Bracia Grimm-Kopciuszek.pdf

Ta lektura , podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie

wolnelektury.pl .

Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fun-

dację Nowoczesna Polska .

JACOB I WILHELM GRIMM

Kopciuszek

ł. ł ń

Żadna z bajek całego świata nie cieszy się takim rozgłosem, jak fantastyczna baśń Grimma

pt. Kopciuszek .

Różni różnie opowiadają bajkę, ale my opowiemy ją tak, jak nam ją kiedyś opowiadała

poczciwa i nigdy nie zapomniana nianiusia.

Za górami, za lasami, a w każdym razie hen, na dalekim wschoǳie, mieszkała na wsi

Wdowa, Córka, Sługa

zamożna wdowa, mająca dwie córki i pasierbicę¹ Rózię. Córki nie były ładne, ale chciały

się wszystkim podobać, więc zaniedbując gospodarstwo i pracę domową, cały czas spę-

ǳały tylko na strojeniu się przed lustrem i na różnych zabawach. Że zaś pannom tym

nieustannie potrzebna była służąca do grzania rurek², do prania i prasowania drobia-

zgów, do czyszczenia bucików i sukien, przeto³ cały ciężar tej roboty zwalił się na Rózię,

przyrodnią siostrę⁴ panien.

Matka ich, pomimo całej zamożności, nie mogła podołać wydatkom na wszystkie

Okrucieństwo, Krzywda

potrzeby córek, a że wywoływało to zły humor, przeto pastwiła się⁵ nad swoją nieszczęsną

pasierbicą Rózią, która dość często otrzymywała od niej potężnego szturchańca⁶. Rózia

była barǳo ładną, smukłą i zgrabną ǳiewczyną, ale używana do ciężkiej pracy, często

musiała przebywać w kuchni, pilnować garnków, grzebać się w węglach i w ogóle spełniać

roboty najpośledniejsze⁷. Zdarzało się więc, że często była zamorusana⁸ i tak obdarta jak

żebraczka. Od kopcia⁹, jaki czernił jej buzię przez ciągłe przebywanie w kuchni, siostry

przezwały ją Kopciuszkiem i nazwa ta tak się z nią zrosła, że nikt inaczej nie wołał na nią,

jak: Kopciuszku daj, Kopciuszku zrób, Kopciuszku leć, Kopciuszku przynieś!

Rózia sama zapomniała swego imienia, ale jednak nie goǳiła się ze swoim losem.

Czuła ona, że jej się ǳieje krzywda i nieraz myślała sobie o poprawieniu losu. Że jednak

miała serce złote, z pokorą przeto znosiła doznawane przykrości, dogaǳając nie tylko

macosze¹⁰ i siostrom, ale pamiętając zarazem o domowych zwierzątkach, a nawet o głod-

nych ptaszkach za oknami domu. Żebraka nigdy nie pominęła, ażeby się z nim kawał-

kiem suchego chleba nie poǳielić, a chorym sąsiadom zawsze umiała tak się przysłużyć,

że wszyscy wychwalali jej dobroć. A że luǳie dobrzy zawsze otrzymują nagrodę na tym

świecie, przeto nieuznawana przez siostry i macochę Rózia zdobyła sobie potężną opie-

kunkę w postaci jednej z czaroǳiejek, która tylko czekała sposobności, ażeby wywrzeć

potęgę swego gniewu na winnych a niegoǳiwych. Sposobność ta zdarzyła się właśnie

wtedy, gdy monarcha¹¹ owego państwa, w którym się to ǳiało, postanowił ożenić swo-

jego syna.

Syn ten, książę Krasnolicy, miał sobie wybrać dozgonną towarzyszkę życia z liczby

Syn, Zabawa

¹ psieic — córka męża lub żony z poprzedniego małżeństwa.

² o zi uek — choǳi o narzęǳia do układania włosów w loki.

³ pzeo (daw.) — więc, zatem.

⁴ pzoi sios — siostra mająca z kimś wspólną matkę a innego ojca lub wspólnego ojca a inną matkę.

⁵ psi si — postępować z kimś okrutnie, znęcać się nad kimś, dręczyć kogoś.

⁶ szuciec — uderzenie, potrącenie pięścią, łokciem.

⁷ poeiesz — najgorszy, najmniej ceniony.

⁸ zous — pobruǳony.

⁹ kope — osad z saǳy.

¹⁰ coc — żona ojca dla ǳieci z poprzedniego małżeństwa.

¹¹ oc — władca panujący - cesarz, król.

ǳiewcząt całego kraju, które król Ćwieczek, jego ojciec, zaprosił do siebie wraz z roǳi-

nami na wspaniały festyn, tak samo ze sfery niższej, jak i wyższej.

Przy rozsyłaniu zaproszeń nie pominięto i macochy Rózi wraz z jej córkami. — Kop-

ciuszkowi serce się z żalu ścisnęło, gdy macocha oświadczyła, że zabierze z sobą tylko

dwie córki do dworu, a Rózia w domu zostanie. Siostry wykpiły¹² Kopciuszka i po pro-

stu pojąć¹³ nie mogły takiej bezczelności z jej strony, ażeby taka służąca im dorównać

chciała! Cóż było robić? Rózia zmartwiła się, ale jak zwykle żale swoje stłumiła w sobie

i pokorniutko zaczęła pomagać siostrom w przygotowaniach do balu.

Kiedy już panny były prawie gotowe, kiedy z liczby kilkunastu sukienek zdecydowały

się wybrać co najwspanialsze, Kopciuszek wiǳąc, że i dla niej jeszcze znalazłaby się piękna

suknia, rzecze do macochy:

— Mamusiu droga, weź i mnie na bal z siostrami!

— Ach, brudasie jeden, czego ci znowu się zachciewa! — ofuknęła¹⁴ macocha, ude-

rzywszy ǳiewczynę w plecy: — Pójǳiesz, ale najpierw z tego popiołu wybierz mak do

czysta.

Co mówiąc, wsypała do popiołu maku, wymieszała razem i postawiła przed zapłaka-

nym Kopciuszkiem.

Po wyjściu macochy Rózia zaczęła wybierać mak, ale robota była tak ciężka, że i za rok

by jej nie skończyła. Usiadła więc pod oknem i płacze. Na to gołębie, karmione coǳiennie

przez nią, zastukały w okno i mówią:

— Puść, nas, puść, Kopciuszku, to ci pomożemy.

Rózia wpuściła do kuchni gołąbki, które natychmiast powybierały mak z popiołu

i wesoło gruchając, sunęły znów na ǳieǳiniec.

— Mamusiu droga, mak już wybrany! — zawołała Rózia: — Pójdę na bal, pójdę!

— Co? ty, na bal? A kto by cię tam wpuścił? — zadrwiły z niej siostry.

— Za mało widocznie wsypałam ci popiołu i maku — rzekła macocha — bo inaczej

całą noc sieǳieć byś musiała. My wyjeżdżamy, a jeżeli za powrotem nie zastanę wybranego

tego oto maku, to mi się nie pokazuj na oczy!

I jeszcze raz oknem wleciały gołąbki i mak z popiołu wybrały, a wiǳąc płacz ǳiew-

czyny, szepnęły jej na pożegnanie.

— Niech sobie jadą, a ty siedź cicho i bądź spokojna. Bęǳiesz na balu, już my ci to

zrobimy.

Spojrzała wǳięcznym wzrokiem za ptaszkami, wyprawiła siostry z domu i macochę,

siadła pod piecem, zamyśliła się i znużona pracą usnęła: śniła o balu, na który pójść jej

nie pozwolono. Wtem zrywa się na równe nogi, bo przed jej okiem zabłysło coś złotem

i srebrem, jakaś nieziemska postać stanęła pośrodku kuchni.

Była to Baba-ǲiwo, czarnoksiężniczka. Młoda i piękna, że oczu od niej trudno było

Czarownica

oderwać, miała wspaniałą, złocistą gwiazdę nad czołem; całą jej postać otulał niebieski

płaszcz srebrem tkany, a brylantami zdobne trzewiczki stopy jej stroiły. W ręce trzymała

laskę czarnoksięską, którą dotknęła Kopciuszka.

— Pójdź ze mną, Kopciuszku. — rzekła słodkim głosem. — Ubiorę cię i wyślę na

dwór królewski.

Doszły do jakiegoś dębu, a Baba-ǲiwo stuknęła w drzewo po trzykroć swoją pałecz-

Czary, Czarownica

ką.

Dąb się otworzył i oczom olśnionej Rózi ukazały się piękne, wymarzone szaty, tak

cudne, że chyba cudniejszych nie było na świecie. Pantofelki były jakby szklane, bo były

z samych diamentów.

W jednej chwili, bez najmniejszego trudu, ǳiewczyna została umytą, ubraną i wy-

piękniała tak, że nikt by jej poznać nie mógł.

Sama wieszczka¹⁵ zawołała nawet:

— Ach, jakaś ty piękna!

— O, nie piękniejsza od pani — rzekł skromnie Kopciuszek. I chciała w rączkę po-

całować wieszczkę, ale ta znikła jej z oczu.

¹² kpi — wyśmiać.

¹³ po — zrozumieć.

¹⁴ ouki — odezwać się do kogoś, krzyknąć na kogoś ostro, gniewnie.

¹⁵ ieszczk — czaroǳiejka, wróżka.

    Kopciuszek



Natomiast zajechał śliczny powóz, zaprzężony w cztery cudnie przybrane ogiery, i już

miała doń wsiąść Rózia, gdy głos Wieszczki dał się słyszeć tuż nad jej uchem:

— Pamiętaj, że z balu masz do domu wrócić przed północą najpóźniej, bo czary

wówczas stracą moc i obdarta i brudna ukazałabyś się wszystkim na sali.

— Będę pamiętała! — odparł Kopciuszek. Żywo wsiadła do powozu, a rącze¹⁶ ogiery

szybko popęǳiły w dal.

Festyn króla Ćwieczka, ojca księcia Krasnolicego, należał do rzędu największych uro-

czystości, jakie król ten wydał kiedykolwiek w kraju.

Ale ǳiwić się nie można, bo wszak okazja była wyjątkowa — jego królewska wy-

sokość, książę następca tronu, królewicz Krasnolicy, wybierał sobie żonę spośród najpo-

wabniejszych¹⁷ panien królestwa.

A jednak książę Krasnolicy wzgarǳił wszystkim, a natomiast wyróżnił… kogo? Na-

szego ukochanego Kopciuszka! Bo właśnie w chwili, gdy się tańce ogólne rozpocząć mia-

ły, piękna nieznajoma wkroczyła na salę balową i od razu powszechną zwróciła na siebie

uwagę.

Krasnolicy, patrząc na nią, bladł i rumienił się na przemian, tak wielce był wzruszony;

Zabawa, Taniec

na razie nie miał odwagi przybliżyć się do niej. Gdy się przemógł jednak, gdy ją poprosił

do tańca i gdy pokręcił się z nią dookoła sali, już był tak rozkochany, że nic go od niej

nie było w stanie oderwać. Zaraz jął¹⁸ się pytać skąd jest, z jakiego kraju pochoǳi, ale

Kopciuszek uśmiechnął się tylko, nie zdraǳając ani jednym słowem swego pochoǳenia.

Macocha i siostry wpatrywały się w nią z poǳiwem i zazdrością, ale ani przypuszczały,

Zazdrość

że to jest ta sponiewierana Rózia, pozostawiona w domu przed miską maku i popiołu.

Czas leciał niepostrzeżenie. Nagle Rózia spojrzała na zegar. Do północy brakowało

zaledwie pięciu minut.

Przerażona wysunęła się z rąk Królewicza i wybiegła na ǳieǳiniec do swego powozu.

Ale śpiesząc się, na progu zgubiła jeden ze szklanych pantofelków i utykając¹⁹ z lekka

wpadła do powozu i odjechała do domu.

Zaledwie weszła do kuchni już pozbawiona swych ozdób, było już parę minut po

północy, usiadła niby do zadanej roboty i wkrótce doczekała się powrotu z balu sióstr

i macochy.

Chcąc się pochwalić przed Kopciuszkiem, co też to one użyły, jęły opowiadać o cudnej

zabawie, aż nareszcie wspomniały o prześlicznie wystrojonej ǳiewicy, która przed samą

północą uciekła z balu i swoją ucieczką wszystkie humory zwarzyła²⁰.

— Ale to nic — dodała macocha — król Ćwieczek wyda drugi festyn, a wtedy jedna

z was, córeczki drogie, musi dostać koronę!

Nazajutrz, od samego rana, specjalny goniec królewski obiegał wszystkie domy i dwor-

ki, szukając właścicielki zgubionego trzewiczka²¹, gdyż królewicz z nią tylko postanowił

się ożenić.

Niestety, pantofelek nie pasował na żadną nóżkę okolicznych ǳiewic.

Macocha Kopciuszka starała się, o ile możności, wciągnąć pantofelek na nogi swoich

kochanych córeczek, ale było to niepodobieństwem. I już goniec miał dworek wdowy

opuścić, gdy wtem spostrzega w kuchni przy piecu jej pasierbicę.

— A to co za panienka? — zapytuje.

— To moja pasierbica, używam ją tylko do pomocy w kuchni, bo i nieładna i rozumu

nie posiada — odparła wdowa niechętnie.

— To nic nie szkoǳi — rzekł goniec. — Rozkaz dany mi przez królewicza jest tego

roǳaju, że żadnej panienki pomĳać nie wolno.

¹⁶ cz — szybki w biegu, prędki, bystry, zwinny.

¹⁷ po — pełen wǳięku, czarujący, uroczy.

¹⁸ (daw.) — zacząć.

¹⁹ uk — kuleć.

²⁰ zz uo — zepsuć dobry humor.

²¹ zeik — sznurowany but z cholewką.

    Kopciuszek



Zażądał więc stanowczo, ażeby i pasierbica wdowy przyszła do pokoju i spróbowała

włożyć pantofelek.

Weszło ǳiewczątko krokiem pewnym i choć usmolona, nie zawstyǳiła się królew-

Praca

skiego sługi, bo praca nikogo nie hańbi.

Śmiało wsunęła nóżkę w pantofelek szklany. I, o ǳiwo! wszedł — i nadał się²² wy-

śmienicie.

Zǳiwiona i ze złości prawie od zmysłów odchoǳąca macocha i siostry przyrodnie

musiały patrzeć bezsilnie, jak zabieǳony Kopciuszek, to nieszczęsne, wzgarǳone przez

nich ǳiewczę, wsiadła do karety i jak ją powieziono na ślub z królewiczem. Ślub ten

Szczęście, Ślub

odbył się niebawem, a młoǳi małżonkowie byli najszczęśliwszymi na kuli ziemskiej.

²² si — pasować.

Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go

swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami

(przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione

są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach . PL .

Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/kopciuszek

Tekst opracowany na podstawie: Bracia Grimm, Baśnie, Złota Biblioteczka; , Warszawa 

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyowa

wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochoǳącego ze zbiorów BN.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Marcin Ploch, Marta Nieǳiałkowska, Paweł Kozioł, Weronika Trzeciak.

Okładka na podstawie: feeliz@Flickr, CC BY .

    Kopciuszek



Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: