Pomiary rezystancji izolacji służą do określenia stanu izolacji instalacji oraz odbiorników energii elektrycznej. Stan izolacji ma decydujący wpływ na bezpieczeństwo obsługi i prawidłowe funkcjonowanie urządzeń elektrycznych. Dobra izolacja to obok innych środków ochrony również gwarancja ochrony przed dotykiem bezpośrednim. Systematyczne wykonywanie badań jest niezbędne w celu wykrycia pogarszającego się stanu izolacji i jest stałym elementem prac kontrolno-pomiarowych. Istnieje pięć podstawowych elementów mających wpływ na degradację izolacji: narażenia elektryczne i mechaniczne, agresja chemiczna, narażenia termiczne oraz zanieczyszczenie środowiska. W czasie normalnej pracy instalacji i urządzeń elektrycznych izolacja starzeje się na skutek ich oddziaływania. Czynnikami wpływającymi na pomiar parametrów charakteryzujących rezystancję izolacji są: wilgotność, temperatura, napięcie pomiarowe, czas pomiaru, czystość powierzchni materiału izolacyjnego.
Rezystancja izolacji jest połączeniem równoległym rezystancji skrośnej zależnej od rodzaju materiału izolacyjnego i rezystancji powierzchniowej zależnej od czystości powierzchni. Prąd upływu izolacji jest to mały prąd o charakterze rezystancyjnym płynący wzdłuż ścieżek przewodzących, z którego można wyróżnić dwie składowe, tj. prąd płynący przez materiał izolacyjny i po powierzchni materiału izolacji. Prąd ten narasta szybko do stałej wartości i pozostaje niezmienny dla określonego napięcia pomiarowego. Zwiększenie prądu upływu może stać się w przyszłości źródłem uszkodzeń. Prąd upływu powinien być mierzony wtedy, kiedy kondensator reprezentujący pojemność izolacji jest naładowany a zjawiska absorpcji ustały. Z występowaniem zjawiska absorpcji wiąże się prąd polaryzacji. Prąd ten jest wynikiem przemieszczania się ładunków oraz dipoli w izolacji pod wpływem pola elektrycznego. Dipole ustawiają się równolegle do linii zewnętrznego pola elektrycznego. Prąd absorpcji, początkowo o znacznej wartości, po określonym czasie (dłuższym niż prąd pojemnościowy) dąży do zera.
Przyrządy produkcji SONEL S.A. (MIC-1000 i MIC-2500) umożliwiają pomiar dwóch współczynników absorpcji dla trzech interwałów czasowych co daje wiele istotnych informacji na temat stanu izolacji. Pomiar należy wykonać napięciem wyższym od znamionowego napięcia pracy badanego obiektu. Zasada pomiaru rezystancji izolacji tymi miernikami polega na podaniu na zaciski mierzonego obiektu stałego napięcia pomiarowego UP i po określeniu płynącego w obwodzie pomiarowym prądu obliczenie przez mikroprocesor wartości rezystancji. Napięcie pomiarowe UP (od 50V do 1000V dla MIC-1000 lub do 2500 V dla MIC-2500) jest wytwarzane przez programowalną przetwornicę o dużej sprawności i dobrej stabilności, nawet przy szerokiej dynamice obciążeń o charakterze rezystancyjno-pojemnościowym (kable, transformatory). Przed wykonaniem pomiarów należy upewnić się, czy mierzony obiekt jest odłączony od sieci zasilającej. W tym celu mierniki typu MIC są wyposażone w woltomierz. Posiadają także wbudowany timer do kontroli czasu pomiaru. Dzięki temu nie występuje konieczność stosowania dodatkowych przyrządów, czy też stopera dla dokonania pomiarów.
Podczas pomiaru rezystancji izolacji jej wartość początkowo szybko wzrasta, po czym ustala się przy pewnej wartości. Zjawisko to jest spowodowane zmianami fizycznymi i strukturalnymi zachodzącymi w materiale izolacyjnym pod wpływem pola elektrycznego i przepływającego prądu. Izolowane części metalowe (np. kabel) stanowią kondensator i początkowo płynie prąd pojemnościowy o znacznej wartości. Prąd ten po pewnym czasie maleje do zera, a szybkość jego zanikania zależy od pojemności badanego obiektu. Duże obiekty z większą pojemnością np. kable elektroenergetyczne ładują się w dłuższym czasie. Zgromadzony ładunek stanowi źródło potencjalnego zagrożenia, dlatego po pomiarze powinien być bezwzględnie rozładowany. Przyrządy produkcji SONEL S.A. dokonują samoczynnego rozładowania mierzonego obiektu po zakończeniu pomiarów. Pomiary wykonywane są prądem stałym, aby wyeliminować wpływ pojemności na wynik pomiaru. Sposób wykonywania pomiarów rezystancji izolacji oraz wymagane napięcia pomiarowe są określone w normie PN-IEC 60364-6-61.
hantajo