Kraszewski - Lalki.pdf - Józef Ignacy Kraszewski - Klaryssas

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Józef Ignacy KRASZEWSKI

LALKI

Sceny przedślubne

Tower Press 2000

Inter calicem et os multa cadunt 1

Przysłowie

Dworek szlachecki w Uściu nad Bugiem, własność pana chorążego Zacha-

riasza Zebrzydowskiego, śmiało się mógł liczyć do najpiękniejszych wzorów

siedzib starych, przy prostocie dawnej pełnych wdzięku niewyszukanego,

naturalnego, chociaż się tu żadne nowsze pojęcie warunków piękności i do-

brego smaku ani przyozdabiania siedlisk wiejskich nie wcisnęło. Sam dom

stał pewnie od półtora wieku nie tknięty, ale go pierwszy właściciel z takim

staraniem o trwałość budował, z takim materiałów doborem i obrachunkiem,

że na nim przeżytych lat wcale znać nie było, oprócz że miał wybitniejszy

charakter stary, którego żadne naśladowanie nie nadaje.

Wzniesiony na podmurowaniu, ze swym dachem ogromnym, gankiem po-

ważnym i rzeźbami drewnianymi u słupów, lepiej się wydawał od niejednego

pałacu.

Za tło służył mu sad i drzewa rozrosłe, a jak kokosz pod skrzydły tulić się

zdawały porządnie rozłożone dokoła budowle gospodarskie. Wioseczka nale-

żąca do Uścia była niewielka, ale i na niej też gospodarza dobrego i troskli-

wego o byt włościan poznać było łatwo.

Śmiało się tu jakoś wszystko uśmiechem powagi, uroczystości jakiejś peł-

nym, rzekłbyś, pobożnym i uświęconym. Nie inaczej by pewnie wyglądał

dwór szlachcica w Panu Podstolim 2 Krasickiego. I patrząc na Uście z dala,

każdy doznawał tego wrażenia, jakie wywiera widok miły spokojnego, cichego

szczęścia.

Domyślać się go miał każdy prawo – a jednak w chwili gdy na próg domu

tego wchodzimy, daleko było w nim od tego, co się na ziemi szczęściem zowie.

W pierwszym pokoju, ze staroświecka i bardzo po prostu przybranym,

mężczyzna już niemłody, średniego wzrostu, siwy, w długiej szaraczkowej

kapocie 3 , siedział u okna z rękami złożonymi i niby oryginał staruszka Wań-

kowicza 4 , tego pięknego obrazu ukradzionego z przeszłości. Ale na czole jego

nie było tego spokoju i rezygnacji, jakie opromieniają twarz malowanego

starca. Wojna powlokła je zmarszczkami, w ustach czuć było niemy ból.

Wieczór późnej jesieni z wolna zmrokiem okrywał okolicę - przez okna

wpadały jeszcze reszty pomarańczowego światła z zachodu. Ogród otaczający

dwór cały stał w złocistych i purpurowych barwach jesieni, a część jego już z

1 I n t e r c a l i c e m e t o s m u l t a c a d u e t (łac.) - Między

ustami a brzegiem pucharu wiele się zdarza

2 P a n P o d s t o l i Krasickiego - powieść Ignacego Krasickiego ogłoszo-

na w latach 1778, 1784 i 1803, w której autor zawarł panoramiczny przegląd

spraw aktualnych, religijnych, społecznych i obyczajowych ówczesnej Polski

3 s z a r a c z k o w a k a p o t a - kapota zrobiona z szaraczka, tkaniny

(zwykle samodziałowego sukna) z nitki czarnej i białej

4 W a ń k o w i c z W a l e n t y (1800 - 1842) - malarz polski, twórca

wielu kopii obrazów religijnych i portrecista. Najbardziej znany jest jego

Mickiewicz na Judahu skale

liści była ogołocona. Przez na wpół otwarte okno przewiewało ciepłe jeszcze

pięknego wieczora po dniu wyjątkowo gorącym powietrze. Starzec patrzał za-

dumany na niebo i drzewa, jakby nie chciał widzieć i nierad był słyszeć ko-

biety stojącej opodal przy kaflowym piecu, z założonymi rękami, widocznie

toczącej z nim o coś walkę.

Postać kobieca równie była niepospolitą jak ów starzec, któremu towarzy-

szyła. Znacznie młodsza od niego, równie słusznego wzrostu i silnej, pięk-

nych jeszcze kształtów budowy kobieta nosiła na twarzy ślady niepospolitej,

zachowanej starannie piękności. Ubiór jej nie był wykwintny, ale niezmiernie

czysty i smakowny. Ciemnych włosów, czarnych oczu wypukłych, biała i ru-

miana, z małymi ściągniętymi ustami, pani chorążyna była jedną z tych

piękności bez wyrazu, które zdziwić mogą, ale nie pociągają ku sobie. Na

chłodnej tej, marmurowej fizjognomii nie malowało się nic prócz żelaznej wo-

li, nienawykłej do uginania się w najcięższej walce. Oczy błyszczały czasem

przerażająco despotycznie.

Staruszek, nawykły znać nie od dziś do wojowania z żoną, siedział, jakby

na teraz odmawiając jej walki, co widocznie panią gniewało. Milczał posęp-

niej albo nie odpowiadając jej, lub słowem szczerym starał się zamknąć nie-

przyjemną rozmowę.

– Powiadam ci – szybko i głośno wołała pani chorążyna – że nic mnie wię-

cej oburzać nie może nad twoje postępowanie. Zgodziłeś się na wszystko,

powinieneś być szczęśliwym losem dziecięcia, a przecież się trapisz, jakby go

największa spotkała niedola. A to tylko rano i wieczór Panu Bogu dziękować.

– Jam nawykł, moja jejmość, moja Anno – rzekł po cichu chorąży ciągle

patrząc w ogród – za wszystko, co mnie spotka, dziękować Bogu, dziękuję i

za to, co się stało, ale nie każ mi być szczęśliwym z tego, co jeszcze różnie

wypaść może...

– Jak to „różnie"? jak to! – podchwyciła stojąca pod piecem kobieta zży-

mając ramionami. – A więc wolałbyś, aby twój kochany, jedyny syn, skoń-

czywszy jakieś tam szkoły z ekonomskimi synami razem, wrócił do Uścia

hreczkę siać całe życie i, jak my, zakopany w kącie siedzieć?

– Moja kochana Anno – odparł spokojnie chorąży – wierzaj mi, wierzaj, że

niekoniecznie tam szczęście mieszka, gdzie go ludzie szukają. A byłożby to

tak bardzo złym dla naszego dziecięcia, gdybyśmy je przy sobie mieli, gdyby-

śmy z nim razem żyć mogli, gdyby się nauczyło pracować na małym, na ma-

łym przestawać i w ciszy Boga chwalić?

– Nie masz najmniejszej ambicji! – zawołała kobieta.

– Nigdy jej nie miałem – rzekł stary.

– Wolno jegomości dla siebie jej nie mieć, ale dla dziecka – odpowiedziała

kobieta – dla dziedzica tak wielkiego imienia...

Staruszek się dziwnie uśmiechnął.

– Moja kochana Anno – rzekł – wiele to ja razy powtarzałem ci, że ja w to

nasze wielkie imię nie wierzę. Szlachta jesteśmy jak i drudzy, i po wszystkim.

– Co? Zebrzydowscy!!! – przerwała, ręce łamiąc, kobieta.

– Ale, dalipan, wielce wątpię – śmiejąc się dodał stary – wielce wątpię, a

raczej pewny jestem, że my od owych wichrzycieli 5 sławnych wcale nie po-

5 w i c h r z y c i e l e - Mikołaj Zebrzydowski (1553 - 1620), wojewoda kra-

kowski, w okresie bezkrólewia poparł Zygmunta III Wazę, następnie prze-

Kraszewski - Lalki.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: