Epikur- Główne Myśli.pdf

Bez tytułu 1

Strona 1 z 4

DZIEJE RELIGII, FILOZOFII I NAUKI

do końca staroŜytności │ średniowiecze i odrodzenie │ barok i oświecenie │ 1815-1914 │ 1914-1989

jak i z czego studiować filozofię │ moje wykłady │ Wittgenstein │ filozofowie i socjologowie nauki

EPIKUR z Samos

GŁÓWNE MYŚLI

przełoŜył Kazimierz Leśniak.

I. Istota szczęśliwa i nieśmiertelna sama jest wolna od kłopotów i innym ich nie

przysparza, a wskutek tego obcy jest jej zarówno gniew, jak i radość: wszystko to

bowiem jest oznaką słabości. (Gdzie indziej zaś mówi, Ŝe bogów moŜna oglądać tylko

umysłem; niektórzy z nich posiadają cechy indywidualne, inni odznaczają się

doskonałym podobieństwem wzajemnym, a to wskutek ciągłego napływu jednakich

podobizn do tego samego miejsca; wszyscy natomiast mają kształt ludzki).

II. Śmierć jest niczym dla nas, bo to, co się rozpadło, nie ma czucia, a co nie ma czucia,

jest dla nas niczym.

III. Granicą wielkości rozkoszy jest usunięcie wszelkich okoliczności wywołujących ból.

Gdziekolwiek przeto jest rozkosz, w ciągu jej trwania nie ma tam bólu czy smutku ani

tych cierpień razem.

IV. Ból cielesny nie trwa bez przerwy; ból ostry trwa krótko, a taki, który zaledwie

przewyŜsza rozkosz cielesną, nie utrzymuje się przez wiele dni. Co się zaś tyczy chorób

przewlekłych, to dostarczają one ciału więcej przyjemności niŜ przykrości.

V. Nie moŜna Ŝyć przyjemnie, jeśli się nie Ŝyje mądrze, uczciwie i sprawiedliwie [ani nie

moŜna Ŝyć mądrze, uczciwie i sprawiedliwie, jeśli się nie Ŝyje przyjemnie]. Komu więc

brak chociaŜby jednej z tych rzeczy, np. Ŝycia mądrego, ten juŜ nie moŜe Ŝyć przyjemnie,

chociaŜby nawet Ŝył i uczciwie, i sprawiedliwie.

VI. Po to, aby czuć się bezpiecznym wobec ludzi, postawą naturalną jest uwaŜać za

dobro to wszystko, co do tego prowadzi.

VII. Niektórzy ludzie pragną zdobyć rozgłos i stać się sławni w przekonaniu, Ŝe sobie w

ten sposób zapewniają bezpieczeństwo wobec innych ludzi. JeŜeli więc Ŝycie ich było

wskutek tego rzeczywiście bezpieczne, posiedli dobro naturalne, gdy jednak Ŝycie ich

takie nie było, nie osiągnęli tego, do czego z własnej natury od początku dąŜyli.

VIII. śadna rozkosz nie jest sama w sobie czymś złym; atoli pewne rzeczy zdolne do jej

wywoływania przynoszą z sobą częstokroć więcej kłopotu niŜ przyjemności.

IX. Gdyby wszelkie przyjemności mogły się gromadzić, gdyby, dalej, trwały w czasie i

mogły przenikać całą strukturę świata albo przynajmniej najwaŜniejsze części przyrody,

wówczas nie róŜniłyby się między sobą.

X. Gdyby to wszystko, co sprawia przyjemność rozpustnikom, mogło uwolnić ducha od

trwogi wywoływanej przez zjawiska niebieskie, śmierć i ból, a ponadto mogło nas

pouczyć o kresie poŜądań, nie mielibyśmy Ŝadnej podstawy do tego, by ich za to ganić;

wszak oni by tylko wiedli Ŝycie wypełnione wszechstronnie przyjemnościami bez

domieszki bólu czy zmartwienia, a przecieŜ te uczucia to zło.

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 2 z 4

XI. Gdyby nas nie dręczył strach przed zjawiskami niebieskimi i obawa, Ŝe śmierć w jakiś

sposób stale nam zagraŜa, a takŜe i to, Ŝe nie znamy granic bólu i poŜądań, zbyteczne

by było studium filozofii.

XII. Kto nie poznał gruntownie natury świata, lecz zadowala się domysłami

mitologicznymi, nie potrafi się uwolnić od strachu w sprawach największej wagi Ŝyciowej.

A zatem bez znajomości filozofii przyrody nie moŜna osiągnąć prawdziwej rozkoszy.

XIII. Na nic się nie zda zapewnienie sobie bezpieczeństwa wobec ludzi, jeŜeli zjawiska

zachodzące tam w górze i pod ziemią, i w nieskończonym wszechświecie wzbudzają w

nas trwogę.

XIV. Aczkolwiek moŜna do pewnego stopnia zapewnić sobie bezpieczeństwo wobec

ludzi przy pomocy takich środków, jak siła i bogactwo, to jednak najpewniejsze

bezpieczeństwo gwarantuje Ŝycie spokojne, z dala od pospólstwa.

XV. Zasoby znajdujące się w naturze są ograniczone i łatwe do zdobycia, natomiast te,

które tkwią w czczych domysłach, nie mają granic.

XVI. W niewielkim tylko stopniu mędrzec zaleŜny jest od przypadku; w sprawach

największej wagi kieruje się ł będzie się kierował przez całe Ŝycie rozumem.

XVII. Szlachetny człowiek cieszy się doskonałym spokojem ducha, natomiast człowiek

zły Ŝyje w ciągłym niepokoju.

XVIII. Przyjemność cielesna nie potęguje się, juŜ więcej, gdy ból wywołany potrzebą

został usunięty, moŜe się tylko urozmaicać. Prawdziwą rozkosz duchową odczuwa się

badając i rozumiejąc rzeczy, które wywołują największe niepokoje, i im pokrewne.

XIX. Nieskończony czas zawiera tę samą sumę przyjemności, co czas skończony, jeśli

tylko granice ich ustala rozum.

XX. Dla ciała granice przyjemności są nieograniczone; ich zaspokojenie wymagałoby

czasu nieskończonego. Natomiast rozum, który sobie zdaje sprawę z tego, jaki jest cel i

jakie są granice ciała, i który nas uwolnił od strachu przed nieskończonością, zapewnił

nam Ŝycie doskonałe, tak Ŝe odtąd nie odczuwamy juŜ bynajmniej potrzeby wiecznego

trwania. Mędrzec nie unika przyjemności ani gdy okoliczności zmuszą go do rozstania się

z Ŝyciem, nie uwaŜa, Ŝe zostaje pozbawiony części najlepszego Ŝycia.

XXI. Kto poznał dobrze granice Ŝycia, ten wie, jak łatwo jest zdobyć to, co usuwa ból

wywołany brakiem czegoś, a Ŝycie czyni ze wszech miar doskonałym; nie ubiega się juŜ

więcej o rzeczy, których zdobycie wymaga wysiłku.

XXII. Nie wolno tracić z oczu celu, jakiśmy sobie postawili, ani całej oczywistości

zmysłowej, do której sprowadzamy nasze sądy; w przeciwnym razie zapanuje

powszechny zamęt i nieład.

XXIII. JeŜeli odrzucisz wszystkie wraŜenia zmysłowe, nie pozostanie ci nic, do czego

mógłbyś się odwołać przy ocenie tych spostrzeŜeń, które uznałeś za fałszywe.

XXIV. Jeśli po prostu odrzucasz jakieś wraŜenie zmysłowe, nie dostrzegając róŜnicy

między mniemaniem, które winno być potwierdzone, a tym, co jest dane rzeczywiście we

wraŜeniu zmysłowym albo jest czuciem czy jakąś percepcją myślową, wówczas takim

bezpodstawnym poglądem wywołasz zamęt równieŜ i w pozostałych wraŜeniach

zmysłowych, a nawet wyrugujesz wszelkie kryterium. Z drugiej zaś strony, jeŜeli będziesz

jednakowo traktował zarówno to, co wymaga potwierdzenia, jak i to, co potwierdzenia nie

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 3 z 4

potrzebuje, nie zdołasz uniknąć błędu; zachowana bowiem zostanie wątpliwość w

sprawie odróŜnienia sądów prawdziwych od nieprawdziwych.

XXV. JeŜeli w kaŜdej okoliczności nie sprowadzisz swych czynów do celu nakreślonego

przez przyrodę, a zamiast tego, unikając czegoś lub dąŜąc ku czemuś, kierować się

będziesz jakimś innym celem, czyny twoje nie będą zgodne z twoimi poglądami.

XXVI. Wszelkie poŜądania, które, chociaŜ nie zaspokojone, nie sprawiają bólu, nie są

konieczne, a moŜna się ich bez trudu pozbyć, ilekroć ich osiągnięcie okaŜe się trudne

albo gdyby z ich powodu mogła powstać jakaś szkoda.

XXVII. Przyjaźń jest największym wśród wszystkich dóbr, jakimi nas mądrość obdarza

dla zapewnienia szczęścia przez całe Ŝycie.

XXVIII. Ta sama wiedza, która umocniła w nas przekonanie, Ŝe cierpienie nie trwa ani

wiecznie, ani bardzo długo, dostrzegła i to, Ŝe przyjaźń jest najlepszą gwarancją

bezpieczeństwa nawet w naszych ograniczonych warunkach.

XXIX. Wśród poŜądań moŜna wyróŜnić naturalne i konieczne oraz naturalne i

niekonieczne; są wreszcie i takie, które nie są ani naturalne, ani konieczne, a są tylko

wytworem czczych urojeń. (Za naturalne i konieczne uwaŜał Epikur te, które przynoszą

ulgę w cierpieniach, np. picie gaszące pragnienie; za naturalne wprawdzie, ale

niekonieczne uwaŜał te, które urozmaicają tylko w pewien sposób przyjemność, lecz nie

usuwają bólu, np. wystawne uczty; za nienaturalne i niekonieczne takie jak wieńce i

posągi ku własnej czci).

XXX. Te wszystkie naturalne poŜądania, które mimo Ŝe nie są zaspokojone, nie wywołują

Ŝadnego bólu, a zwłaszcza gdy zabiegi o ich zdobycie wymagają znacznego wysiłku, są

wytworem czczych urojeń; jeŜeli nie znikają, to bynajmniej nie wynika to z ich własnej

natury, lecz podtrzymują je urojone wymysły człowieka.

XXXI. Prawo naturalne jest tylko korzystną umową zawartą w tym celu, aby sobie

wzajemnie nie szkodzić.

XXXII. Dla istot Ŝywych, które nie są zdolne do zawierania umów zabraniających

wzajemnego wyrządzania sobie szkód, nie istnieje ani prawo, ani bezprawie. To samo

moŜna powiedzieć o ludach, które nie mogły czy nie chciały zawrzeć układów

zabraniających wzajemnego szkodzenia sobie.

XXXIII. Nigdy nie istniała sprawiedliwość sama w sobie; sprawiedliwość jest raczej

umową zawartą między społecznościami w dowolnym miejscu po to, aby nie wyrządzać

ani nie doznawać szkody.

XXXIV. Niesprawiedliwość nie jest złem sama w sobie; jest natomiast złem ze względu

na podejrzliwy strach wywołany obawą, iŜ nie uda się ujść przed tymi, którzy są powołani

do karania winnych.

XXXV. NiemoŜliwe jest, by ten, kto dopuścił się potajemnie jakiegoś przestępstwa wobec

umowy o wzajemnym nieszkodzeniu sobie, mógł Ŝywić przekonanie, iŜ się z tym ukryje,

nawet gdyby udało mu się dotąd ukryć juŜ dziesięć tysięcy razy. Albowiem aŜ do ostatniej

chwili Ŝycia nie będzie miał pewności, Ŝe i tym razem uda mu się ukryć.

XXXVI. Ogólnie biorąc, sprawiedliwość jest jednakowa dla wszystkich, jeśli się załoŜy, iŜ

przynosi korzyść we wzajemnych stosunkach; jednakŜe w zastosowaniu do

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 4 z 4

poszczególnych krajów i róŜnych warunków ta sama rzecz nie przedstawia się wszystkim

jako sprawiedliwa.

XXXVII. Wśród przepisów ogłoszonych przez prawo za słuszne uwaŜa się te, które

zostały uznane za poŜyteczne we wzajemnych stosunkach, uzyskały tym samym miano

sprawiedliwych, niezaleŜnie od tego, czy są sprawiedliwe dla wszystkich, czy nie. W

wypadku, gdyby ktoś ustanowił prawo, które by nie było poŜyteczne dla społeczności,

prawo takie nie mogłoby być uznane za sprawiedliwe. A gdyby nawet związana z

prawem poŜyteczność zmieniła się, ale przez pewien okres czasu była jednak zgodna z

pojęciem ustalonym przez to prawo, byłaby mimo to sprawiedliwa w tym okresie czasu

dla tych wszystkich, którzy nie daliby się zbałamucić pustymi słowami, lecz uwagę swą

koncentrowaliby na samych faktach.

XXXVIII. Tam, gdzie się okazało, Ŝe przy nie zmienionych okolicznościach prawo uznane

za sprawiedliwe w rzeczywistości nie jest juŜ zgodne z pojęciem sprawiedliwości, w takim

wypadku prawo przestało juŜ być sprawiedliwe. Gdy wszelako wskutek zmiany

okoliczności prawa ustanowione jako sprawiedliwe stały się juŜ nieuŜyteczne, to jednak

były sprawiedliwe dopóty, dopóki były korzystne dla stosunków społecznych obywateli

tego samego państwa; atoli przestały być sprawiedliwe, bo nie były juŜ więcej

poŜyteczne.

XXXIX. Kto się potrafił najlepiej zabezpieczyć przed przeciwnościami zewnętrznymi, ten

włączył wszystkich, których tylko mógł, do wspólnego rodu; ale tych, których nie mógł

włączyć, nie traktował bynajmniej jako obcych. O ile natomiast i to się okazało

niemoŜliwe do zrealizowania, unikał wzajemnych stosunków i wybierał to, co przynosiło

poŜytek.

XL. Ci, którzy mieli moŜność zapewnić sobie bezpieczeństwo od swych sąsiadów, Ŝyli

razem w sposób najbardziej przyjemny, będąc w posiadaniu nader mocnej gwarancji.

Ciesząc się najpełniejszą przyjaźnią, bynajmniej nie lamentowali dla wzbudzenia

współczucia, gdy ktoś umarł przedwcześnie.

2009-10-20

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: