datę: 38. Dwaj pozostali młodzieńcy to Józef, ten z bębenkiem po

prawej, i Antoni Strycharz, który pali papierosa, trzyma ręce w kieszeniach i patrzy

gdzieś w bok. Józef jest w pożyczonej od ojca czapce maciejówce, trochę za dużej i

przez to opadającej na ucho. Skupiony na bębnieniu, przejęty fotografowaniem, ma

poważną minę. Śmieszną jak na swój wiek. Po lewej stronie zdjęcia widać uciętą

przez fotografa bieloną kapliczkę. Tę, która poświęcona świętemu Antoniemu

strzeże drogi do Rokicin, by nikt i nic nie uległo zagubieniu. Od kapliczki prowadzi

wąska ścieżka, ale jej na zdjęciu nie widać. Widać natomiast stojącą przy jej końcu

zagrodę, wycofaną aż po sam las. Las jest sosnowy, choć na zdjęciu to tylko

zamazana ciemna linia u góry. Właśnie na jej tle widać strzechę domu, który nie tak

dawno należał do kowala Wojciecha. W prawym górnym rogu ta linia drzew nagle

się urywa i widać tam rozmazaną, podłużną plamę. Niewielu wie, czym była w trzy-

dziestym ósmym. Ale Józef dobrze pamięta, że to dom Tomasza Kobieli,

diabelskiego muzykanta, którego wszyscy podejrzewali o zażyłe kontakty ze Złym.

Teraz tej zagrody już nie ma i poza

Józefem niewielu pamięta, gdzie stała i kto w niej mieszkał. I to cała fotografia.

Tylko tyle, ale dla Józefa to cały świat. Odchodzący świat ostatniego pokolenia

wiejskich muzykantów. Ulepiony wokół osób, pełen łączących je nici. I jednocześnie

pokruszony na trudne do scalenia kawałki, które nie chcą pasować do żadnej całości.

Świat pełen opowieści i cichych, dogasających w samotności dramatów. To zdjęcie

przypomina mu stare historie. Historie tych trzech chłopaków, ich przyjaźni i

wzajemnych losów. Historie miejsc, których już nie ma albo które dawno zmieniły

swoje przeznaczenie. Historie przedmiotów. Pylista droga, którą chłopcy mają pod

stopami, prowadzi w stronę ich rodzinnej wsi, Rokicin. To na prawo. Z kolei idąc w

lewo i mijając kapliczkę, można dojść do Kadzidła, gdzie stoi kościół parafialny i

gdzie na cmentarzu leżą całe pokolenia rodu Wichrów. Polna ścieżka, która skryła

się za plecami Józefa, ma zaprowadzić młodych muzykantów do Prawsi na

pograjkę. A w ciągu następnego roku będą do tej wsi wracać często i Józef, i

Franciszek. To zresztą ostatnie zdjęcie, na którym Franciszek się uśmiecha. Na

kolejnych jest poważny, skupiony i nie patrzy w obiektyw.

Ej, powiedzcież mi, chłopcy, co się z wami stało?

Czy lat przeszło za dużo, czy może za mało? Józef widzi tę fotografię jako

fragment mapy swojego świata. Z pożółkłego obrazka wybiegają ścieżki we

wszystkich kierunkach. Nie tylko w stronę Rokicin, Kadzidła i Prawsi. Ale także ku

przeszłości i przyszłości. Kiedy było robione to zdjęcie, wszyscy trzej jeszcze się

przyjaźnili. Nie było między nimi tego, co ich potem oddali od siebie. Antoni jeszcze

nie wie, że kiedyś śmiertelnie obrazi jednego z ciotecznych braci, co zakończy nie

tylko ich wieloletnią znajomość, ale i wspólne granie. Franciszek z Józefem jeszcze

nie znają przyczyny, która ich poróżni. Nie wiedzą też, że spotkają ją właśnie w

Prawsi, choć nie na tej pograjce. Na te tańce zresztą nigdy nie dotrą. Z połowy drogi

zawróci ich pożar, który wybuchnie w Rokicinach. Biegiem wrócą do rodzinnej wsi,

by ratować przed ogniem stodołę sąsiada. Dach wprawdzie spłonie doszczętnie, ale

zgromadzone zboże zostanie uratowane. Będą siedzieć po wszystkim na trawie,

osmaleni i zmęczeni, nawet nie żałując, że przepadła im zabawa. A z nią na pewno

jakieś pieniądze za granie.

Ej, chodźcie, muzykanci, chodźcie, chłopcy, za las.

Szostak Wit - Oberki do końca świata.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: