15_11.pdf

a arada gigantów

ada gigantów

Jest na świecie kilka, może kilkanaście firm i koncernów

elektronicznych, o których każdy elektronik powinien coś

wiedzieć. Nie jest to tylko martwa historia − z dziejów

tych firm można się wiele nauczyć. W tym miesiącu

przedstawiamy koncern Siemens.

Werner von Siemens

Dzieje firmy

Powstała w 1847 roku firma “Tele−

graphen−Bau−Anstalt von Siemens

& Halske” zajmowała się produkcją te−

legrafów wskazówkowych. Aparat po−

kazany na fotografii u dołu strony był

ulepszoną wersją telegrafu Wheatsto−

ne’a i umożliwiał przekazywanie depesz

za pomocą linii dwuprzewodowej.

Firma, której kapitał założycielski wy−

nosił 6842 talary, zatrudniała na począt−

ku dziesięciu pracowników. Szybko oka−

zało się, że telegraf opracowany przez

Wernera Siemensa zdobył sobie dobrą

opinię, zarówno w Niemczech, jak i w innych krajach Europy,

i obroty firmy już w pięć lat po założeniu firmy wzrosły do

500000 marek przy zatrudnieniu 90 osób. Szybko powstawały

zarganiczne oddziały firmy: 1850 − w Anglii (gdzie produkowa−

no i instalowano podziemne i podwodne kable telegraficzne),

1855 − w Rosji (gdzie firma założyła linie telegraficzne o długoś−

ci ponad 10000 km, łączące m.in. St. Petersburg z Krymem),

1858 − w Austrii.

W roku 1890 liczba zatrudnionych wzrosła do 5500, z czego

prawie połowa w oddziałach poza terenem Niemiec. Do roku

1914, czyli do wybuchu pierwszej wojny światowej, firma mia−

ła oddziały produkcyjne w dziesięciu krajach, oraz 168 przed−

stawicielstw handlowych w 49 krajach.

Pierwsza wojna światowa przewróciła istniejący od stu lat

porządek świata. W efekcie działań wojennych i przemian poli−

tycznych, firma utraciła niemal cały majątek zagraniczny. Co

prawda po wojnie nastąpił gwałtowny rozwój, ale wielki kryzys

końca lat dwudziestych i początku trzydziestych znów nega−

tywnie wpłynął na kondycję firmy. Spośród 138000 zatrudnio−

nych w 1929 roku, w kilku następnych latach 60000 straciło

pracę, a obroty spadły z 820 milionów marek do 330 milionów.

Koniec lat trzydziestych znów przyniósł rozwój, przy czym

profil produkcji dopasowany był do potrzeb systemu narodo−

wosocjalistycznego, czyli w praktyce do potrzeb armii i gospo−

darki wojennej. Tuż przed wojną stan zatrudnienia wynosił

183000 osób. W czasie wojny, również na firmę Siemens padł

mroczny cień, związany z wykorzystywaniem pracowników

przymusowych z podbitych krajów Europy.

W wyniku drugiej wojny światowej, firma utraciła około

80% majątku, zarówno wskutek zniszczeń, jak i w wyniku re−

paracji wojennych. Pod koniec 1945 roku koncern zatrudniał

tylko 38000 pracowników.

Dość szybko odbudowano pozycję firmy, i w roku 1960 stan

zatrudnienia przekroczył 200000, a w 1972 − 300000 osób. Dy−

namicznie wzrastały też obroty. Dziś koncern zatrudnia około

380000 osób, a roczne obroty przekroczyły 100 miliardów ma−

rek niemieckich.

Siemens jest znacząco obecny także w Polsce. Oprócz fir−

my Siemens Sp. z o.o., koncern ma większościowe udziały

w kilku znaczących zakładach produkcyjnych i handlowych (np.

ZWUT, ELWRO). Obecnie firmy te zatrudniają około 2500

osób, a ich obroty sięgają prawie 500 milionów DM.

Koordynującą rolę na terenie naszego kraju odgrywa Sie−

mens Sp. z o.o, reprezentująca niemiecką Siemens AG w nie−

mal wszystkich dziedzinach działalności.

Historia firmy zaczęła

się 1 października 1847 ro−

ku. Werner Siemens, Jo−

hann Georg Halske i Jo−

hann Georg Siemens pod−

pisali wtedy umowę, na

mocy której powstała fir−

ma “Telegraphen−Bau−An−

stalt von Siemens & Hals−

ke”. Inicjatorem przedsię−

wzięcia był Werner Sie−

mens. J. G. Halske był in−

żynierem mechanikiem,

a J. G. Siemens, kuzyn

Wernera, wniósł do przed−

sięwzięcia kapitał w wy−

sokości 6842 talarów.

Werner Siemens był czwartym z 14 dzieci. Od dzieciństwa

przejawiał zainteresowanie nauką i techniką. Jego rodzice

zmarli młodo, co uniemożliwiło mu skorzystanie z kosztow−

nych studiów uniwersyteckich. Wykorzystał więc inną drogę

zdobycia wykształcenia − wstąpił do armii i ukończył szkołę ar−

tylerii. Tam w pełni ujawniły się jego zdolności i zainteresowa−

nia. A zakres tych zainteresowań był szeroki. W ciągu swego

życia (1816 − 1892) opracował między innymi metodę galwa−

nicznego złocenia i srebrzenia, odkrył zasadę dynamoelektrycz−

ną i wykorzystał ją budując prądnicę, zajmował się ogniwani

selenowymi, opracował i wdrożył w życie technologię produk−

cji i układania dalekosiężnych kabli podwodnych i podziem−

nych. Wspólnie z Francuzem Martinem wynalazł metodę wyto−

pu stali zwaną metodą Siemensa−Martina. Głównym obszerem

zainteresowań była jednak sprawa przesyłania informacji na

odległość.

Werner Siemens nie zajmował się natomiast tranzystorami,

układami scalonymi i telefonią komórkową − nic dziwnego, uro−

dził się w roku 1816, czyli ponad sto lat przed wynalezieniem

tranzystora i kilkadziesiąt lat przed wynalezieniem telefonu.

Oprócz działaności naukowej Werner Siemens brał udział

w życiu publicznym, zajmował się sprawami socjalnymi, był

współzałożycielem i członkiem towarzystw naukowych.

Za swą różnorodną działalność i osiągnięcia, w roku 1888

otrzymał tytuł szlachecki i prawo dodania “von” do nazwiska,

stąd w encyklopediach występuje jako Werner von Siemens.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/97

a ar

Par

a arada gigantów

ada gigantów

Nazwa

dziną. Sprzęt Siemensa

zapewnił z czasem łącz−

ność telefoniczną na

długich dystansach,

a ciągły postęp do−

prowadził do wpro−

wadzenia systemu

połączeń automa−

tycznych. Na fotogra−

fii obok można zoba−

czyć jeden z wcześ−

niejszych wybiera−

ków, czyli urządzeń któ−

re umożliwiły automatyczne

zestawianie połączeń.

Znana na całym świecie marka Siemens pochodzi od na−

zwiska Wernera von Siemensa. Oprócz niego w firmie od po−

czątku jej istnienia działali inni członkowie tej rodziny: bracia,

kuzyni, potem ich dzieci i wnuki. Kierownictwo firmy w ciągu

minionych lat istnienia przechodziło w ręce kolejnych pokoleń

rodziny Siemensów. Dziś Siemens to spółka akcyjna, a więc

trudno mówić o właścicielach firmy, należałoby raczej mówić

o właścicielach akcji oraz o składzie rady nadzorczej i zarządu.

Na początku, zgodnie z nazwą (Telegraphen−Bau−Anstalt

von Siemens & Halske), firma zajmowała się przede wszystkim

urządzeniami telegraficznymi. Wkrótce rozszerzono profil pro−

dukcji na urządzenia elektroenergetyczne.

W 1897 roku przedsiębiorstwo rodzinne przekształciło się

w spółkę akcyjną − Siemens & Halske AG.

W 1903 powstała firma Siemens−Schuckertwerke GmbH (w

tymże roku Siemens i firma AEG założyli znaną firmę Telefun−

ken).

Rok 1923 przyniósł powstanie firmy Siemens−Reiniger−Wer−

ke AG, zajmująceh się elektrotechniką medyczną.

W roku 1966 nastąpiło połączenie tych trzech firm w jedną −

Siemens AG, Berlin und Muenchen. Koncern Siemens stał się

największym prywatnym pracodawcą niemieckim.

Siemens od wielu lat podejmował wspólne inicjatywy z in−

nymi dużymi firmami niemiackimi − z BOSCHem, z AEG, oraz

przejmował mniejsze firmy, między innymi OSRAM, znanego

wytwórcę źródeł światła, czy NIXDORF Computer AG − wy−

twórcę komputerów. Współpracował i współpracuje z innymi

potentatami elektronicznymi: z Motorolą, Fujitsu, IBM, Philip−

sem, itd.

W roku 1989 koncern przeszedł gruntowną reorganizację,

przystosowującą go do jeszcze sprawniejszego działania u pro−

gu XXI wieku.

Na rysunkach można zobaczyć,

jak zmieniał się z czasem znak − lo−

go firmy, a właściwie dwóch firm:

Siemens−Halske i Siemens−Schuc−

kert, składający się z pierwszych li−

ter, czyli SH i SS.

Dziś nazwa

Siemens nadal

ściśle wiąże

się telekomu−

nikacją − wy−

starczy wspo−

mnieć o tele−

fonach GSM −

aparat S6 po−

kazany jest na fotografii.

Szeroki zakres zainteresowań Wernera von Siemensa spra−

wił, że od samego początku istnienia firma zajmowała się nie

tylko urządzeniami telekomunikacyjnymi. Oprócz telegrafu,

Siemens opracował i produkował inne wyroby elektrotechnicz−

ne. Na początku były to generatory elektryczne, czyli prądnice.

Produkcja urządzeń elektroenergetycznych szybko stała się

drugim ważnym obszarem działalności firmy, i to nie tylko

w Europie. Na przykład już w 1879 zainstalowano pierwszy

w Chinach turbogenerator − prądnicę produkcji Siemensa.

Wzrastające zapotrzebowanie na energię elektryczną stwa−

rzało nieustanny popyt na tanie i niezawodne generatory. Lata

dwudzieste przyniosły ogromny postęp w wytwarzaniu, prze−

syłaniu i dystrybucji energii elektrycznej. Już w roku 1927 firma

Siemens zbudowała kablową linię przesyłową o napięciu

110000V, a wiosną roku 1945 − o napięciu 440000V.

Dziś koncern bierze udział w badaniach i produkcji urządzeń

dla elektrowni atomowych, hydroelektrowni, a także prowadzi

prace nad niekonwencjonalnymi źródłami energii (energia sło−

neczna, energia wiatru).

Postępująca elektryfikacja miast, przemysłu i gospodarstw

domowych już na początku stulecia otworzyła nowe możliwoś−

ci produkcyjne.

W roku 1879 Siemens zaprezentował w Berlinie pierwszą

kolejkę elektryczną (patrz fotografia poniżej). W 1880 zbudowa−

no w Mannheim pierwszą windę elektryczną, a rok później

w Berlinie pojawił się pierwszy w świecie tramwaj elektryczny.

Na ciekawostkę wygląda fakt, że zakłady Siemensa już pod

koniec XIX wieku zaczęły produkować samochody z napędem

elektrycznym. Co prawda pojazdy te szybko przegrały walkę

z samochodami z silnikiem benzynowym, ale napęd elektrycz−

Ciągły rozwój

Werner von Siemens żył i działał w czasach, gdy elektro−

technika i telekomunikacja stawiały dopiero pierwsze kroki.

O elektronice, radiu, samochodach, a nawet telefonie, nie było

wtedy nawet mowy. Rewelacją był właśnie telegraf. Do działa−

nia telegrafu potrzebne były zarówno przewody, jak też urzą−

dzenia wytwarzające energię elektryczną. Firma Siemens

& Halske dysponowała wszystkim, co potrzebne było do budo−

wy lokalnych i dalekosiężnych sieci telegraficznych. Wielkim

sukcesem Siemensa było ukończenie w ciągu dwóch lat

(1868−70), budowy linii telegraficznej o długości 11000km, łą−

czącej Londyn z Kalkutą (Indie). Linia ta biegła również przez

Warszawę. Osiągnięto wtedy rekord szybkości przesyłania in−

formacji, który dziś wywołuje uśmiech politowania − depesza

przemierzała całą trasę w 28 minut. Kolejnym dużym sukce−

sem było położenie

transatlantyckiego kab−

la łączącego Stary i No−

wy Świat (1875). Potem

położono następne kab−

le. Mapka obok pokazu−

je ich przebieg.

Po wynalezieniu tele−

fonu, Werner von Sie−

mens i jego firma zajęli

się także tą nową dzie−

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/97

a ar

Par

a arada gigantów

ada gigantów

ny ostał się w tramwajach, a co ważniejsze, rozwiązał problem

napędu kolei podziemnej − metra. W roku 1903 eksperymental−

ny pociąg z napędem elektrycznym osiągnął zadziwiającą i dziś

prędkość 210km/h.

Oprócz różnych pojazdów z napędem elektrycznym, firma

Siemens−Schuckert aż do lat dwudziestych naszego stulecia

produkowała także samochody z silnikami benzynowymi oraz

same silniki, między innymi na potrzeby lotnictwa.

Dziś Siemens dostarcza na potrzeby kolei skomputeryzowa−

ne systemy sterowania i zabezpieczenia. Ma też znaczny

wkład w badania nad nowoczesnymi rozwiązaniami środków

transportu.

Przynajmniej na wzmiankę zasługuje fakt, że już w 1879 za−

instalowano w Berlinie pierwsze elektryczne oświetlenie ulicz−

ne produkcji Siemensa. Nie były to jeszcze znane nam żarówki,

tylko lampy, w których źródłem światła był łuk elektryczny. Po−

tem nastała era lamp żarowych. Najpierw w roli żarnika stoso−

wano węgiel, potem włókna metalowe.

Potrzeby rynku spowodowały powołanie do życia w roku

1919 znanej do dziś firmy Osram. Powstała ona jako joint ven−

ture Siemensa, AEG i firmy Auer.

Warto wiedzieć, że brzydko kojarząca się polskiemu czytel−

nikowi nazwa Osram ma źródło w nazwach pierwiastków che−

micznych, stosowanych do produkcji żarówek. Chodzi

o osm i wolfram .

Elektryfikacja gospo−

darstw domowych umoż−

liwiła wprowadzenie wie−

lu urządzeń powszechne−

go użytku. W roku 1906

pojawiła się w handlu

“pompa ssąca kurz”. Ale

dopiero w 1924 Siemens

wypuścił praktyczny od−

kurzacz do użytku domo−

wego. W tym też czasie

pojawiły się pralki (ale

jeszcze nie automatycz−

ne), żelazka, piekarniki

i kuchenki elektryczne,

potem lodówki.

Lata dwudzieste to

również okres świetności

nostycznych i terapeutycznych

o zadziwiających możliwoś−

ciach, dla różnych gałęzi medy−

cyny.

Czytelników Elektroniki dla

Wszystkich niewątpliwie naj−

bardziej interesują elementy

elektroniczne, zwłaszcza pół−

przewodniki.

Tu Siemens ma do zaofero−

wania szereg ciekawych elementów i materiałów.

Zajmując się produkcją materiałów półprzewodnikowych od

początku lat pięćdziesiątych naszego wieku, ma na swym kon−

cie szereg osiągnięć. W EdW przedstawione były czujniki ciś−

nienia i hallotrony. Oferta Siemensa obejmuje szereg układów

scalonych dla sprzętu powszechnego użytku i dla urządzeń pro−

fesjonalnych i dla motoryzacji. Popularne są także podzespoły

optoelektroniczne, elementy bierne i elektromechaniczne tej

firmy.

Na szczególną uwagę zasługuje duża rodzina mikroproceso−

rów. Mikroprocesory Siemensa, będące rozwinięciem standar−

du 8051 są powszechnie znane także wśród amatorów.

W latach osiemdziesiątych firma wypuściła pamięci o po−

jemności 1 megabita, potem 4−megabitów. Niedawno Sie−

mens udostępnił pierwsze próbki pamięci 256−megabitowej,

a trwają prace nad kostką 1−gigabitową. Do tak zaawansowa−

nych projektów największe firmy łączą swoje siły − również Sie−

mens współpracował

i współpracuje z takimi

firmami jak Philips, Tos−

hiba, IBM czy Motorola.

Obecnie na całym

świecie znane są syste−

my przemysłowe Sie−

mensa. Profesjonaliści

wysoko cenią urządzenia

automatyki przemysło−

wej serii Simatic.

Choć wcześniejsze systemy komputerowe Siemensa zosta−

ły zdominowane i wyparte przez urządzenia standardu IBM, fir−

ma nadal jest obecna na rynku komputerowym jako Siemens−

Nixdorf. I to nie tylko dzięki najszybszemu neurokomputerowi

(Synapse 1), ale i dzięki linii multimedialnych komputerów PC

o nazwie SCENIC.

Firma Siemens jest pomysłodawcą standardu IrDA do bez−

przewodowego przesyłania danych z pomocą podczerwieni.

W laboratoriach trwają prace nad superszybkimi elementami

bezpośrednio przetwarzającymi sygnały optyczne, a nie elekt−

ryczne. Prowadzi się badania w wielu innych bardzo interesują−

cych dziedzinach.

Zamiast zakończenia

W historii firmy można łatwo zauważyć dużą elestyczność

oraz umiejętność dopasowania się do warunków i aktualnego

poziomu myśli naukowej, technologii. Od prostego telegrafu

wskazówkowego i prądnicy, do dzisiejszego profilu produkcji

droga była bardzo daleka. Jaki wpływ miał na to niestrudzony

i ciekawy świata Werner von Siemens, którego sukces gospo−

darczy niewątpliwie miał źródło w czysto naukowej fascynacji

zjawiskami technicznymi? Jakie znaczenie mają typowe dla

Niemców zamiłowanie do systematyczności i mrówczej pra−

cy? Na ile o sukcesie zadecydowała właściwa strategia i ciągłe

inwestowanie w badania i rozwój?

W każdym razie historia firmy, dwukrotnie niemal zniszczo−

nej podczas wojen, stanowi ciekawy temat do analizy.

lampowych odbiorników radiowych.

Już w roku 1928 firma Telefunken, która też była w pewien

sposób związana z Siemensem, zaprezentowała publiczności

pierwszy pokaz telewizyjny. Rozwój telewizji zaczął się od roku

1930. W 1935 w Berlinie rozpoczął pracę pierwszy nadajnik te−

lewizyjny. Ale dopiero po wojnie, pod koniec lat pięćdziesią−

tych telewizja, radio, wiele urządzeń elektrycznych i elektro−

nicznych stały się dostępne dla przeciętnego śmiertelnika. Fo−

tografie pokazują ówczesny sprzęt produkcji Siemensa.

Oprócz urządzeń powszechnego użytku, w zasięgu zainte−

resowań firmy zawsze były

urządzenia medyczne. Za−

częło się od aparatu do neu−

roterapii, produkowanego

od 1847. Potem były mniej

i bardziej skomplikowane

aparaty rentgenowskie,

które zyskały dużą popular−

ność. W 1930 Siemens za−

czął produkować mikroskop

elektronowy powiększający

100000 razy.

Dziś firma dostarcza sze−

roką gamę aparatów diag−

(red)

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/97

a ar

Par

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: