wyklady uboty.doc

UBOCZNE U ZYTKOWANIE  lasu

              I zjazd ćwiczenia

WĘGLOWODANY – stanowią one materiał budulcowy komórek roślinnych (celuloza, pektyny) oraz materiał energetyczny i zapasowy (inulina, cukry proste, wielocukry)

TŁUSZCZE – stanowią dla rośliny składnik o znaczeniu energetycznym (estry kwasów tłuszczowych i gliceryny).

AMINOKWSY, BIAŁKA I ENZYMY – stanowią zasadniczą rolę w procesach przemiany materii (składniki budulcowe białek)

GLIKOZYDY – związki chemiczne, pochodne węglowodanów opierające się na połączeniu cukrów (glikony) ze związkami niecukrowymi(aglikony). W ziołolecznictwie największe znaczenie mają:glikozydy nasercowe – zalecane w przypadku niewydolności krążenia występujące np.: w naparstnicy purpurowej, naparstnicy wełnistej, miłku wiosennym i konwalii majowej.glikozydy antrachinonowe – działanie przeczyszczające np.: w kruszynie pospolitej, rzewieniu dłoniastym)Znaczenie lecznicze mają również inne grupy glikozydów np.: glikozydy fenolowe, kumarynowe, flawonoidowe, cyjanogenne, gorczyczne

FLAWONOIDY - inaczej związki flawonowe - grupa organicznych związków chemicznych, spełniających w roślinie funkcję barwników, przeciwutleniaczy i naturalnych insektycydów oraz fungicydów.Występują np.: w kwiatach bzu czarnego, jasnoty białej, głogu, kocanek, lipy, rumianku, oraz w brzozie, rdeście ptasim, fiołku trójbarwnym, rucie.

ANOCYJANY - glikozydy, rozpuszczalne w wodzie czerwone, niebieskie lub fioletowe barwniki. Występują w owocu bzu czarnego, borówki czernicy, kwiatach bławatka i malwy czarnej.

OLEJKI ETERYCZNE – wieloskładnikowe mieszaniny substancji lotnych o różnym charakterze chemicznym.Mają one duże znaczenie jako środki poprawiająe apetyt, ułatwiające trawienie, rozkurczowe, dezynfekujące, moczopędne i drażniące skóre. Rośliny charakteryzujące się wysoką zawartością olejków używane są jako przyprawy, oraz w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym.

GARBNIKI – Są to substancje bezazotowe o wysokiej masie cząsteczkowej i złóżonym skladzie chemicznym. Garbniki naturalne należą do dwóch zasadniczych grup: garbników pirogalolowych, inaczej galotanoidów (hydrolizujących) i garbników katechinowych (niehydrolizujących). Garbniki mają zdolność tworzenia trwałych, nierozpuszczalnych w wodzie kompleksów z białkami co decyduje o ich podstawowym zastosowaniu w fitoterapii – działają ściągająco, przeciwzapalnie. Do surowców garbnikowych nalezą kora dębu, borówka czernica, orzech włoski, szałwia, ziele pięciornika gęsiego.

ŚLUZY– mieszaniny wielu związków będących polisacharydami. Ich działanie lecznicze polega na działaniu powlekającym i osłaniającym. Są to między innymi: nasiona kozieradki i lnu, prawoślaz, podbiał, ślaz, dziewanna.

SAPONINY – substancje o charakterze glikozydowym i różnej budowie chemicznej. Odzanaczją się działaniem wykrztuśnym i moczopędnym np.: lukrecja, pierwiosnki, mydlnica, owoce kasztanowca.

GORYCZE – substancje o różnej budowie chemicznej, charakteryzujące się gorzkim smakiem. Stosowane głównie jako środki poprawiające apetyt i ułatwiające trawienie. Występują np.: w liściu bobrka trójlistnego, dziurawicu, krwawniku, piołunie, korzeniu mniszka i podróżnika.

ALKALOIDY – Zawierające azot substancje chemiczne, o bardzo silnym oddziaływaniu na organizm człowieka znane i silne naturalne trucizny, to z reguły alkaloidy. Alkaloidami są np.: nikotyna - w liściach tytoniu, strychnina - w nasionach kulczyby, kokaina w liściach kokainowca, morfina - w makowcu, atropina – w jagodach wilczej jagody. Do alkaloidów należy również kofeina występująca w kawie czy herbacie, teobromina w kakao czy większość trucizn roślinnych.

Wierzba. Garbniki, wiklina, medycyna

Aspekty użytkowania kory:

• kora specjalnie pozyskiwana
• kora odpadowa 

Funkcje kory:

• funkcja ochronna
• przewodząca asymilaty (komórki sitowe)
• funkcja magazynująca (miękisz)

Możliwości wykorzystania kory

• ze względu na skład chemiczny

û       produkcja garbników

û       produkcja leków

• ze względu na właściwości fizyczne

Garbniki syntetyczne:

• łancuch benzenu (polifenole)

ü      O – Pirogalolowe

ü      C – katechinowe

Kora:

-        bogate w garbniki 5-25 i >25%

-        słabe <5 %

                            WYKŁAD Iszy ZJAZD

Uboczne uzytkowanie lasu –

1 Def.

              Czerpanie korzyści materialnych (surowców i produktów) pozyskiwanych w gospodarstwie               leśnym.

              Uzytkowanie:

-        główne (produkcja drewna)

-        uboczne (pozostałe korzyści)

2 Def. Korzystanie z funkcji pozaprodukcyjnych, które mogą przynosić dochód gospodarce leśnej.

Uzytki pochodzenia roślinnego:

-        wydzieliny drzew (żywica, kauczuk, guta)

-        kora

-        owoce lasu

-        zioła lecznicze

-        mech

-        grzyby jadalne

Użytki pochodzenia zwierzęcego

-        skóry

-        zwierzyna

-        ślimaki :)

-        produkty pszczelarstwa leśnego

              Kopaliny:

-        torf

-        piasek

-        minerały

-        bursztyn

              Prowadzenie plantacji roślin użytkowych:

-        wiklina

-        choinki

-        rośliny lecznicze i owocodajne

Leśne dobra niedrzewne to dobra biologicznego pochodzenia inne niż drewno pochodzące z lasu, innych terenów zadrzewionych oraz z drzew rosnących poza lasami (FAO, 1999)

Istotą Polskiej koncepcji leśnej produkcji ubocznej było uznanie jedności procesu produkcji leśnej, w której powstają zarówno drewno jak i wszystkie inne użytki leśne

Eksploatacja → użytkowanie → gospodarowanie

Zadania koncepcji leśnej produkcji ubocznej

-        rozpoznawanie baz surowcowych i ch potencjału

-        rozbudowa i wzbogacanie baz surowcowych

-        coraz lepsze opanowanie i racjonalne użytkowanie baz surowcowych

Działanie PPL „Las”:

-        pozyskiwanie, konserwowanie i przetwarzanie leśnych owoców i grzybów

-        zbiór ziół leczniczych

-        skup i przerób dziczyzny

Problemy:

-        wzrastające zainteresowanie – tylko nielicznymi gatunkami

-        brak znajomości baz surowcowych

-        eksploatacja

Rozwiązania:

-        promocja mało znanych gatunków

-        uprawy i plantacje

-        analiza i weryfikacja istniejących regulacji prawnych

-        inwentaryzacja zasobów lesnych.

II ZJAZD Ćwiczenia

Węgiel drzewny :

-        hutnictwo

-        kowalnictwo

Wyrób węgla drzewnego:

-        mielerz (kupa drewna na suchej ziemi, od 10 do 100 m przestrzennych)

> spalanie beztlenowe – tlen dostaje się w kontrolowany sposób do środka mielerzy,               wypalanie trwa 8-10 dni (w zależności opd warunków pogodowych)

-        retorty (lata 70.), cztery rodzaje – retorta przestawna i retorty zrębowe

Fazy produkcji

-        rozpalanie retorty → kanały powietrzne

-        właściwe wypalanie – 24 h, kontrolowanie dopływu powietrza, temperatury, zamknięcie dypływu i odpływu powietrza, kolejne 24 h i ewentualne zalanie wodą (od 80 do litrów).

WIERZBA (Salix L.)

-        ok 300 gatunków wierzb na półkuli północnej, liczne mieszańce, często trudne do zakwalifikowania

-        postacie

> Krzewiaste

> drzewa

> krzewinki

-        światłolubne

-        odporne na działaność wiatrów

-        mało wrażliwa na zanieczyszczenia powietrza

-        tereny wilgotne

-        drewno o niskim wskaźniku wytrzymałości

-        duża wydajność wzrostowa

Zastosowania:

-        ochrona wód, powietrza i gleb (rekultywacja wysypisk), kształtowanie środowiska

-        stosowana do umocniania hałd luźnych popiołów

-        ochrona otuliny wysypisk śmieci

-        stosowana w biologicznych oczyszczalniach ścieków

-        rekultywacja zdewastowanych i zdegradowanych terenów

-        umacnianie brzegów rzek (wiązki prętów wierzbowych)

-        faszyna

-        wczesny pokarm dla pszczół

-        baza pokarmowa dla zwierzyny płowej (polepsza jakośc poroża)

-        żywopłoty

-        do celów ozdobnych

-        wzbogacanie i ożywienie krajobrazu

Możliwości wykorzystania surowca wierzbowego

-        biomasa wierzbowa – do celów grzewczych

-        zrębki do produkcji płyt drewnopochodnych (wiórowych)

-        palety transportowe – europ-palety (zrębki w połączeniu z żywicami)

-        przemysł meblarski

-        wikliniarstwo

-        medycyna

-        pręty wierzbowe sprasowane i połączone np. drutem tworzą maty drogowe (drogi tymcdzasowe np. na terenach podmokłych przy budowaniu dróg)

-        maty ze sprasowanych prętów jako surowiec do budowy ekranów akustycznych i pyłochłonnych

Plantacje wierzbowe

→ energetyczna

-        wierzba konopianka Salix winimalis

-        w. migdałowa S. amygdalina

-        w. długokończysta S. dacyclados

→ wiklinowe

-        w. amerykanka S. americana

-        w. konopianka S. vinimalis

-        w. migdałowa  S. amygdalinya

-        w. purpurowa S. purpurea

Energetyczna (cechy)

-        intensywny wzrost

-        szybki odrost po zbiorze

-        odporność na choroby i szkodniki

-        mrozoodporność

-        korzystna morfologia pędów

-        wegetatywny rozród

Wiklinowe

-        giętkość prętów (nawet w stanie dzikim)

-        zdolność dobrego odrostu

-        odporność

Przy dodorze klonów należy zwracać uwage na

-        rodzaj gleby

-        przeznaczenie surowca

-        częstość zbiorów

...