Zielarstwo i metody fitoterapii
Wszystko o ziołach i preparatach ziołowych
dr Henryk St. RóżańskiAkademia Medyczna im. K. MarcinkowskiegoKatedra Medycyny SpołecznejZakład Historii Nauk MedycznychKierownik Zakładu: prof. dr hab. med. Roman Meissner
Opracowano na podstawie prac:
Henryk Różański
Poradnik zielarski
Krosno 1993
Poradnik Fitoterapii
Krosno 1990-1994
Roślinne preparaty galenowe, cz. I - III, receptura i wyniki badań autora
Rękopis i maszynopis recenzowany; Krosno, cz. I-III - 1989-1996;
Krosno-Poznań, cz. IV – 1997-2001
Sponsor badań autora w latach 1993-2000 - Fundacja Büchnera
Dokument i receptury chronione prawami autorskimi
Receptur nie wolno stosować do celów zarobkowych!
Spis treści niniejszej strony:
1. Historia i znaczenie dwóch kierunków ziołolecznictwa
2. Rodzaje surowców zielarskich i zasady ich zbioru
3. Suszenie, pakowanie i przechowywanie surowców zielarskich
4. Postacie leków ziołowych i sposoby ich przyrządzania
5. Stosowanie i dawkowanie leków ziołowych
6. Przegląd wybranych ziół:
Aloes drzewiasty - Aloe arborescens (Mill.)
Aloes zmienny - Aloe eru (Berger)
Aloes pstry - Aloe variegata (L.)
Aloes afrykański - Aloe africana (Mill.)
Aloes uzbrojony - Aloe ferox (L.)
Aloes zwyczajny - Aloe vera (L.)
Aminek egipski - Ammi visnaga (L.);(!)
Aminek większy - Ammi maior (L.); (!)
Arcydzięgiel litwor (lekarski) - Archangelica officinalis (Hoffm.)
Arcydzięgiel nadbrzeżny - Archangelica litoralis (Fr.)
Arnika górska - Arnica montana (L.); (!)
Arnika łąkowa - Arnica chamissonis (Less.); (!)
Babka lancetowata - Plantago lanceolata (L.)
Babka szerokolistna (większa) - Plantago maior (L.)
Babka piaskowa - Plantago arenaria (W.K.)
Babka płesznik - Plantago psyllium (L.)
Bagno zwyczajne - Ledum palustre (L.); (!)
Barszcz zwyczajny - Heracleum sphondylium (L.)
Barszcz łąkowy czyli syberyjski - Heracleum sibiricum (L.)
Barwinek pospolity - Vinca minor (L.); (!)
Barwinek zielny - Vinca herbacea (W.K.); (!)
Bazylia pospolita - Ocinum basilicum (L.)
Berberys zwyczajny - Berberis vulgaris (L.)
Bertram lekarski - Anacyclus officinarum (Hayne);(!)
Bertram szarolistny czyli dalmacki (maruna!) - Pyrethrum cinerariaefolium (Trev.);(!)
Bez czarny - Sambucus nigra (L.)
Bez hebd - Sambucus ebulus (L.)
Bez koralowy - Sambucus racemosa (L.)
Biedrzeniec anyż - Pimpinella anisum (Umbelliferae)
Biedrzeniec mniejszy i biedrzeniec większy - Pimpinella saxifraga et Pimpinella maior (Umbelliferae)
Bluszczyk kurdybanek - Glechoma hederaceae (Labiatae sive Lamiaceae)
Bobrek trójlistkowy - Menyanthes trifoliata (Menyanthaceae)
Bodziszek - Geranium (Geraniaceae)
Borówka bagienna - Vaccinium uliginosum (Ericaceae)
Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idaea (Ericaceae)
Borówka czarna (czernica) - Vaccinium myrtillus
Buk zwyczajny - Fagus silvatica (Fagaceae)
Bukwica lekarska - Betonica officinalis (Labiatae)
Bylica boże drzewko - Artemisia abrotanum (Compositae)
Bylica estragon (bylicy głupich) - Artemisia dracunculus sive Oligoporus condimentarius (Compositae)
Bylica piołun - Artemisia absinthium. (!)
Bylica pospolita - Artemisia vulgaris
Brzoza brodawkowata i brzoza omszona - Betula verrucosa et Betula pubescens (Betulaceae)
Cebula - Allium cepa (Liliaceae)
Centuria pospolita - Centaurium umbellatum (Gentianaceae)
Chaber - Centaurea (Compositae)
Cykoria podróżnik - Cichorum intybus (Compositae)
Czeremcha zwyczajna Prunus padus L. (Rosaceae)
Czosnek niedźwiedzi - Allium ursinum (Liliaceae)
Czosnek ogrodowy - Allium sativum
Dąb szypułkowy i dąb bezszypułkowy - Quercus robur L. et Quercus sessilis Ehrh. (Fagaceae)
Drożdże - Saccharomycetes (Saccharomycetaceae) seu Faex medicinalis (sive potius Saccharomyces sp.)
Dziewanna kutnerowata i dziewanna wielokwiatowa – Verbascum phlomoides et Verbascum thapsiformae (Scrophulariaceae)
Dzięgiel leśny - Angelica silvestris (Umbelliferae)
Dziurawiec - Hypericum (Hypericaceae sive Guttiferae)
Fiołek trójbarwny - Viola tricolor (Violaceae)
Fiołek wonny (ogrodowy) - Viola odorata
Glistnik jaskółcze ziele - Chelidonium maius (Papaveraceae); (!)
Głóg - Crataegus (Rosaceae)
Goryczka - Gentiana (Gentianaceae)
Goździkowiec korzenny - Eugenia caryophyllata sive Eugenia aromatica (Myrtaceae)
Herbata chińska Camelia sinensis sive Thea chinensis (Theaceae)
Hyzop lekarski - Hyssopus officinalis (Labiatae)
Św. Albertus Magnus /1193-1280/ - patron biologów
średniowieczny alchemik, filozof, teolog i zielarz
Ziołolecznictwo jest tak stare jak ludzkość. Wiedzę o ziołach gromadził człowiek od zarania cywilizacji. Od najdawniejszych czasów musiał człowiek dawać sobie radę z rozmaitymi chorobami. Leków na liczne cierpienia poszukiwał w otaczającej go, przebogatej przyrodzie.
Ludy pierwotne.
Człowiek pierwotny podczas poszukiwania środka leczniczego kierował się instynktem oraz obserwacjami przypadkowymi; naśladował też zwierzęta, które podczas choroby zjadają pewne rośliny nie będące jednak ich codziennym pożywieniem (np. małpy chore na malarię obgryzają chinowiec z kory w której znajduje się znana chinina, bydło rogate podczas cierpień z zakresu przewodu pokarmowego konsumuje rumianek lub krwawnik, które w normalnej sytuacji są omijane). Jeśli spożycie jakiejś rośliny działało szkodliwie na organizm ludzki unikano jej, gdy dobrotliwie - stosowano. U ludów pierwotnych, które łączyły się w rodziny i szczepy, leczeniem zajmowała się z reguły jedna osoba - wódz, a wiedza o ziołach była przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie.
Starożytność.
Najstarszym dokumentem pisanym zawierającym opis środków leczniczych pochodzenie roślinnego jest księga Pent-Sao pochodząca ze starożytnych Chin (sprzed ok. 2700 r. p.n.e.). Wynika z niej, że Chińczycy wytwarzali soki, napary, odwary, proszki, maście, wina; nie znali jednak syropów ziołowych. W lecznictwie stosowali ok. 300 ziół.
Znane też są tabliczki Sumerów, z których wynika, że ludy te stosowały do leczenia lulek, piołun, babkę, nagietek, lepiężnik, kokoryczkę, czosnek, cebulę czy rumianek. Kapłani sumeryjscy sporządzali według własnych recept (które do dziś przetrwały w postaci glinianych tabliczek) rozmaite mieszanki ziołowe, nalewki i proszki. Sumerowie swą wiedzę o ziołach przekazali Asyryjczykom i Babilończykom, ci z kolei Egipcjanom. Asyryjczycy i Babilończycy zaobserwowali, że w różnych por...
KAMILA_ZAPRASZA