{\rtf1\ansi\ansicpg1250\deff0\deflang1045{\fonttbl{\f0\fswiss\fcharset238{\*\fname Arial;}Arial CE;}} {\*\generator Msftedit 5.41.21.2507;}\viewkind4\uc1\pard\b\f0\fs20 Malarstwo Olejne\par \b0\par Malarstwo olejne jest najbardziej rozpowszechnion\'b9 technik\'b9 malarsk\'b9.\par \par Jest tak\'bf\'ea bardzo kosztowne, ale daje bardzo du\'bf\'b9 swobod\'ea w doborze i mieszaniu barw, uzyskiwania efektu matu lub b\'b3ysku, efekt\'f3w p\'f3\'b3przezroczysto\'9cci i przenikania barw, oraz tworzeniu z\'b3o\'bfonych faktur. Daje te\'bf mo\'bfliwo\'9c\'e6 wielokrotnego retuszowania poprzez nak\'b3adanie kolejnych warstw farby na obraz. Obrazy olejne cechuje te\'bf du\'bfa trwa\'b3o\'9c\'e6.\par \par Vasari przypisuje Janowi van Eyckowi odkrycie malarstwa olejnego. Farby olejne by\'b3y jednak u\'bfywane znacznie wcze\'9cniej. Pierwsze wzmianki o technice olejnej poch\'b9dz\'b9 ju\'bf ze starozytno\'9c\'e6i, sporadycznie stosowano j\'b9 te\'bf w \'9credniowieczu. W powszechne u\'bfycie wesz\'b3a w /xv wieku w Niderlandach, rozpowszechniaj\'b9c si\'ea nast\'eapnie w innych krajach Europy i wypieraj\'b9c technik\'ea tempery. Jest prawdopodobne, \'bfe van Eyck uzyska\'b3 now\'b9 mieszank\'ea olejno-temperow\'b9, kt\'f3ra nadawa\'b3a barwom nieosi\'b9galn\'b9 dot\'b9d si\'b3\'ea \'9cwiat\'b3a i blask, u\'b3atwia\'b3a laserunkowe stopniowanie tonacji barw i cieniowanie. Artysta wykorzystywa\'b3 t\'ea technik\'ea malarsk\'b9 do konsekwentnie przemy\'9clanej konstrukcji obrazu.\par \par Technika olejna polega na pokrywaniu napr\'ea\'bfonego i zagruntowanego p\'b3\'f3tna, g\'b3adkiej deski, lub innego podobrazia farbami, w sk\'b3ad kt\'f3rych wchodzi olej lniany lub rzadziej inne ro\'9clinne oleje schn\'b9ce (konopny, makowy) i odpowiednie pigmenty. Sporadycznie stosowany by\'b3 te\'bf wosk, kt\'f3ry pe\'b3ni\'b3 funkcj\'ea stabilizatora spowalniaj\'b9cego oddzielanie si\'ea oleju lnianego od pigment\'f3w.\par \par Farby olejne\par Artystyczne farby olejne sporz\'b9dza si\'ea poprzez rozproszenie pigment\'f3w w no\'9cniku olejnym takim jak lniany , orzechowy , szafranowy lub makowy, tak aby wytworzy\'e6 g\'b3adk\'b9, kleist\'b9, wolnoschn\'b9c\'b9 farb\'ea. Farba olejna ze swojej natury nie miesza si\'ea z wod\'b9, rozpuszcza si\'ea jedynie w terpentynie, benzynie lakowej lub bezwonnym rozpuszczalniku.\par Olejowe spoiwo nadaje farbie charakterystyczny wygl\'b9d i konsystencj\'ea mas\'b3a. Pigmenty utarte z olejem maj\'b9 specyficzn\'b9 g\'b3\'eabi\'ea i rezonans koloru , gdy\'bf inna ilo\'9c\'e6 \'9cwiat\'b3a jest poch\'b3oni\'eata a odbita. Olej nie tylko trzyma cz\'b9stki pigmentu i umo\'bfliwia ich przyleganie do powierzchni podobrazia , ale tak\'bfe chroni je. Do tych podstawowych sk\'b3adnik\'f3w producenci dodaj\'b9 jeszcze inne , aby uzyska\'e6 farby o stosunkowo sta\'b3ym czasie schni\'eacia\par \par P\'b3\'f3tna stosowane obecnie s\'b9 lniane, bawe\'b3niane lub lniano-bawe\'b3niane. P\'b3\'f3tno lniane charakteryzuje si\'ea najwi\'eaksz\'b9 sztywno\'9cci\'b9 oraz trwa\'b3o\'9cci\'b9. Do cel\'f3w malarskich najlepiej nadaje si\'ea p\'b3\'f3tno o tzw. splotach p\'b3\'f3ciennych z nitek o jednakowej grubo\'9cci. P\'b3\'f3tno przed przyst\'b9pieniem do malowania nale\'bfy naci\'b9gn\'b9\'e6 na blejtram\'ea (krosno malarskie) lub mo\'bfna je naklei\'e6 na desk\'ea, a nast\'eapnie przygotowa\'e6 tzw. grunt malarski, kt\'f3rym nalezy pokry\'e6 p\'b3\'f3tno. Najbardziej popularnym gruntem malarskim jest gesso. Cho\'e6 mo\'bfna te\'bf przygotowa\'e6 zapraw\'ea samemu. Zaprawa s\'b3u\'bfy do pokrywania powierzchni pod malowid\'b3o. P\'b3\'f3tno przed na\'b3o\'bfeniem zaprawy nale\'bfy wcze\'9cniej pokry\'e6 klejem stolarskim w celu jego napr\'ea\'bfenia i zabezpieczenia przed wsi\'b9kaniem zaprawy w materia\'b3.\par P\'b3\'f3tno pokrywa si\'ea zwykle dwiema cienkimi warstwami zaprawy. Na drewnie i innych sztywnych materia\'b3ach mo\'bfemy na\'b3o\'bfy\'e6 znacznie wi\'eacej warstw. Po wyschni\'eaciu pierwsze warstwy powleka si\'ea ni\'b9 po raz drugi i podobnie po raz trzeci.\par wg metod tradycyjnych. \par Przygotowanie odpowiedniego podobrazia przyczynia si\'ea do trwa\'b3o\'9cci obrazu. Wielu wsp\'f3\'b3czesnych artyst\'f3w korzysta z gotowych, ju\'bf zagruntowanych podobrazi jednak wielu woli t\'ea czynno\'9c\'e6 wykona\'e6 samodzielnie aby sprosta\'b3y ich wymogom.\par \par Obrazy olejne sk\'b3adaj\'b9 si\'ea z kilku warstw\par -podk\'b3ad (podobrazie)\par -klej\par -zaprawa(grunt)\par -szkic\par -warstwy farby\par -werniks\par \par \par RECEPTURA\par \par Zasadniczo receptura produkowania tych farb nie uleg\'b3a zmianie przez ponad 300 lat, a\'bf do pocz\'b9tk\'f3w XX wieku. Pierwsz\'b9 wa\'bfn\'b9 zmian\'b9 by\'b3o rozpocz\'eacie "pakowania" w tuby o\'b3owiano-cynowe (co umo\'bfliwi\'b3o bezproblemowe przenoszenie farb w plener - to rozwi\'b9zanie technologiczne znacz\'b9co wp\'b3yn\'ea\'b3o na rozw\'f3j impresjonizmu), a nast\'eapnie aluminiowe. W toku dalszego rozwoju w celu zmniejszenia ceny farb stopniowo zast\'b9piono wi\'eakszo\'9c\'e6 pigment\'f3w naturalnych pigmentami syntetycznymi (proces ten zapocz\'b9tkowano w XIX wieku, a zako\'f1czono w latach 50. XX wieku). Pod koniec XX wieku dokonano prze\'b3omu technologicznego, tworz\'b9c farby olejne wodorozcie\'f1czalne.\par \par Nak\'b3adanie farby olejnej odbywa si\'ea za pomoca p\'eadzli, a mo\'bfna szpachelkami, palcami, a nawet prosto z tuby. S\'b9 specjalne techniki malowania warstwami, zasad\'b9 jest t\'b3uste na chude. Gdy chcemy, aby wizja pzetrwa\'b3a troche d\'b3u\'bfej, to ka\'bfda warstwa farby olejnej musi byc t\'b3u\'9cciejsza od poprzedniej. \par \par Istniej\'b9 zasadniczo dwie podstawowe techniki malarstwa olejnego:\par \par * klasyczna (warstwowa, laserunkowa) rozwijana od XV/XVI wieku jako naturalne nast\'eapstwo technik temperowych. Polega na nak\'b3adaniu na barwn\'b9 zapraw\'ea (podk\'b3ad, grunt) cienkiej, monochromatycznej podmal\'f3wki temperowej lub olejnej, nast\'eapnie tzw. imprimitury (warstwy barwnego werniksu), a nast\'eapnie kilku lub kilkunastu warstw p\'f3\'b3kryj\'b9cych lub przezroczystych (laserunkowych) farb olejnych albo olejno-\'bfywicznych (z dodatkiem naturalnych \'bfywic lub balsam\'f3w). Obrazy malowane t\'b9 technik\'b9 maj\'b9 wyj\'b9tkowo wyrafinowan\'b9 kolorystyk\'ea i niezwyk\'b3\'b9 g\'b3\'eabi\'ea kolor\'f3w. Wsp\'f3\'b3cze\'9cnie jest ona (ze wzgl\'eadu na pracoch\'b3onno\'9c\'e6 i wysokie ceny niezb\'eadnych materia\'b3\'f3w) u\'bfywana do\'9c\'e6 rzadko, g\'b3. do tworzenia kopii i pastiszy dawnego malarstwa, lub przez niekt\'f3rych wsp\'f3\'b3czesnych tw\'f3rc\'f3w, niekiedy programowo nawi\'b9zuj\'b9cych do warsztatu dawnych mistrz\'f3w.\par * alla prima ("od pierwszego razu"), rozwijana od XVIII wieku, polega na realizacji zamys\'b3u tw\'f3rczego przez po\'b3o\'bfenie jednej, nieraz bardzo grubej i modelowanej ruchem twardego p\'eadzla ew. szpachli (impasto) warstwy kryj\'b9cych farb olejnych, mieszanych czasem bezpo\'9crednio na obrazie. Odmian\'b9 tej techniki jest pointylizm (stworzony przez Georges'a Seurata, stosowany przez postimpresjonist\'f3w).\par \par W XIX i XX w. wraz z ogromn\'b9 r\'f3\'bfnorodno\'9cci\'b9 powstaj\'b9cych styl\'f3w i kierunk\'f3w malarskich wykszta\'b3ci\'b3y si\'ea 'swobodne' techniki malarstwa olejnego alla prima, z u\'bfyciem r\'f3\'bfnorakich, czasem przypadkowych narz\'eadzi (np. rower - Jackson Pollock) i 'niemalarskich' materia\'b3\'f3w.\par \par \par }
Mannitu