Lenin W. I. - Państwo a Rewolucja.pdf - CZAS SOBIE TO PRZYPOMNIEĆ - Iw.iwanska

Włodzimierz Iljicz Lenin

PAŃSTWO A

REWOLUCJA

Nauka marksizmu o pa stwie i zadania proletariatu

w Rewolucji.

Napisane: sierpień - wrzesień 1917

Źródło: Lenin - Dzieła Wybrane , tom II strony 153-252

Wydawca: Książka i wiedza, Warszawa, 1949 rok

Po raz pierwszy opublikowane: w oddzielnej książce w 1918 r

PRZEDMOWA DO WYDANIA PIERWSZEGO

Zagadnienie państwa nabiera obecnie szczególnej wagi zarówno pod względem

teoretycznym, jak i praktyczno-politycznym. Wojna imperialistyczna niezwykle

przyśpieszyła i zaostrzyła proces przeistaczania się kapitalizmu monopolistycznego w

kapitalizm państwowo-monopolistyczny. Państwo, coraz ściślej zespalające się z

wszechpotężnymi związkami kapitalistów, potwornie uciska masy pracujące i ucisk ten

staje się coraz potworniejszy. Kraje przodujące - mamy na myśli ich „tyły» - zamieniają

się w wojskowe więzienia katorżnicze dla robotników.

Niesłychane okropności i klęski przewlekającej się wojny czynią sytuację mas nie do

zniesienia, potęgują ich wzburzenie. Wyraźnie dojrzewa międzynarodowa rewolucja

proletariacka. Kwestia jej stosunku do państwa nabiera znaczenia praktycznego.

Elementy oportunizmu, które nagromadziły się w ciągu dziesiątków lat względnie

pokojowego rozwoju, stworzyły panujący w oficjalnych partiach socjalistycznych całego

świata prąd socjalszowinizmu. Prąd ten (Plechanow, Potresow, Breszkowska,

Rubanowicz, następnie w postaci nieco zamaskowanej pp. Cereteli, Czernow i Ska w

Rosji; Scheidemann, Legien, David i inni w Niemczech; Renaudel, Guesde, Vandervelde

we Francji i Belgii; Hyndman i fabiańczycy w Anglii itd. itd.) - socjalizm w słowach,

szowinizm w czynach - odznacza się podłym lokajskim przystosowaniem się „wodzów»

„socjalizmu» do interesów nie tylko „własnej» narodowej burżuazji, lecz właśnie do

„własne-go» państwa, większość bowiem tzw. wielkich mocarstw od dawna wyzyskuje i

ujarzmia cały szereg drobnych i słabych narodowości. A wojna imperialistyczna jest

właśnie wojną o podział i zmianę istniejącego podziału tego rodzaju łupu. Walka o

wyrwanie mas pracujących spod wpływu burżuazji w ogóle, a imperialistycznej

burżuazji w szczególności, jest niemożliwa bez walki z oportunistycznymi przesądami

dotyczącymi „ państwa”.

Z początku rozpatrujemy naukę Marksa i Engelsa o państwie, zatrzymując się

najbardziej szczegółowo na zapomnianych lub wypaczonych przez oportunistów

twierdzeniach tej nauki. Następnie zajmiemy się specjalnie głównym przedstawicielem

tych wypaczeń, Karolem Kautskim, najbardziej znanym przywódcą Drugiej

Międzynarodówki (1889-1914), która w czasie obecnej wojny tak nędznie

zbankrutowała. Wyciągniemy wreszcie główne nauki z doświadczenia rewolucji

rosyjskich roku 1905, a zwłaszcza roku 1917. Obecnie (początek sierpnia 1917 roku),

jak się zdaje, dobiega końca pierwsza faza rozwoju tej ostatniej, ale cała ta rewolucja w

ogóle może być zrozumiana jedynie jako jedno z ogniw w łańcuchu socjalistycznych

rewolucji proletariackich, wywoływanych przez wojnę imperialistyczną. Kwestia

stosunku rewolucji socjalistycznej proletariatu do państwa nabiera zatem nie tylko

znaczenia praktyczno-politycznego, ale także znaczenia jak najbardziej aktualnego, jako

kwestia wyjaśnienia masom tego, co będą musiały czynić w najbliższej przyszłości w

celu wyzwolenia się spod jarzma kapitału.

Sierpień 1917 r.

Autor.

Rozdział I

SPO ECZE STWO KLASOWE A PA STWO

Ł Ń Ń

/. Państwo jako wytwór nieprzejednanych przeciwieństw klasowych

Z nauką Marksa dzieje się obecnie to, co już nieraz w historii zdarzało się z naukami

rewolucyjnych myślicieli i wodzów klas uciskanych w ich walce wyzwoleńczej. Klasy

uciskające nieustannie prześladowały wielkich rewolucjonistów za ich życia, na nauki

ich odpowiadały dziką wściekłością, szaloną nienawiścią, niepohamowaną powodzią

kłamstw i oszczerstw. Po ich zgonie usiłuje się z nich uczynić nieszkodliwe obrazy

święte, kanonizować ich niejako, otoczyć pewną sławą ich imię w celu „pocieszenia” i

ogłupienia klas uciskanych, wyjaławiając treść rewolucyjnej teorii, przytępiając jej

ostrze rewolucyjne, trywializując ją. Burżuazja i oportuniści znajdują obecnie wspólny

język wewnątrz ruchu robotniczego na gruncie takiego „obrobienia” marksizmu.

Przeoczają, zacierają, wypaczają rewolucyjną stronę nauki, jej ducha rewolucyjnego.

Wysuwają na plan pierwszy i sławią to, co możliwe jest do przyjęcia lub wydaje się, że

jest możliwe do przyjęcia dla burżuazji. Wszyscy socjalszowiniści są dziś „marksistami”

- bez żartów! I coraz częściej niemieccy uczeni burżuazyjni, wczorajsi specjaliści od

unicestwienia marksizmu, rozwodzą się na temat „narodowo-niemieckiego” Marksa,

który jakoby wychował związki robotnicze, tak wspaniale zorganizowane dla

prowadzenia wojny grabieżczej!

Wobec takiego stanu rzeczy, wobec niesłychanie rozpowszechnionych wypaczeń

marksizmu, zadanie nasze polega przede wszystkim na przywróceniu prawdziwej nauki

Marksa o państwie. W tym celu niezbędne jest przytoczenie całego szeregu dłuższych

cytatów z własnych dzieł Marksa i Engelsa. Takie dłuższe cytaty uczynią, oczywiście,

wykład przeładowanym i bynajmniej nie będą sprzyjały jego popularności. Nie podobna

wszakże obejść się bez nich. Wszystkie, lub przynajmniej wszystkie rozstrzygające

ustępy z dzieł Marksa i Engelsa, dotyczące zagadnienia państwa, muszą koniecznie być

przytoczone w możliwie pełnej postaci, aby czytelnik mógł sobie wyrobić samodzielne

zdanie o całokształcie poglądów twórców naukowego socjalizmu oraz o rozwoju tych

poglądów, jak również, aby ich wypaczenie przez panujący obecnie „kautskizm”

udowodnione zostało dokumentalnie i przedstawione naocznie.

Zacznijmy od najbardziej rozpowszechnionej pracy F. Engelsa: „Pochodzenie rodziny,

własności prywatnej i państwa”, która to praca już w 1894 r. ukazała się w Stuttgarcie w

6 wydaniu. Będziemy zmuszeni tłumaczyć cytaty z oryginałów niemieckich, ponieważ

przekłady rosyjskie, mimo że było ich wiele, w większości wypadków są albo

niekompletne, albo też zrobione wysoce niezadowalająco.

'Państwo - mówi Engels, sumując wyniki swej historycznej analizy - nie

stanowi w żadnym razie siły, narzuconej społeczeństwu z zewnątrz.

Państwo nie jest również 'rzeczywistością idei moralnej”, „obrazem i

rzeczywistością rozumu”, jak twierdzi Hegel. Państwo jest wytworem

społeczeństwa na określonym szczeblu rozwoju; państwo jest przyznaniem,

że społeczeństwo to zaplątało się w nierozwiązalnej sprzeczności z samym

sobą, rozszczepiło się na nieprzejednane przeciwieństwa, dla których

pozbycia się nie posiada siły. Aby te przeciwieństwa, aby klasy o

sprzecznych in” teresach ekonomicznych nie pożarły wzajemnie siebie i

społeczeństwa w bezpłodnej walce, stała się niezbędną siła, stojąca pozornie

ponad społeczeństwem, siła, która by łagodziła starcia, utrzymując je w

granicach 'porządku”. Tą siłą, pochodzącą ze społeczeństwa, lecz

wywyższającą się ponad społeczeństwo, coraz to bardziej siebie z niego

wyodrębniającą - jest państwo” (&tr. 177-178 szóstego wydania

niemieckiego).

Z całą jasnością wyrażona jest tu podstawowa idea marksizmu w sprawie roli

historycznej i znaczenia państwa. Państwo jest wytworem i objawem nieprzejednanych

przeciwieństw klasowych. Państwo powstaje tam, wtedy i o tyle, gdzie, kiedy i o ile

przeciwieństwa klasowe obiektywnie nie mogą być pogodzone. I odwrotnie: istnienie

państwa jest dowodem, że przeciwieństwa klasowe nie dają się pogodzić.

W tym właśnie najważniejszym i kardynalnym punkcie zaczyna się wypaczanie

marksizmu, idące w dwóch głównych kierunkach.

Z jednej strony, burżuazyjni, a zwłaszcza drobnomieszczań-scy ideologowie,

zmuszeni pod naciskiem bezspornych faktów historycznych do przyznania, że państwo

istnieje tylko tani, gdzie istnieją przeciwieństwa klasowe i walka klas - „korygują”

Marksa w taki sposób, iż państwo ukazuje się jako organ pojednania klas. Według

Marksa, państwo nie mogłoby ani powstać, ani się utrzymać, gdyby pojednanie klas było

możliwe. A według mieszczańskich i filisterskich profesorów i publicystów okazuje się -

przy ustawicznych życzliwych powoływaniach się na Marksa! - że właśnie państwo

godzi klasy. Według Marksa, państwo jest organem panowania klasowego, organem

ucisku jednej klasy przez drugą, jest stworzeniem „ładu”, który legalizuje i u-trwala ten

ucisk, łagodząc starcia klas. Zdaniem polityków drobnomieszczańskich porządek jest

właśnie pogodzeniem klas, a nie uciskiem jednej klasy przez drugą; łagodzić starcia -

znaczy godzić, a nie pozbawiać klasy uciskane określonych środków i sposobów walki o

obalenie ciemięzców.

Na przykład, podczas rewolucji 1917 roku -kiedy zagadnienie znaczenia i roli państwa

stanęło właśnie w całej swej doniosłości, stanęło jako zagadnienie praktyczne, jako

sprawa natychmiastowego działania i to działania w skali masowej - wszyscy eserowcy

(socjaliści-rewolucjoniści) i mieńszewicy stoczyli się od razu i całkowicie do

drobnomieszczańskiej teorii „pogodzenia” klas przez „ państwo”. Niezliczone rezolucje i

artykuły polityków obu tych partii są na wskroś przepojone tą mieszczańską ł filisterską

teorią „pogodzenia”. Że państwo jest organem panowania określonej klasy, której nie

można pogodzić ze swoim antypodą (z przeciwstawną jej klasą) -tego

drobnomieszczańska demokracja nigdy nie jest w stanie pojąć. Stosunek do państwa jest

jednym z najdobitniejszych przejawów tego, że nasi eserowcy i mieńszewicy nie są

zgoła socjalistami (czego my, bolszewicy, dowodziliśmy zawsze), lecz

drobnomieszczańskimi demokratami, o prawie-socjalistycznej frazeologii.

Z drugiej strony „kautskistowskie” wypaczanie marksizmu jest o wiele bardziej

wyrafinowane. „ Teoretycznie” nie neguje się ani tego, że państwo jest organem

panowania klasowego, ani też tego, że przeciwieństwa, klasowe są nieprzejednane.

Pomija się natomiast lub zaciera rzecz następującą: jeżeli państwo jest wytworem

nieprzejednanych przeciwieństw klasowych, jeżeli jest siłą, stojącą ponad

społeczeństwem i „coraz to bardziej wyodrębniającą siebie ze społeczeństwa”, to rzecz

jasna, że wyzwolenie klasy uciskanej niemożliwe jest nie tylko bez rewolucji, opartej na

przemocy, ale i bez zniszczenia tego aparatu władzy państwowej, który stworzony został

przez klasę panującą i w którym to „wyodrębnienie się” zostało wcielone. Wniosek ten,

jasny sam przez się teoretycznie, został wyprowadzony przez Marksa, jak to zobaczymy

poniżej, w sposób najzupełniej określony na podstawie konkretnej historycznej analizy

zadań rewolucji. O tym to właśnie wniosku Kautsky... „zapomniał” i wypaczył go, jak to

wykażemy szczegółowo w dalszym wykładzie.

2. Specjalne oddziały ludzi uzbrojonych, więzienia itp.

„W porównaniu z dawną plemienną (rodową lub klanową) organizacją -

mówi dalej Engels - państwo odznacza się, po pierwsze, podziałem

poddanych państwa według zasady terytorialnej”.. . Nam ten podział wydaje

się „naturalnymi”, jest on jednak następstwem długiej walki ze starą

organizacją według pokoleń lub rodów.

.. .”Drugą cechą charakterystyczną państwa jest ustanowienie władzy

publicznej, która nie pokrywa się już bezpośrednio z ludnością,

organizującą samą siebie jako siłę zbrojną. Ta odrębna władza publiczna

jest potrzebna, ponieważ samodzielnie działająca zbrojna organizacja

ludności stała się niemożliwa z chwilą rozpadnięcia się społeczeństwa na

klasy... Ta władza publiczna istnieje w każdym państwie; składa się ona nie

tylko z ludzi uzbrojonych, ale także z akcesoriów materialnych, więzień i

wszelkiego rodzaju urządzeń przymusowych, które były nieznane

rodowemu (klanowemu) ustrojowi społeczeństwa”...

Engels rozwija pojęcie tej „siły”, która nazywa się państwem, siły, która wyrosła ze

społeczeństwa, która wywyższa się jednak ponad społeczeństwo i coraz bardziej

wyodrębnia się z niego. Na czym głównie polega ta siła? Na specjalnych oddziałach

ludzi uzbrojonych, mających w swym rozporządzeniu więzienia itp.

Mamy prawo mówić o specjalnych oddziałach ludzi uzbrojonych, ponieważ właściwa

każdemu państwu władza publiczna „nie pokrywa się bezpośrednio” z uzbrojoną

ludnością, z jej „samodzielnie działającą zbrojną organizacją”.

Jak wszyscy wielcy myśliciele rewolucyjni, Engels stara się zwrócić uwagę

uświadomionych robotników właśnie na to, co panującej opinii filisterskiej wydaje się

najmniej godne uwagi, najzwyklejsze, uświęcone przez przesądy nie tylko trwałe, lecz,

rzec można, skamieniałe. Stałe wojsko i policja są to główne narzędzia siły władzy

państwowej, ale - czyż może być inaczej?

Z punktu widzenia olbrzymiej większości Europejczyków z końca XIX stulecia, do

których zwraca się Engels i którzy nie przeżyli, nie obserwowali z bliska ani jednej

wielkiej rewolucji, nie może być inaczej. Jest dla nich rzeczą zupełnie niezrozumiałą, co

to takiego (samodzielnie działająca zbrojna organizacja ludności”? Na pytanie, dlaczego

stały się potrzebne specjalne, stojące ponad społeczeństwem, wyodrębniające siebie ze

społeczeństwa oddziały ludzi uzbrojonych (policja, armia stała), zachodnio-europejski i

rosyjski filister gotów jest odpowiedzieć kilku frazesami, zapożyczonymi od Spencera

lub Michajłowskiego, powołaniem się na złożoność życia społecznego, zróżniczkowanie

funkcyj itp.

Takie powoływanie wydaje się „naukowe” i doskonale usypia mieszczucha,

zaciemniając rzecz główną i podstawową: rozłam społeczeństwa na nieprzejednanie

wrogie klasy.

Gdyby nie ten rozłam, „samodzielnie działająca zbrojna organizacja ludności”

różniłaby się swoim skomplikowanym charakterem, poziomem swej techniki itd. od

prymitywnej organizacji stada małp, chwytających pałki, lub od ludzi pierwotnych, albo

od ludzi zjednoczonych w społeczeństwa klanowe, lecz taka organizacja byłaby

możliwa.

Jest ona niemożliwa dlatego, że społeczeństwo cywilizowane rozszczepione jest na

wrogie i przy tym nieprzejednanie wrogie klasy, których „samodziałające” uzbrojenie

doprowadziłoby do zbrojnej walki między nimi. Formuje się państwo, powstaje

specjalna siła, specjalne oddziały uzbrojonych ludzi, i każda rewolucja, burząc aparat

państwowy, pokazuje nam naocznie, jak klasa panująca dąży do odbudowy służących jej

specjalnych oddziałów ludzi uzbrojonych, jak klasa uciskana dąży do stworzenia nowej

organizacji tego rodzaju, zdolnej do służenia nie wyzyskiwaczom, lecz wyzyskiwanym.

Lenin W. I. - Państwo a Rewolucja.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: