Największym wrogiem był głód.pdf

Największym wrogiem był głód

Wspomnienia uciekiniera z obozu

w Korei Północnej

Kim Yong

We współpracy z Kim Suk-Young

Obóz Numer 14

Drogi ucieczki z Obozu Numer 14 po prostu nie było. Położony był w dolinie

otoczonej wysokimi górami. W tych rzadkich wypadkach, gdy więźniowie mieli

szansę spojrzeć za dnia w niebo, widzieli setki wron krążących nad doliną. W

tradycji koreańskiej wrona nie jest ptakiem opiekuńczym, raczej złowieszczym

symbolem. Ale więźniowie lubili wronie wrzaski, ponieważ brzmiały one jak

„ga, ga”, co po koreańsku znaczy „idź, idź”. Można było odnieść wrażenie, że te

ptaki litują się nad nami, ludźmi w niewoli, którzy chcą być wolni. (…)

Praca przy poszerzeniu drogi była znacznie lepsza niż w kopalni węgla,

ponieważ mogliśmy przynajmniej oddychać świeżym powietrzem. Ale takie

przedsięwzięcia były rzadkie i długo nie trwały. (…) Podczas realizacji

specjalnego projektu poszerzenia dróg miałem możliwość po raz pierwszy od

chwili aresztowania zobaczyć kobietę. Była chuda jak pałeczka do jedzenia i w

ogóle nie miała piersi. Ale wśród tego tłumu było kilka kobiet w lepszej

kondycji. Musiały pracować w chlewie, gdzie kradły karmę zwierzęcą, albo

pracowały w kuchni. A może dostawały skrawki żywności od strażników za

szpiclowanie. Nie można było tego ustalić.

Skoro tylko budowa się skończyła, na drogę wyjechały wielkie ciężarówki

wojskowe, które kursowały do i z dużych zakładów medycznych po przeciwnej

stronie wzgórza. Więźniowie wierzyli, że niektórych z ich grona wykorzystuje

się do eksperymentów medycznych. Wrony zbijały się w stada nad tym

wzgórzem i krakały nad podejrzanym laboratorium medycznym. Ciężarówki

wjeżdżały i wyjeżdżały nocą. Na moje wprawione w handlu zagranicznym oko

wyglądało to tak, jakby na ich platformach zamontowano chłodnie. Ale nie było

żadnego sposobu sprawdzenia, co transportują te ciężarówki ani czy

rzeczywiście do eksperymentów wykorzystywano więźniów. Oni tak uważali.

Regularnie bowiem organizowano badania lekarskie, po których zabierano ludzi

względnie zdrowych. I oni nigdy już nie wracali. Publiczną tajemnicą było

również, że strażnicy, którzy pracowali w zakładach medycznych, mieli często

niedorozwinięte dzieci, z wadami okołoporodowymi. Nawet najtwardsi

wystrzegali się Obozu Numer 14, a ci, których tam kierowano, byli najbardziej

bezlitośni.

Poza katorżniczą pracą od więźniów wymagano, by cztery razy w tygodniu

przedkładali – w formie pisemnej – krytykę innych więźniów, a dwa razy w

tygodniu – samokrytykę. Robiono to nocą, w czasie codziennych zajęć

kształceniowych, kiedy wszyscy byli w całkowitym odrętwieniu i odpływali w

sen. Czasami krytyka miała formę publicznego wystąpienia. Tylko w niedziele

oszczędzano nam tego rytuału, a to ze względu na zmianę ekipy strażników. W

istocie nie było do czego się przyznawać, ale wszyscy musieli z czymś wystąpić,

by uniknąć kary. Niektórzy wykorzystywali to jako pretekst do wyłudzenia

dodatkowej porcji żywności i czynili to, mimo że wiedzieli, iż wkrótce spotka

ich kara za wyznanie wyssanych z palca wykroczeń. Kiedy przekazywali

szczególnie ważne informacje o społeczeństwie, strażnicy dawali im pełną miskę

kukurydzy. Inną torturą psychiczną był zupełny brak dostępu do jakichkolwiek

środków masowego przekazu – prasy, radia i telewizji. Tych w Obozie Numer

14 nie było. Odcięcie od reszty świata było nieznośne. W tych rzadkich

wypadkach, kiedy władze chciały nagrodzić więźniów, puszczały z megafonów

popularne piosenki, takie jak „Arirang” i „Moranbong”. To była najbardziej

odświętna rzecz, jaką fundowano więźniom.

Szczury

Zagrożenia i niebezpieczeństwa czyhały wszędzie, ale największym wrogiem

był głód. Zjeść tyle, by przeżyć, samo w sobie było walką, którą podejmował

każdy więzień. Cały czas więźniowie umierali z niedożywienia. Górnicy byli tak

słabi, że potrzebowali godziny na wykonanie pracy, która normalnemu

człowiekowi zajmowała dziesięć minut. Głód był tak dotkliwy, że nawet szczury

niemal zupełnie znikły z obozu. Szczury były całkiem spore i uważano je za

przysmak oraz źródło protein… Strażnicy zabraniali polowań na szczury,

ponieważ uważali, że zwierzęta te informują o zawałach w szybach

kopalnianych. Pewnego dnia, kiedy niosłem tarcicę do podparcia sufitu

chodnika, dostrzegłem dużego szczura. Uderzyłem go kamieniem i natychmiast

zjadłem – od głowy do ogona, na surowo, nie obdarłszy go uprzednio ze skóry.

Mięso smakowało jak miód. Innego szczęśliwego dnia na drodze opodal

baraków znalazłem cukinię. Pewnie spadła z wozu rolnika, który dostarczał

płody rolne strażnikom. Przed mym uwięzieniem nigdy nie żywiłem

szczególnego upodobania do tej jarzyny, ale ta jedna, zjedzona na surowo, była

wyborna.

Pewnego wieczoru spostrzegłem, że jakiś robotnik z naszej brygady znalazł

małego węża, ukamienował go i chciał zjeść. Ale był tak słaby, że nie mógł

utrzymać go w ręce, kiedy wkładał jego ogon do ust. Niezupełnie martwy wąż

wymsknął mu się z dłoni i go ukąsił, ale on wciąż próbował włożyć do ust drugi

jego koniec. Inni więźniowie przyskoczyli, by pochwycić węża i go pożreć. Ten

człowiek zmarł dwa dni później. Na obszarze kopalni była ziemia uprawna.

Niezbędną wodę przywożono wózkami zaprzężonymi w woły, nad którymi

pieczę mieli kontraktowi robotnicy z zewnątrz. Kiedy przejeżdżali przez obóz,

wygłodzeni więźniowie szukali zwierzęcego łajna, żeby wyłuskać niestrawione

ziarna kukurydzy. Jedzono wszystko, co się ruszało – koniki polne, wszy…

cokolwiek. Pewnego szczęśliwego dnia do kopalni przywędrował zbłąkany

królik. Wszyscy poszaleli. Trafiliśmy go w łeb kamieniem i zjedliśmy całego na

surowo. Gdyby strażnicy się o tym dowiedzieli, zostalibyśmy surowo ukarani.

Ale wszyscy byli ciągle szaleńczo głodni. (…) Na zewnątrz obozu ludzie

dostawali specjalne posiłki na urodziny Kim Ir Sena i Kim Dzong Ila, ale

wewnątrz niczego takiego nie było. Jedynym smakołykiem były łuski pozostałe

po tłoczeniu roślin strączkowych. Twarde były jak kamień, ale kiedy dawano je

więźniom, była to okazja do świętowania. Same w sobie łupiny te były

odrażające, ale każda odmiana po gotowanej kukurydzy i pszenicy była bardzo

mile widziana. W tym miejscu, gdzie wszyscy byli na wpół oszalali z powodu

nieustannego głodu, wielkim przywilejem była praca w kuchni. Można się było

przynajmniej najeść do syta kukurydzy. Strażnicy odpowiedzialni za

bezpieczeństwo rezerwowali to wysoce pożądane stanowisko dla swoich szpicli.

Życie za kasztana

Najbardziej tragicznym moim wspomnieniem związanym z głodem w obozie

jest historia o człowieku zwanym Myeong-cheol, który był osobą potulną i

życzliwą. Pracowaliśmy w tej samej brygadzie, znałem go więc osobiście.

Pewnego jesiennego poranka maszerowaliśmy jak zwykle w stronę miejsca

pracy w towarzystwie uzbrojonych strażników. W głębokiej dolinie, w której

położony był Obóz Numer 14, rosły kasztanowce. Jesienią kasztany spadały na

prawo i lewo. Członkowie rodzin strażników wyjmowali worki, by napchać je

kasztanami, ale kiedy wygłodniały więzień próbował ich trochę zebrać,

niezwłocznie był karany. Tego dnia Myeong-cheol nie mógł oprzeć się pokusie i

wystąpił z szeregu, by podnieść kasztan. Musiało to trwać ledwie ułamek

sekundy, ale wystarczyło, by jeden z towarzyszących nam strażników zauważył

to i walnął Myeong-cheola w głowę kolbą karabinu. Osłabiony mężczyzna

natychmiast upadł na ziemię.

– Bestio najgorszego rodzaju, kto ci pozwolił chwycić kasztan? – bezlitosny głos

zabrzmiał ostro w uszach wszystkich.

Strażnik skończył mówić i pociągnął za spust. W następnej chwili ujrzeliśmy,

jak głowa więźnia eksploduje. (…) Martwy mężczyzna, mocno trzymając

kasztan w dłoni, został wywleczony na cmentarz – na swej ostatniej drodze

pozostawiał ciemnoszkarłatne plamy krwi.

Był jeszcze jeden incydent związany z głodem w Obozie Numer 14, o którym

nie sposób zapomnieć: chodnik zawalił się i przysypało żywcem pięciu

więźniów. Kiedyśmy ich wydobyli, już nie żyli. Kazano nam zawinąć zwłoki w

słomiane maty i pozbyć się ich, ale dwóch członków naszej brygady było tak

głodnych, że z którychś zwłok odcięli nogę i ukryli ją w szybie. Następnego dnia

wrócili, by ją zjeść. Strażnicy nakryli ich i natychmiast zastrzelili.

Tak samo jak w rzeczywistym społeczeństwie, tak i w obozie istniała wyraźnie

ustalona hierarchia wśród jego mieszkańców. Więźniowie silni sami zazwyczaj

nie narażali się, by ukarać tych, którzy ich drażnili. Silny kazał sprowokować

oponenta swojej świcie i czekał, kiedy oponent włączy się do bójki. Wtedy

dopiero sam wkraczał do akcji, by przywrócić ład i porządek oraz wymierzyć

przeciwnikowi karę. Zazwyczaj dopiero wtedy interweniowali strażnicy i bili

słabszego więźnia za wszczęcie burdy. Ponieważ sytuacja się powtarzała,

słabszy więzień uczył się, że nie należy sprawiać problemów silniejszemu.

Silniejsi byli również lepiej odżywieni. Ściągali haracze od współwięźniów

pracujących w kuchni, z których wielu wynagrodzono tą pracą za donoszenie.

Potrzebowali więc pomocy silniejszych, by obronić się przed tymi, którzy żywili

do nich urazę. Strażnicy bardzo dobrze o tym wiedzieli i dlatego nie karali

wyzyskujących. W istocie silni więźniowie byli zastępcami prawdziwych

strażników, tyle że żyli i pracowali razem z więźniami.

Buntownicy i kolaboranci

W Obozie Numer 18 znajdowało się wiele dzieci – drugie i trzecie pokolenie

więźniów – które płaciły za zbrodnie popełnione rzekomo przez ich rodziców i

dziadów. Byli w tym obozie, ponieważ państwo północnokoreańskie

przypisywało zbiorową winę rodzinom szkodników politycznych. Pierwsze

pokolenie – prawdziwi złoczyńcy – musiało iść do kopalni węgla i wykonywać

ciężką pracę. Drugie i trzecie, dopóki żył kryminalista w rodzinie, również

musiało ciężko pracować. Dopiero gdy pierwsza generacja umarła, szkodnicy

drugiego i trzeciego pokolenia traktowani byli przez państwo jako przestępcy

mniejszego kalibru. System ten zachęcał niekiedy do niewiarygodnych działań.

W Obozie Numer 18 był przypadek ojcobójstwa. Trzech synów sprzysięgło się i

zamordowało ojca, by uwolnić się od katorżniczej pracy w szybie kopalnianym.

Kiedy strażnicy odkryli tę zbrodnię, postawili owych synów przed sądem. Ci

trzej synowie utrzymywali, że osoba, którą zamordowali, nie była ich ojcem,

lecz wrogiem państwa, który często zdradzał bojowników komunistycznych w

czasie wojny koreańskiej. Słyszałem, jak mówili – przy zdecydowanym

sprzeciwie publiczności – że chcieli ulżyć troskom Ukochanego Przywódcy Kim

Dzong Ila, usuwając zły element społeczeństwa. Władze obozowe były

usatysfakcjonowane tym wyjaśnieniem i zaklasyfikowały ich jako więźniów

„rokujących nadzieję poprawy”. (…)

O ile niektóre dzieci szkodników, by uniknąć kłopotów i wieść ciut lepsze życie,

uciekały się do retoryki państwowej, o tyle inne były niewidzialnymi

buntownikami. Biura strażników, podobnie jak cała Korea Północna, ozdabiane

były portretami Kim Ir Sena i Kim Dzong Ila, które pieczołowicie odkurzano i

polerowano. Niemniej czasami bywało, że szybę pokrywającą te portrety

tłuczono i rozsypywano po podłodze. Każdy, kto poważyłby się zrobić coś

takiego, z całą pewnością zapłaciłby życiem, gdyby go na tym przyłapano.

Zdarzały się też i dni – aczkolwiek rzadko – kiedy odcinano elektryczność w

całym obozie, co uniemożliwiało wykonanie jakiejkolwiek pracy w kopalni.

Niektórzy łamali regulamin w proteście, wielu jednak robiło to po prostu, by

przeżyć. Tak czy owak ryzykowali życie. Jesienią, kiedy zbliżał się zbiór

kukurydzy, głodni więźniowie nie mogli powstrzymać się od tego, by pójść w

pole i kraść. Strażnicy obozowi zmieniali się z naładowaną do pełna bronią, by

chronić zbiory. Jeżeli zauważyli jakiś ruch na polu, natychmiast strzelali na

oślep. Pomimo poważnego niebezpieczeństwa więźniowie i tak szli kraść, w

przeciwnym razie umarliby z głodu. (…) Więźniów nieżonatych grupowano w

kilku barakach, dokładnie tak jak w Obozie Numer 14. Byli w gorszym stanie

zdrowia niż więźniowie, którzy mieszkali razem z rodzinami. Pracowałem z

wieloma więźniami kawalerami, którzy często padali z głodu w szybie

kopalnianym. Ich kościste ciała ładowano potem na dwukółkę i wysyłano do

szpitala, w którym lekarze również byli więźniami politycznymi. Większość z

nich miała stopnie naukowe uczelni rosyjskich i wschodnioeuropejskich. Ale bez

względu na to, jak dobrze zawodowo byli przygotowani, obóz nie miał żadnych

lekarstw ani sprzętu medycznego, by leczyć chorych. Z tej przyczyny wielu

strażników wolało, by postawił im diagnozę lekarz w obozie – pewnie lepszy niż

poza nim – a lekarstwa załatwiali sobie przez znajomości. (…)

Sekrety dygnitarzy

Strażników nieustannie zmieniano. Większość rygorystycznie przestrzegała

regulaminu. Jeśli mieli takie życzenie, korzystali z wszechpotężnej władzy.

Mogli w każdej chwili zabić każdego więźnia. W przeciwieństwie do

normalnych więzień, gdzie odsiadka kończy się w określonym terminie, w

obozie nie miało się żadnej nadziei na zwolnienie i z tej przyczyny panowała

milcząca zgoda, że wszystko, ale to absolutnie wszystko jest możliwe. Wśród

nowo przybyłych więźniów było wiele ładnych kobiet. Dygnitarze wysokiego

szczebla z Pjongjangu – o ile przylepiono im etykietę antyrewolucjonisty –

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: