J. Modrzejewska.pdf

Analiza przyczyn niepowodzeń szkolnych. Formy pomocy.

Autor:

Joanna Modrzejewska

Łódź 2006 r.

Spis treści

1. Wstęp ........................................................................................................................... 3

2. Rozwinięcie ................................................................................................................. 4

3. Zakończenie ................................................................................................................ 14

4. Bibliografia .................................................................................................................. 15

Joanna Modrzejewska, SP 38

Analiza przyczyn niepowodzeń szkolnych. Formy pomocy.

1. Pojęcie niepowodzeń szkolnych – teoretyczne ujęcie problemu

W życiu każdego człowieka istotną rolę odgrywa szkoła. To tutaj poznaje on

rówieśników, nauczycieli, uczy się i bawi. Jest to miejsce, które ma na uwadze przede

wszystkim dobro dziecka. Nie zawsze jednak uczniowie chętnie pojawiają się w szkole, gdyż

bywa ona miejscem niepowodzeń. Na pytanie o powód nie można udzielić krótkiej, a zarazem

wyczerpującej i jednoznacznej odpowiedzi. Istnieje wiele źródeł tego problemu. Obecnie

na przykład nasila się on z uwagi na konieczność przystosowania systemu edukacji do potrzeb

rynku pracy, gospodarki kraju. Przed oświatą wymagania stawia także Unia Europejska.

Rozważania na temat niepowodzeń szkolnych należy rozpocząć od analizy samego

pojęcia tegoż zagadnienia. Niepowodzeniami szkolnymi nazywamy sytuacje, które

charakteryzuje rozbieżność między wychowawczymi i dydaktycznymi wymaganiami szkoły,

a postępami osiąganymi przez uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami w nauce.

Wymagania szkoły natomiast są zgodne z uznawanymi przez społeczeństwo celami samego

wychowania i zgodne z obowiązującymi programami. (por. Kupisiewicz Cz., Podstawy

dydaktyki ogólnej, Warszawa 1977 r., s.258) Inne ujęcie tego problemu przedstawia

K. M. Czarnecki według, którego niepowodzenie to "rozbieżność ocen między wysiłkiem

ucznia wkładanym w uczenie się (samoocena) a jego sukcesami szkolnymi ocenianymi przez

nauczyciela" (Czarnecki 1998, s. 127). Można je potraktować także jako negatywnie

oceniane skutki edukacyjne, które związane są ze szkołą (Kojs 1998) lub stan dziecka

powstały na skutek niemożności sprostania wymaganiom stawianym przez szkołę

(J. Konopnicki 1966). Niepowodzenia szkolne mogą mieć ponadto charakter przejściowy,

odwracalny, nieodwracalny i względnie trwały. Czesław Kupisiewicz wyróżnia

niepowodzenia:

• ukryte, które „występują wówczas, gdy nauczyciele nie dostrzegają braków

w wiadomościach, umiejętnościach i nawykach uczniów, mimo, że braki tego

rodzaju- z punktu widzenia celów oraz programu nauczania- rzeczywiście istnieją.”

(Cz. Kupisiewicz Podstawy dydaktyki ogólnej Warszawa 1977 r. s.258). Często są

one źródłem niepowodzeń jawnych.

• jawne mogące obejmować jedynie konkretne luki w opanowanym materiale.

Przejawiają się one niedostatecznymi ocenami z określonej partii materiału. Jeśli

zostanie ono wykryte wcześnie i podjęte zostaną odpowiednie środki problem będzie

można zlikwidować, a ucznia uchronić przed drugorocznością.

W wypadku, gdy ocena niedostateczna obejmuje całoroczne wyniki pracy ucznia

wówczas musi powtarzać klasę.

Zjawiska drugoroczności i wieloroczności mają ujemny wpływ na ucznia. Prowadzą one

często do szkolnego odsiewu, czyli zupełnego przerwania przez ucznia nauki zanim ukończy

szkołę. Próbę graficznego przedstawienia tych zależności ukazuje poniższy schemat, który

możemy odnaleźć w publikacji Cz. Kupisiewicza pod tytułem „Podstawy dydaktyki ogólnej”.

Schemat nr 1 Klasyfikacje niepowodzeń szkolnych

(źródło: Cz. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, PWN, Warszawa 1977 r. s.259)

Ze schematu wynika, iż źródłem słabych osiągnięć w nauce są niepowodzenia ukryte.

Stanowią je niewielkie luki w wiadomościach, a także umiejętnościach z jednego przedmiotu

czy tematu. Nie dostrzeżone i nie usunięte w porę rozrastają się z upływem czasu i prowadzą

do powstawania niepowodzeń jawnych, początkowo o charakterze przejściowym.

W wypadku, gdy są już względnie trwałe wiodą prosto do drugoroczności oraz odsiewu.

Wszystkie omawiane dotąd problemy są bardzo niepożądane ze względów

ekonomicznych i społecznych, których przejawem jest odsiew uczniów ze szkół

podstawowych (obecny obowiązek nauki ograniczył bardzo to zjawisko), co prowadzi

z czasem do groźnego zjawiska wtórnego analfabetyzmu. Za szkodliwością niepowodzeń

szkolnych przemawiają także względy pedagogiczne oraz psychologiczne. „Za dowiedzioną

można już obecnie uważać tezę, że drugoroczność wywiera ujemny wpływ na zdecydowaną

większość uczniów, zniechęca ich do pracy, tłumi zainteresowanie nauką, wpływa

niekorzystnie na stosunek do otoczenia, wywołuje różnorakie kompleksy i zaburzenia

w zachowaniu, a nawet prowadzi do zahamowania prawidłowego dotychczas rozwoju

umysłowego dziecka.” (Cz. Kupisiewicz Podstawy dydaktyki ogólnej Warszawa 1977 r.

s.261) Uczniowie powtarzający klasę wpływają niekiedy niekorzystnie na innych uczniów.

Ich obecność wiąże się ze zmniejszaniem zainteresowania nauką wśród uczniów oraz

przejawami niewłaściwego zachowania. Ponadto utrudniają oni pracę dydaktyczno-

wychowawczą prowadzoną z całą klasą.

2. Przyczyny niepowodzeń szkolnych.

Przyczyny niepowodzeń szkolnych są przeważnie bardzo złożone i przybierają dość

niepokojące rozmiary. Winowajców szukano przeważnie wśród nauczycieli i uczniów.

Zjawisko to ma jednak na tyle szeroki kontekst, że problemem tym, jego analizą i sposobami

likwidacji zajęło się wielu pedagogów pochodzących z różnych krajów.

Większość z nich wymienia trzy podstawowe przyczyny tego zjawiska. Wśród nich

pojawiają się:

1. złe warunki życia społeczno-ekonomiczne uczniów, czyli przyczyny społeczno-

ekonomiczne;

2. przyczyny zwane biopsychicznymi;

3. niedoskonałości w pracy szkoły, czyli przyczyny pedagogiczne.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: