Kleszcze.pdf

Kleszcze – ten problem dotyczy każdego!

Ciebie też!

Atakują szybko i skutecznie. Swoje ofiary wyczuwają już z

odległości 20 m. Wkłuwając się w ciało, wprowadzają wraz ze

śliną substancje znieczulające, dzięki temu na swoich ofiarach

mogą żerować niezauważone nawet kilka dni. Kleszcze, bo o

nich mowa, przenoszą liczne wirusy, riketsje i inne bakterie,

pierwotniaki oraz robaki wywołujące groźne dla człowieka i

zwierząt choroby. Wśród nich najszerzej rozpowszechnione w

Europie (w tym także w Polsce) są borelioza i kleszczowe

zapalenie mózgu. Zmiany w aktywności oraz zachowaniu

kleszczy sprawiają, że nawet we własnym domu nie możemy

czuć się bezpiecznie.

Dlaczego kleszcze są groźne?

Kleszcze należą do gromady pajęczaków. Głodne samice są długości 3-4

mm, ale napełnione krwią żywiciela osiągają długość około 20 mm, a

gatunki z ciepłych stref klimatycznych nawet 30 mm. Każde stadium

rozwojowe kleszcza, tzn. larwa, nimfa i postacie dorosłe, pobiera krew,

aby móc się dalej rozwijać. Ukłucie kleszcza może wywołać zmiany

skórne oraz ogólnoustrojowe, a także przyczynić się do zakażenia

człowieka patogenami powodującymi choroby groźne dla zdrowia, a

nawet życia człowieka. Do zakażenia dochodzi podczas wsysania krwi

przez kleszcza. Sam moment przekłucia naskórka pozostaje

niezauważony, ponieważ wydzielina kleszcza działa znieczulająco.

Dopiero po kilku dniach podrażnione miejsce daje się nam we znaki -

zaczyna swędzić. W trakcie pobierania pokarmu kleszcz znacznie

zwiększa wielkość, przez co staje się lepiej widoczny. Do najczęściej

spotykanych chorób wywoływanych przez kleszcze, a jednocześnie

najbardziej niebezpiecznych, zaliczamy boreliozę i kleszczowe zapalenie

mózgu. Kleszcze są groźne nie tylko z uwagi na przenoszone choroby.

Poważne konsekwencje może wywołać samo pasożytowanie kleszcza na

żywicielu. Podczas ukłucia kleszcz wstrzykuje substancje, które mogą

wywołać silne reakcje organizmu, od długo utrzymujących się zmian

skórnych i opuchlizny do nawet wstrząsu anafilaktycznego, który w

przypadku nieudzielenia szybkiej pomocy medycznej może spowodować

śmierć człowieka. Reakcje na ukłucia kleszczy zależą od wrażliwości

osobniczej. Najbardziej narażeni są alergicy, dzieci i osoby starsze.

Środkowoeuropejskie kleszczowe zapalenie mózgu

To wirusowa choroba. Do zakażenia wirusami kleszczowego zapalenia

mózgu dochodzi w czasie żerowania kleszcza na ciele człowieka lub

podczas spożycia mleka lub przetworów mlecznych (np. serów) od

zakażonych krów lub kóz. Choroba przebiega dwufazowo. Po 2-28 dniach

po zakażeniu w pierwszej fazie choroby występują objawy

grypopodobne: gorączka do 38?C, bóle mięśni i stawów oraz nieżyty

górnych dróg oddechowych. Ustępują one po około 1-9 dniach i

ponownie pojawiają się w drugiej fazie: gorączka do 40?C, zaburzenia

świadomości, śpiączka, zaburzenia psychiczne, oczopląs, światłowstręt,

bóle i zawroty głowy oraz wymioty. Choroba może kończyć się trwałymi

uszkodzeniami nerwów czaszkowych, rozwojem zespołu

parkinsonowskiego, padaczki, stanów depresyjnych, bólami głowy, itp. U

części osób wirusowe kleszczowe zapalenie mózgu może przebiegać

łagodnie.

Borelioza z Lyme

Jest przewlekłą chorobą bakteryjną, która rozwija się trójetapowo. Do

zakażenia krętkami dochodzi podczas ukłucia kleszcza lub wtarcia jego

wydalin lub fragmentów ciała w miejscu uszkodzenia skóry. Najczęściej

zakażenia następuje dopiero po 24-48 godzinach od momentu

przyczepienia się kleszcza do

skóry żywiciela. Pierwszym symptomem choroby u około 60% pacjentów

jest rumień wędrujący, pojawiający się zazwyczaj po 1-3 tygodniach po

ukłuciu kleszcza. Najpierw pojawia się mała czerwona plamka, która

następnie zmienia się w zaczerwienienie o średnicy od kilku do kilkunastu

centymetrów z charakterystycznym przejaśnieniem w środku. W drugiej

fazie choroby charakterystyczne są objawy neurologiczne (bóle głowy,

zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, porażenia nerwów czaszkowych).

Może pojawiać się niedosłuch lub utrata słuchu oraz uszkodzenia narządu

wzroku. W sercu stwierdza się zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie

osierdzia i kardiomiopatię. Faza późna lub zaawansowana rozpoczyna się

po miesiącu lub nawet po latach po zakażeniu. Występują wówczas

zmiany w układzie stawowo-mięśniowym, nerwowym i zmiany skórne o

charakterze przewlekłym. Po zaobserwowaniu zmian skórnych lub innych

objawów po ukłuciu kleszcza należy bezzwłocznie udać się do lekarza.

Nieleczona borelioza może wywołać liczne zmiany narządowe, które

mogą być przyczyną trwałych ich uszkodzeń, a nawet śmierci.

Kleszcze groźne w domu i przyrodzie

Kleszcze występują w różnego typu siedliskach. Ich rozmieszczenie

związane jest z preferencjami wilgotnościowymi i termicznymi oraz

żywicielskimi poszczególnych gatunków. W faunie Polski stale występuje

20 gatunków, ale kilka innych było zawlekanych na zwierzętach (głównie

na ptakach i ssakach) z innych stref klimatycznych. Największe znaczenie

medyczne i weterynaryjne mają: obrzeżek gołębi, kleszcz pospolity i

kleszcz łąkowy. Kleszcza pospolitego możemy spotkać w wilgotnych

lasach, przede wszystkim w lasach mieszanych i liściastych porośniętych

paprociami, jeżynami, jagodami i czarnym bzem. Kleszcze łąkowe bytują

w zadrzewionych dolinach rzek, na obrzeżach jezior i polan leśnych, w

bagnistych lasach mieszanych, na łąkach i zakrzewionych pastwiskach.

Najczęściej lokalizują się one na obszarach przejściowych pomiędzy

dwoma różnymi typami roślinności, gdzie przyczepione do trawy i innych

roślin czekają na swego żywiciela. Niestety we własnym domu również

nie możemy czuć się pewnie. Tutaj bowiem możemy spotkać obrzeżka

gołębiego. Ze względu na to, że obrzeżki gołębie bytują w bezpośrednim

sąsiedztwie człowieka i wytwarzają ślinę zawierającą silnie toksyczne

substancje, zaliczane są do najgroźniejszych w Europie kleszczy.

Ukrywają się one w szparach, w ścianach, futrynach oraz pod różnymi

przedmiotami znajdującymi się np. na strychach (np. pudełkami,

kamieniami, starymi meblami).

Kleszcze atakują w miastach

Kleszcze możemy spotkać na terenach zalesionych w całej Polsce.

Występują w różnego typu lasach, głównie w lasach liściastych i iglastych

oraz na obrzeżach lasów graniczących z łąkami. Kleszcze możemy

spotkać również na polanach, pastwiskach, w zaroślach, w pobliżu rzek,

stawów i jezior. Warto

pamiętać, że kleszcze żyją nie tylko poza miastami, ale także w ich

obrębie na trawnikach, skwerach z drzewami, oraz w przydomowych i

działkowych ogródkach. Zmiany w występowaniu i zachowaniu

kleszczy to w dużej mierze wpływ działalności człowieka. Tworząc tereny

zielone, stwarzamy dogodne

warunki dla rozwoju kleszczy. Wszystko to sprawia, że na atak kleszczy

jesteśmy narażeni nie tylko podczas letnich wędrówek, rajdów,

weekendów, spacerów, ale także w domu, na balkonie czy w ogrodzie.

Kleszcze – całoroczne zagrożenie

Sezon aktywności kleszczy zaczyna się w już marcu i trwa do listopada.

Największą aktywność wykazują one od końca kwietnia do czerwca oraz

we wrześniu i październiku. Jednakże zmiany klimatyczne obserwowane

w ostatnich latach spowodowały zmiany okresów aktywności kleszczy.

Ciepłe zimy i duża

wilgotność w niektórych środowiskach są przyczyną wydłużenia okresów

aktywności kleszczy.

Jak postępować z kleszczami

Ciepłe dni sprawiają, że chętniej i częściej przebywamy na świeżym

powietrzu, co sprawia, że w większym stopniu jesteśmy narażeni na

spotkanie z kleszczami. Co robić, aby ustrzec się ataku kleszcza? Na

pewno nie warto rezygnować z wycieczek do lasu czy spacerów po

parku. Fakt, kleszcze są niebezpieczne, ale istnieje kilka sprawdzonych

metod postępowania, które uchronią nas przed niebezpiecznymi

konsekwencjami. Najważniejsza jest profilaktyka:

1. Odpowiednie ubranie

Kleszcze przyciąga zapach potu człowieka. Zatem wybierając w miejsca,

gdzie mogą występować kleszcze, warto pomyśleć o właściwym stroju:

ściągniętych gumką nogawkach spodni, bluzce z długim rękawem,

skarpetkach, a także nakryciu głowy. Należy także unikać jaskrawych

kolorów, bo te najbardziej przykuwają uwagę kleszczy.

2. Staranne oglądanie ubrania i skóry

Po wyjściu z lasu, parku i innych miejsc bytowania kleszczy, należy

dokładnie obejrzeć skórę. Kleszcze najczęściej pasożytują na głowie, za

uszami, pod pachami, w zgięciach kończyn oraz pachwinach. Szczególnie

dokładnie należy oglądać dzieci. Ich skóra posiada cieńszą warstwę

rogową, a ich ruchliwość, powodująca zwiększenie ciepłoty ciała i

wzmożoną potliwość, dodatkowo przyciąga kleszcze. W około 70%

przypadków u dzieci najczęściej lokalizują się na głowie, zazwyczaj na

granicy włosów i za uszami.

3. Stosowanie osobistych środków odstraszających owady

(repelentów), np. Autan Ochrona Przed Kleszczami

Znaczenie repelentów w profilaktyce chorób odkleszczowych wyraźnie

rośnie w miesiącach letnich, gdy z powodu wysokich temperatur szczelne

(„od stóp do głów") ubranie się staje się rzeczą niezwykle trudną do

zrealizowania. Wówczas to repelenty pozostają jedyną skuteczną bronią

w walce z kleszczami.

Jeżeli już znajdziemy przyczepionego do skóry kleszcza, najlepszym

sposobem, aby się go pozbyć, jest usunięcie go za pomocą pęsety. W

tym celu należy uchwycić delikatnie pęsetą przyczepionego kleszcza przy

samej skórze i wyciągnąć zdecydowanym ruchem obrotowym. Przy takim

ruchu zęby hypostomu

(aparatu gębowego kleszcza) stawiają mniejszy opór, przez co nie zostaje

uszkodzony kleszcz i nie ma niebezpieczeństwa wylania na skórę

zawartości jego ciała, w której mogą się znajdować drobnoustroje. Po

wyjęciu kleszcza miejsce ukłucia należy starannie zdezynfekować.

Chroń się podczas wyjazdu

Istnieje ponad 850 gatunków kleszczy, które występują na całym świecie.

Na ich atak jesteśmy zatem narażeni również poza granicami naszego

kraju. Dlatego udając się w daleką, egzotyczną podróż, pamiętajmy o

profilaktyce i zabraniu ze sobą repelentów.

Na stronie internetowej www.kleszcze.pl , znajdziemy szereg

wyczerpujących informacji na temat kleszczy i innych pasożytów

występujących w Polsce, zagrożeń związanych z ukłuciami, objawów

najczęstszych chorób odkleszczowych, a także metod profilaktyki.Strona

została założona przez Fundację na Rzecz Zwalczania Kleszczy i

Profilaktyki w Chorobach Odkleszczowych, którą kieruje prof. dr hab.

Alicja Buczek, światowy autorytet w dziedzinie parazytologii

lekarskiej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: