ODP. NA 101 PYTAN O KATOLICKA NAUKE SPOŁECZNA.pdf

ODPOWIEDZI NA 101 PYTAŃ

O KATOLICKĄ NAUKĘ SPOŁECZNĄ

Autor Kenneth R.Himes OFM

Wydawnictwo WAM

PRZEDMOWA

I. ZARYS PROBLEMATYKI

1. Co to jest katolicka nauka społeczna?

2. Mówi się, że katolicka nauka społeczna jest „największą tajemnicą Kościoła".

Dlaczego?

3. Gdzie można znaleźć nauczanie społeczne Kościoła?

4. Jakie są oficjalne dokumenty KNS i gdzie można je znaleźć?

5. Czy wszystkie dokumenty KNS powstają w Rzymie?

6. Czy teologia wyzwolenia jest innym sposobem mówienia o społecznej nauce

Kościoła?

7. Skoro tradycja KNS rozwijała się w czasie, czy można wyróżnić etapy tego

rozwoju?

8. Kto pisze dokumenty KNS: papież i biskupi?

II. ZAGADNIENIA DOTYCZĄCE KOŚCIOŁA

9. Skoro literatura dotycząca KNS była pisana przez papieży, grupy biskupów,

pojedynczych biskupów i innych ekspertów, jaką moc obowiązującą ma to

nauczanie?

10. Mogłoby się wydawać, że niektóre wypowiedzi lub ich części mają większą moc

obowiązującą niż inne. Czy jest się więc tzw. złym katolikiem, jeśli nie zgadza się z

własnym biskupem w kwestiach politycznych lub ekonomicznych?

11. Jaką rolę, jeśli chodzi o KNS, odgrywa w naszym kraju Konferencja Episkopatu?

12. Mówimy dużo o papieżu i biskupach, ale jaka jest rola świeckich w formułowaniu

KNS?

13. Czy istnieją obecnie jakieś przykłady zaangażowania społecznego świeckich?

14. Dlaczego Kościół zaangażował się w kwestie polityczne i ekonomiczne, z którymi

powinni sobie radzić inni, zamiast zająć się tym, co do niego należy: rozwijać

duchowy wymiar życia?

15. Nawet jeśli przyjmiemy, że Kościół powinien się angażować w życie publiczne,

albo raczej nie może się w nie nie angażować, to jednak nie załatwia sprawy, jak

powinien się angażować w narodzie, który wyznaje rozdział pomiędzy Kościołem i

państwem. A co z tzw. pierwszą poprawką?

16. Jeśli nie ma prawnych ograniczeń roli Kościoła w polityce, to czy księża mogą mi

sugerować w czasie homilii, na kogo mam głosować?

17. Czy KNS wypowiada się na temat sprawiedliwości także w obrębie samego

Kościoła?

III.ZAGADNIENIAPODSTAWOWE

A. S POŁECZNA NATURA CZŁOWIEKA

18. Czy istnieje jakaś zasadnicza perspektywa lub idea przenikająca dokumenty

KNS?

19. Nacisk na społeczny wymiar ludzkiego istnienia jest interesujący. Czy możesz

powiedzieć o nim coś więcej?

20. Wspomniano o błędach kolektywnych i jednostkowych. Co należy przez nie

rozumieć?

21. Być może pytam dlatego, że jestem Amerykaninem, ale co z osobistą wolnością?

Z tego co wiem, nie wygląda na to, by Kościół katolicki potrafił znaleźć właściwą

równowagę pomiędzy jednostką i społecznością

B. G ODNOŚĆ CZŁOWIEKA

22. Dlaczego godność człowieka jest punktem wyjścia społecznego nauczania

Kościoła?

23. Czy rozpoczynanie od godności człowieka nie wprowadza typowo amerykańskiego

nacisku na jednostkę zamiast na społeczność? Może trzeba podkreślić bardziej

aspekt wspólnotowy?

24. Przypominam sobie ludzi, którzy zachowują się tak źle, działają w tak nieludzki

sposób, że staczają się poniżej poziomu ludzkiej godności. Czy ludzie mogą stracić

swoją godność?

25. Jaki jest związek między prawami człowieka a godnością człowieka?

C. P RAWA CZŁOWIEKA

26. Które prawa człowieka Kościół aprobuje dzisiaj?

27. Istnieje dość długa lista praw człowieka. Na podstawie czego Kościół decyduje, co

jest a co nie jest prawem człowieka?

28. Czy wraz ze zmianą sytuacji społecznej zmieniają się prawa człowieka?

29. Dlaczego prawa człowieka nabierają takiego znaczenia dla KNS?

D. D OBRO WSPÓLNE

30. Czy możesz wyjaśnić, co rozumiemy pod pojęciem dobra wspólnego?

31. Kiedy słyszę teksty w stylu „służba dobru wspólnemu", zaczynam się obawiać o

własną wolność osobistą. Mówienie o dobru wspólnym brzmi niekiedy

straszliwie socjalistycznie. Czy dobra wspólne nie są aby ideą socjalistyczną?

32. Kto określa, co jest dobrem wspólnym?

33. Co rozumiesz pod pojęciem solidarności?

34. Co to jest „opcja preferencyjna na rzecz ubogich"?

E. S PRAWIEDLIWOŚĆ

35. Co Kościół rozumie pod pojęciem sprawiedliwości?

36. Czy można powiedzieć coś więcej o „uczestnictwie" jako podejściu do zagadnienia

sprawiedliwości?

37. Biblijne znaczenie sprawiedliwości różni się od tego, jak jest ona rozumiana np.

przez Amerykanów. Co to znaczy?

38. Wydaje się, że dokumenty KNS mówią o kilku rodzajach sprawiedliwości. Czy

możesz je objaśnić?

39. W swoich komentarzach nie wspomniałeś o sprawiedliwości społecznej. Gdzie

Kościół używa tego terminu?

40. Czy mógłbyś powiedzieć coś więcej o sprawiedliwości społecznej oraz o jej relacji

do innych form sprawiedliwości?

41. Kiedy uczyłem się w katolickiej szkole, słyszałem częściej o cnocie miłosierdzia niż

o sprawiedliwości. Jaka relacja istnieje między miłosierdziem i sprawiedliwością?

F. Ż YCIE SPOŁECZNE

42. Jak w KNS przedstawia się rodzinę?

43. Jako ekonomista odnoszę wrażenie, że tym, co częściowo wyjaśnia nacisk KNS na

sprawiedliwość społeczną jest fakt, że jej nauczanie było formułowane w okresie,

gdy nauki społeczne otworzyły przed nami nowe spojrzenie na świat. Co o tym

trzeba sądzić?

44. Potrzebujemy osobistego nawrócenia, bo wszyscy jesteśmy grzesznikami. Jeśli

potrzebujemy społecznego nawrócenia, czy znaczy to, że społeczeństwo jest

grzeszne?

45. Słyszałem o grzechu pierworodnym oraz o grzechu osobistym, który może być

śmiertelny lub lekki. Skąd się wzięła idea grzechu społecznego?

IV. ZAGADNIENIAPOLITYCZNE

46. Wśród kluczowych instytucji społecznych znajduje się państwo. Jaką rolę według

KNS pełni państwo?

47. Obciążenie państwa ochroną i promocją dobra wspólnego daje dosyć rozległy opis

roli państwa w życiu społecznym

48. Jakie są normy określające rolę państwa?

49. Czy możemy sprowadzić zasadę pomocniczości do rozumienia, że „mniejsze jest

lepsze" lub że „im mniejsza ingerencja rządu tym lepiej"?

50. Można odnieść wrażenie, że nauczanie Kościoła przypisuje państwu znaczną rolę w

kwestiach ekonomicznych. Czy to prawda?

51. Co Kościół mówi o dużych programach rządowych, takich jak „bony

żywnościowe" (food stamps) czy „mieszkania socjalne" (public housing)?

52. Co znaczy, że papieskie nastawienie społeczne wpływa na jego pogląd o państwie

opiekuńczym?

53. Z mówienia o uczestnictwie wynikałoby, że KNS jest wielkim obrońcą demokracji

politycznej jako najlepszej formy sprawowania władzy. Czy to prawda?

V.ZAGADNIENIAEKONOMICZNE

54. Co spowodowało, że Leon XIII pisał o sytuacji ekonomicznej?

55. Jeśli KNS zajmowała się najpierw trudną sytuacją robotników, jak tradycja

rozumie doświadczenie pracy?

56. Jan Paweł II pracował fizycznie, zanim został księdzem. Czy ma on jakiś

szczególny pogląd na ludzką pracę?

57. Nie jestem pewien, czy dobrze rozumiem ideę „współ-stwarzania". Czy można

powiedzieć coś więcej na ten temat?

58. Jak Kościół postrzega stowarzyszenia pracownicze?

59. Wspomniałeś, że krytykowano stowarzyszenia pracownicze. Czego dotyczą te

krytyki?

60. Jednym z podstawowych praw klasy robotniczej proponowanych przez KNS jest

słuszna płaca. Czym jest słuszna płaca?

61. Jakie jest stanowisko Kościoła na temat ubóstwa?

62. Mówiąc o słusznej płacy oraz trosce o ubogich, wiele uwagi poświęca się ustaleniu

dolnej granicy ubóstwa, poniżej której ludzie nie powinni schodzić. Czy KNS

mówi coś o górnym pułapie bogactwa, ponad który ludzie nie powinni się wznosić?

63. Czy można wiedzieć bardziej konkretnie, ile ze swoich dóbr należy przeznaczyć na

cele dobroczynne?

64. Czy nauczanie Kościoła na temat kapitalizmu jest pozytywne czy nie?

65. Jeśli kapitalizm otrzymuje warunkową aprobatę, jakie są te warunki?

66. Jakie jest stanowisko papieża odnośnie do własności prywatnej: krytyczne czy

aprobujące?

67. Czy nauczanie o własności prywatnej ewoluowało na przestrzeni lat?

68. Mając na uwadze opór Leona XIII w stosunku do socjalizmu, czy Kościół czyni

rozróżnienie pomiędzy socjalizmem i komunizmem?

69. Jedną z podstawowych instytucji we współczesnym kapitalizmie jest korporacja

(spółka). Co na temat korporacji można znaleźć w KNS?

70. Czy KNS mówi coś o zjawisku spółek wielonarodowych lub międzynarodowych?

71. Jestem pracownikiem administracji, nie posiadającym własnej firmy. Czy Kościół

ma coś do powiedzenia bezpośrednio jednostkom, które pracują w korporacjach

(spółkach) jako zarządzający?

72. Wydaje mi się słuszne stwierdzenie, że KNS kształtowała się w erze przemysłowej i

rolniczej. Co KNS może powiedzieć ludziom zatrudnionym w gospodarce

postindustrialnej niezależnie od tego, czy nazwiemy ją „społeczeństwem

informacji" czy „gospodarką usługową"?

73. Nie wszyscy pracują przy komputerze czy w marketingu, w salonach sprzedaży

czy laboratoriach. Niektórzy ludzie pracują ciągle na roli. Czy istnieje jakieś

nauczanie o gospodarstwach rolnych i rolnictwie?

VI. ZAGADNIENIA MIĘDZYNARODOWE

74. W wielu odpowiedziach dotknięto spraw, które wykraczają poza granice państwa

narodowego. Czy istnieją jakieś dokumenty, które skupiają się szczególnie na

kontekście międzynarodowym kwestii społecznych?

75. Jeżeli Jezus jest naszym prawdziwym pokojem, którego możemy zaznać jedynie w

naszych sercach, dlaczego biskupi lub ktokolwiek z nas powinien skupiać się

bardziej na zagadnieniach politycznych dotyczących pokoju niż na duchowych?

76. Co KNS rozumie przez tradycję wojny sprawiedliwej?

77. Jakie kryteria wylicza KNS odnośnie do wojny sprawiedliwej?

78. Niepokoi mnie, że można stać z boku i obserwować, jak niewinni ludzie cierpią z

rąk dyktatorów, którzy niewiele różnią się od bandytów. Co KNS mówi na temat

możliwości interwencji humanitarnej?

79. Nie rozumiem, jak można mówić o wojnie sprawiedliwej. Może w przeszłości było

to możliwe, ale dzisiaj nie można po prostu patrzeć na zniszczenia spowodowane

przez nowoczesną broń i wierzyć, że jest w tym coś sprawiedliwego. Kiedy więc

Kościół da sobie spokój z tradycją wojny sprawiedliwej i powie po prostu:

„Wojna jest złem. Kropka"?

80. Czy nie powinniśmy mniej mówić o wojnie sprawiedliwej, a więcej o pokoju?

81. Jakie miejsce w KNS zajmuje pacyfizm?

82. Biskupi potwierdzili na Soborze prawo katolika do odmowy wzięcia udziału w

wojnie. Czy mieli na myśli sprzeciw sumienia?

83. Co Kościół mówi o wyścigu zbrojeń?

84. Kościół katolicki naucza, iż przepaść między narodami bogatymi i ubogimi jest

wielkim złem naszych czasów. Czy to prawda?

85. Jaki jest sposób na zasypanie przepaści między bogatymi i ubogimi?

86. Czym jest „rozwój integralny"?

87. Czy nauczanie o sprawiedliwym i integralnym rozwoju jest podstawowym

przesłaniem KNS na ten temat?

88. Czy istnieje jeszcze jakiś wymiar rozwoju potrzebny do uchwycenia stanowiska

KNS?

89. Jedną z kwestii, której poświęcono wiele uwagi w czasie Roku Jubileuszowego

2000 był temat darowania długów. Czy KNS wypowiada się w kwestii zadłużenia

międzynarodowego?

90. Kluczową rolę w zmniejszeniu zadłużenia oraz w wielu innych kwestiach życia

międzynarodowego odgrywają ogólnoświatowe instytucje, takie jak Bank

Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFI) i oczywiście ONZ.

Co KNS mówi o tych instytucjach?

91. Oczywiście główną kwestią ogólnoświatową dzisiaj jest zdrowie i integralność

naszego środowiska naturalnego. Co KNS mówi o obawach ruchów

ekologicznych? VII. ZAGADNIENIA SZCZEGÓLNE

92. Co KNS mówi na temat kobiet w społeczeństwie?

93. Czy KNS mówi coś na temat rasizmu i relacji między rasami?

94. Wielkim problemem jest imigracja. Co KNS ma do powiedzenia na temat

imigracji?

95. Wydaje się, że kara śmierci staje się przedmiotem dyskusji. Wiadomo, że Jan

Paweł II przeciwstawia się jej. Co KNS mówi o karze śmierci?

96. Ze wszystkich twoich komentarzy nie wynika, by KNS miała nastawienie

ekumeniczne. Czy ekumenizm pojawia się w tradycji KNS?

97. Czy można powiedzieć, że KNS wywarła jakikolwiek wpływ np. na amerykański

świat polityki, ekonomii i kultury?

98. Moje pierwsze doświadczenie Kościoła związane jest z moją parafią. Co można

uczynić na poziomie parafii, by wesprzeć KNS?

99. Czy KNS poświęca wiele uwagi duchowości?

100. Do tej pory starano się przedstawić KNS w dobrym świetle. Jakie krytyki KNS

są uzasadnione?

101. Czy można przepowiedzieć przyszłość KNS

WYKAZ SKRÓTÓW

PRZEDMOWA

Przez ponad dwadzieścia lat wykładałem, pisałem i rozważałem o katolickiej nauce

społecznej. To jednak coś więcej niż tylko zainteresowanie akademickie odkąd uwierzyłem,

że istnieje jakaś mądrość w tradycji, która może pomóc uzdrawianiu i przekształcaniu

naszych społeczeństw i naszego świata. Występując często na konferencjach o tematyce

religijnej lub na zebraniach parafialnych, spotykałem ludzi pragnących postawić pytania,

zaintrygowanych tematem katolickiej nauki społecznej. Chcieli dowiedzieć się więcej niż

można przekazać w krótkim (lub dłuższym) wykładzie.

Kiedy mój kolega Lawrence Boadt CSP, obecnie dyrektor Wydawnictwa Paulist Press,

poprosił mnie o napisanie tej książki, zdałem sobie sprawę, że mam okazję przejrzeć listę

najczęściej stawianych pytań. Aby się upewnić, że pytania, które mi postawiono, są

powszechnie ważne, poprosiłem o pomoc kolegów. Patricia Lamoureux z St. Mary's

Seminary w Baltimore, John Carr, Joan Rosenhauer, Rich Fowler i Gerry Powers z U.S. Ca-

tholic Conference oraz Leslie Griffin z Santa Clara University dostarczyli mi własne listy

pytań. Zbieżność list była zdumiewająca, stąd ufam, że otrzymałem właściwe pytania. Jeśli

chodzi o odpowiedzi... cóż, ocenę pozostawiam czytelnikowi.

Wyrażenie pytań i odpowiedzi, przekazywanych ustnie w czasie spotkań z ludźmi, wymaga

kilku zmian kiedy sieje ujmuje w formie pisemnej. Zatraca się wówczas pewien nieformalny

i kolokwialny sposób mówienia. Zyskałem również możliwość umieszczenia w moich

odpowiedziach stosownych cytatów, których nie byłbym w stanie dokładnie przytoczyć nie

mając notatek w momencie wykładu.

Mam nadzieję, że czytelnik, kierując się cytatami, dotrze do samych dokumentów.

Przypuszczalnie większość cytowanych tekstów nie zagrozi książce Harry Potter na pozycji

lidera na liście książkowych bestsellerów. Rodzice nauczyli mnie jednak, że nie wszystko, co

dobre, musi być przyjemne.

Do zwyczaju autora należy stwierdzenie, że można by jeszcze długo pisać na dany temat, ale

objętość książki na to nie pozwala. Posłużę się tą uwagą. Rzeczywiście taki format książki

ogranicza; poza tym niektóre postawione mi pytania nie korespondują z moim rozumieniem

tradycji.

W żadnym wypadku nie ośmielam się twierdzić, że to opracowanie zastąpi lekturę

dokumentów o naszej tradycji społecznej, ani też że zadowoli tych, którzy interesują się na

sposób akademicki katolicką nauką społeczną. Będę natomiast szczęśliwy, jeśli posłuży ono

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: