Zasilacz 10A 10...20V.pdf

Projekty AVT

Zasilacz 10A 10. . .20V

Opisywany układ jest wbrew pozorom bar−

dzo prostą i uniwersalną konstrukcją. Ma ob−

wody zabezpieczenia przed zwarciem, co

przy tego typu układach jest bardzo istotne.

Daje możliwość monitorowania napięcia

wyjściowego, a co znacznie ważniejsze –

prądu wyjściowego za pomocą jakiegokol−

wiek zewnętrznego miernika. Oznacza to, że

oprócz dwóch głównych zacisków wyjścio−

wych, zasilacz na dwa dodatkowe gniazda do

podłączenia woltomierza oraz przełącznik.

W jednej pozycji przełącznika miernik poka−

zuje bezpośrednio wartość napięcia wyjścio−

wego – można wtedy ustawić potrzebne na−

pięcie wyjściowe. W drugiej pozycji prze−

łącznika ten sam woltomierz na bieżąco po−

kazuje pobór prądu z zasilacza.

Co bardzo ważne, zasilacz ma też obwody

sygnalizujące przeciążenie i brak stabilizacji.

Prezentowany model, zbudowany do kon−

kretnego zastosowania, może w typowych

warunkach pracy dostarczyć prąd do 10A,

a zakres regulacji napięcia to 10...20V. Nic

nie stoi jednak na przeszkodzie, by zastoso−

wać inny transformator i uzyskać inne para−

metry: regulowane napięcie wyjściowe do

30...32V i prąd nawet do 20A. Dostosowanie

jest proste – układ pozostaje praktycznie bez

zmian, a parametry zależą od użytego trans−

formatora, napięcia kondensatorów filtrują−

cych, tranzystora mocy i radiatora.

Nie wszyscy jednak potrzebują zasilacza

o prądzie 10 czy 20A. Przy odrobinie sprytu

układ można “odchudzić”, uzyskując typowy

warsztatowy zasilacz o napięciu wyjściowym

regulowanym w zakresie 2,5...30V i prądzie

na przykład do 2...3A.

Prezentowany model ma takie a nie inne

parametry, ponieważ został zaprojektowany

pod konkretne potrzeby: w firmie zajmującej

się między innymi samochodowymi syste−

mami audio trzeba niekiedy sprawdzić

współpracę poszczególnych składowych sy−

stemu. Wcześniej do zasilania wykorzysty−

wano akumulator, który ma napięcie w grani−

cach 12V. Tymczasem do testów potrzebne

jest źródło nieco wyższego napięcia “samo−

chodowego”. Jak powszechnie wiadomo, no−

minalne napięcie w instalacji samochodu

podczas jazdy wynosi 14,4V i takie powinno

być napięcie zasilania podczas typowych te−

stów. Czasem potrzebne jest jednak inne na−

pięcie, by sprawdzić, jak zachowa się system

2 4 6 3

przy napięciu wyższym lub niższym, na

przykład po skończeniu jazdy, gdy napięcie

akumulatora spadnie znacznie poniżej 12V.

Przyjęto, że zakres napięć wyjściowych ta−

kiego zasilacza powinien wynosić 10...20V,

a wydajność prądowa nie powinna być

mniejsza niż 7A.

rze cały prąd płynący przez R3 i na bazie T1

napięcie wyniesie około 2V (napięcie to nie

spadnie do zera – wynika to z właściwości

kostki TL0431). Ponieważ w obwodzie emi−

tera umieszczona jest dioda LED, więc przy

napięciu na bazie, wynoszącym 2V, tranzy−

stor T1 zostanie zatkany. Oznacza to, że

przestanie płynąć prąd bazy TA i tranzystor

ten zostanie zatkany, powodując spadek na−

pięcia wyjściowego.

Koncepcja

Jak wspomniano, układ zasilacza jest w su−

mie zadziwiająco prosty. Rysunek 1 pokazu−

je wersję minimalną stabilizatora. Można

stwierdzić, że układ stara się utrzymać napię−

cie Uref równe 2,495V, a tym samym, co

ważniejsze, także napięcie wyjściowe wy−

znaczone przez stosunek podziału napięcia

przez potencjometr.

Kluczowym elementem jest tu znany od

lat i popularny układ scalony TL431, nazy−

wany też programowaną diodą Zenera. Dzia−

łanie kostki TL431 jest bardzo proste. Jeśli

napięcie między nóżkami 1, 2 jest mniejsze

od 2,495V, przez „diodę Zenera“ praktycznie

nie płynie prąd (nóżki 3,2). Jeśli napięcie to

byłoby większe niż 2,495V, przez „diodę“

popłynie znaczny prąd. W ten sposób układ

TL431 jednocześnie pełni rolę precyzyjnego

źródła napięcia odniesienia (2,495V±50mV

50ppm/K) oraz wzmacniacza operacyjnego.

Jeśli na przykład przez chwilę napięcie

wyjściowe jest małe i napięcie Uref jest

mniejsze niż 2,495V, przez układ TL431

praktycznie nie płynie prąd. Prąd płynie nato−

miast przez rezystor R3, obwód baza−emiter

T1, R1. Tranzystor T1 jest otwarty i płynie

przezeń prąd. Jest to głównie prąd bazy tran−

zystora TA. TA zostaje otwarty i napięcie

wyjściowe rośnie. Jeśli wzrośnie tak, że

przez chwilę napięcie Uref będzie większe

niż 2,495V, przez układ TL431 popłynie

prąd. Można powiedzieć, że układ ten zabie−

Rys. 1 Układ podstawowy

W czasie normalnej pracy ustali się stan

równowagi, gdy układ TL431 będzie prze−

wodził pewien prąd. Tranzystor T1 też bę−

dzie przewodził jakiś niewielki prąd. Warto

zwrócić uwagę, że prąd ten będzie wprost

proporcjonalny do prądu wyjściowego, pły−

nącego przez tranzystor TA – przecież prąd

T1 to praktycznie prąd bazy TA (pomijając

niewielki prąd płynący przez R2). Oznacza

to, że jasność diody LED D1 będzie tym

większa, im większy będzie prąd wyjściowy.

Dioda ta pełni więc rolę wskaźnika prądu

wyjściowego.

Jeśli taki stabilizator ma pracować przy

dużych prądach, tranzystor TA musi być

Elektronika dla Wszystkich

Projekty AVT

„darlingtonem mocy“ o wzmocnieniu rzędu

1000, a nie zwykłym, pojedynczym tranzy−

storem mocy o wzmocnieniu rzędu 20...50.

Kondensator o niewielkiej pojemności

100pF...10nF zapobiega samowzbudzeniu.

Taka wersja minimalna może się okazać

przydatna w praktyce, warto jednak dodać

trochę elementów i zrealizować szereg do−

datkowych, pożytecznych funkcji.

Większość prostych zasilaczy nie ma

wskaźników napięcia ani prądu. Wspomnia−

na dioda LED jest orientacyjnym wskaźni−

kiem prądu wyjściowego, ale jej praktyczna

przydatność jest ograniczona. Tymczasem

w wielu przypadkach, także w docelowym

zastosowaniu opisywanego zasilacza, infor−

macja o poborze prądu jest bardzo ważna,

niekiedy wręcz kluczowa. Potrzebny jest do−

kładny wskaźnik napięcia i prądu. Ponieważ

z założenia zasilacz miał być niedrogi, w opi−

sywanym układzie dodano obwody, pozwa−

lające odczytać zarówno napięcie, jak i prąd

za pomocą zewnętrznego woltomierza. Ry−

sunek 2 pokazuje niecodzienny obwód po−

miaru napięcia i prądu za pomocą tego same−

go woltomierza. W pozycji U przełącznika

S1 woltomierz mierzy po prostu napięcie

wyjściowe. Natomiast w pozycji I, dzięki

układowi ze wzmacniaczem operacyjnym

U1, mierzy prąd, przy czym 1 wolt napięcia

odpowiada 1 amperowi prądu.

Przepływający przez tranzystor TA i rezy−

stor Rs prąd wyjściowy wywołuje niewielki

spadek napięcia na rezystorze Rs. Wzmac−

niacz z tranzystorem TB pracuje jako źródło

prądowe. Prąd kolektora tranzystora TB (po−

mijając prąd bazy) jest równy prądowi płyną−

cemu przez rezystor RB. Prąd ten jest wprost

proporcjonalny do napięcia na rezystorze Rs,

ponieważ w takim układzie pracy napięcia na

rezystorach Rs i R B są równe. Wynika to

z zasady pracy wzmacniacza operacyjnego,

w którym napięcie między obydwoma wej−

ściami jest praktycznie równe zeru. Na ry−

sunku 2 pokazano sytuację, gdy prąd wyj−

ściowy ma wartość 10A. Rezystory R B , R C są

tak dobrane, że na rezystorze R C napięcie

wynosi 10V. Oznacza to, że wartość prądu

można odczytać na tym samym woltomierzu,

co wartość napięcia wyjściowego i to bez

zmiany zakresu!

Napięcie z rezystora RC może być w pro−

sty sposób wykorzystane w obwodzie ogra−

nicznika prądu. Wtedy przy zwarciu czy

przeciążeniu prąd zostanie ograniczony do

nastawionej wartości.

Dobry zasilacz powinien też być wyposa−

żony z obwody sygnalizujące brak stabiliza−

cji. Taka sytuacja może się zdarzyć przy na−

stawieniu napięcia na maksymalną wartość

i przy próbie pobrania zbyt dużego prądu. Je−

śli napięcie wejściowe zanadto się obniży,

stabilizator przestanie pełnić swą funkcję. Do

prawidłowego działania każdego stabilizato−

ra wymagana jest określona różnica napięć

między wejściem a wyjściem. W opisywa−

nym układzie, jeśli ta różnica napięć będzie

zbyt mała, odezwie się brzęczyk. Rysunek 3

ilustruje wykorzystaną koncepcję. Przy pra−

widłowej pracy napięcie między emiterem

a kolektorem tranzystora TA jest większe niż,

powiedzmy 3V. Dzielnik R4, R5 jest tak do−

brany, żeby przy napięciu U T większym niż

3V tranzystor T3 był otwarty, a T4 zamknię−

ty. Gdy napięcie na tranzystorze TA zmniej−

szy się poniżej 3V, tranzystor T3 przestanie

przewodzić, co będzie oznaczać otwarcie T4

i uruchomienie brzęczyka.

Wzmacniacz operacyjny TL071 (U1) ma

końcówki do korekcji wejściowego napięcia

niezrównoważenia, co zapewnia wysoką pre−

cyzję obwodu pomiaru także przy bardzo

małych prądach wyjściowych. Zastosowano

dwa tranzystory T6, T7 w układzie Darling−

tona oraz rezystor R9 i potencjometr PR2 za−

miast jednego rezystora (500Ω), co dodatko−

wo zwiększa precyzję układu pomiaru prądu.

Obwód R10, PR4, R11, T2, R8, T5 to re−

gulowany ogranicznik prądu do wartości

9...11A. Potencjometr PR4 jest tak ustawio−

ny, że przy wzroście prądu i napięcia na R12

powyżej ustawionej wartości, zaczyna prze−

wodzić tranzystor T2. Już niewielki prąd pły−

nący przez T2 otworzy T5 i uruchomi brzę−

czyk. Prąd ten podnosi także napięcie na nóż−

ce 1 układu D2, a tym samym zmniejsza na−

pięcie wyjściowe i ogranicza prąd.

Wypadkowa rezystancja R12, R10, PR4,

R11 powinna wynosić 10kΩ, bo wtedy wska−

zania obwodu pomiaru prądu będą prawidło−

we. Drobne odchyłki od tej wartości zostaną

skorygowane przy regulacji PR2.

W pierwotnej wersji rezystor R6 był dołą−

czony do masy (minusa). Podczas prób oka−

zało się jednak, że kilkanaście sekund po wy−

łączeniu zasilania włączał się brzęczyk i wył

niemiłosiernie przez kilka minut. Powód był

prosty: napięcie na kondensatorze C3 zmniej−

szało się powoli, w pewnej chwili układ

stwierdzał, że napięcie wyjściowe jest mniej−

sze od ustawionego, zaświecał D1 i, co naj−

gorsze, włączał brzęczyk, który hałasował aż

do całkowitego rozładowania C3, co przy po−

jemności 40000µF trwało bardzo długo. Jedy−

nym ratunkiem było szybkie rozładowanie

C3, choćby przez zwarcie zacisków wyjścio−

wych, co niewątpliwie nie jest zabiegiem ele−

ganckim.

Aby usunąć tę niedogodność, należało

albo dodać obwód szybkiego rozładowania

C3 po wyłączeniu napięcia sieci, albo do−

dać obwód wyłączający brzęczyk po odłą−

czeniu sieci. Obwód R18, C5, D3 realizuje

to drugie zadanie. Jest to prościutki obwód

zasilający, dostarczający napięcia tętniące−

go, ujemnego względem punktu P. Jeśli ta−

kie napięcie występuje, możliwe jest otwar−

cie tranzystora T4 prądem płynącym przez

R6 (gdy T3 nie przewodzi). Ze względu na

obecność kondensatora C5, napięcie to wy−

stępuje tylko wtedy, gdy na wtórnym uzwo−

jeniu transformatora jest przebieg zmienny.

Tym samym po odłączeniu od sieci przez

rezystor R6 nie płynie prąd, co uniemożli−

wia pracę T4 i brzęczyka, niezależnie od

napięcia na kondensatorze C3.

Dzielnik napięcia R7, R15 ogranicza gło−

śność brzęczyka. W modelu zastosowano R7

o wartości 1kΩ i zaklejono wylot brzęczyka

taśmą klejącą. Wartość R7 można zwiększyć

do kilku kiloomów, a w razie potrzeby dodać

R15 (330Ω...10kΩ). Kondensator C1

zapewnia płynną pracę brzęczyka i nie jest

Rys. 2

Rys. 3

Opis układu

Schemat ideowy kompletnego zasilacza po−

kazany jest na rysunku 4 . Nietrudno na nim

zlokalizować główne bloki, pokazane na ry−

sunkach 1...3, niemniej kilka spraw wymaga

komentarza.

Kondensator C2 o pojemności

100...150pF okazał się niezbędny, by uniknąć

samowzbudzenia układu, który zawiera ele−

menty o dużym wzmocnieniu (D2 i T8).

W modelu wykorzystano typowy “toroid”

200W 17V, więc napięcie po wyprostowaniu

wynosi około 25V. Do filtrowania wykorzy−

stano cztery połączone równolegle kondensa−

tory 10000µF/25V, a tranzystory są typu

BC548/558 o dopuszczalnym napięciu pracy

wynoszącym 25V. Można wykorzystać do−

wolny mostek prostowniczy o prądzie

15...25A i napięciu od 35V.

Elektronika dla Wszystkich

Projekty AVT

niezbędny – można go pominąć lub zmniej−

szyć jego pojemność.

Tranzystor T9, diody D4, D5 i rezystory

R20, R19 dodano po testach prototypu

i spaleniu dwóch tranzystorów mocy

BDW84C. Okazało się bowiem, że układ

ogranicznika prądowego z kostką U1 i tran−

zystorem T2 nie zabezpiecza w pełni przed

zwarciem. Dodatkowy obwód z tranzysto−

roem T9 i rezystorem R19 umożliwił przy

okazji uzyskanie charakterystyki typu fold−

back. Oznacza to, że przy zwarciu czy sil−

nym przeciążeniu następuje dodatkowe

ograniczenie prądu. Przykładowo, model

pracuje normalnie przy prądach 0...9,9A,

natomiast próba dalszego zwiększenia prą−

du powoduje swego rodzaju zatrzaśnięcie

i ograniczenie prądu – prąd zwarciowy wy−

nosi około 6A. Oczywiście przy zwarciu

odzywa się brzęczyk. Z analizy układu wy−

nika, że dzieje się to dzięki diodzie D4.

W czasie testów okazało się jednak, że

brzęczyk odzywa się podczas zwarcia także

przy braku D4. To zagadkowe zjawisko wy−

jaśniło się po sprawdzeniu przebiegów

oscyloskopem – podczas zwarcia w ukła−

dzie wytwarzają się oscylacje i napięcie na

emiterze T2 “w dolinach” powstającego

przebiegu zmiennego wynosi około 1V,

umożliwiając otwarcie T2 i T5.

Montaż i uruchomienie

Zmontowanie układu na płytce drukowanej,

pokazanej na rysunku 5, jest proste. Tak sa−

mo regulacja nie sprawi znaczących trudno−

ści. Niemniej jednak jest to układ zawierają−

cy elementy o dużym wzmocnieniu,

w którym płyną prądy rzędu 10A, a więc mo−

gą wystąpić znaczne spadki napięć na prze−

wodach. Właśnie ze względu na różne nie−

spodzianki, jakie mogą się ujawnić przy du−

żych prądach z powodu ewidentnych błędów

w montażu, projekt oznaczono dwiema gwia−

zdkami.

Aby uniknąć takich niespodzianek, klu−

czowe obwody, gdzie będą płynąć duże prą−

dy, należy wykonać przewodami o przekroju

2,5mm 2 lub lepiej jeszcze większym – patrz

fotografie. Wszystkie połączenia powinny

być możliwie krótkie.

W wersji podstawowej nie należy monto−

wać R12, bo rezystancja R10, R11, PR4 daje

w sumie 10k

W modelu zastosowano darlington

BDW84C w dużej obudowie TO−93, o mocy

ponad 100W i prądzie 15A.

Kondensator C4 należy zmontować bez−

pośrednio na zaciskach wyjściowych, a nie

na płytce.

Zmontowany układ trzeba wyregulować.

Potencjometr PR1 pozwala ustalić, przy jakim

napięciu na tranzystorze T8 włączy się brzę−

czyk, sygnalizujący brak stabilizacji i przecią−

żenie. Brzęczyk powinien się odzywać, gdy

napięcie na tranzystorze T8 będzie mniejsze

niż 2...3V. Posiadacze oscyloskopów obciążą

zasilacz prądem rzędu 5...10A i sprawdzą, kie−

dy w przebiegu wyjściowym pojawiają się tęt−

nienia, i ustawią PR1, by sygnalizował to nie−

bezpieczeństwo nieco wcześniej. Potencjo−

metr PR1 można też wyregulować bez pomo−

cy oscyloskopu. Bez zewnętrznego obciążenia

należy na chwilę odłączyć bazę T8 od punktu

A płytki, natomiast między punkty P, A włą−

czyć dwie połączone szeregowo bateryjki R6

(lub inne źródło napięcia 2...3V), włączyć za−

silacz i wyregulować PR1, by brzęczyk był tuż

przed progiem włączania.

Potem, po dołączeniu bazy T8 do punktu

A, należy wyregulować PR3, by przy napię−

ciu wyjściowym 13...16V i braku zewnętrz−

nego obciążenia (I=0A) napięcie na rezysto−

rze R12 (punkty E, O – pomiar prądu) wyno−

siło 0,1...5mV. Potem do zacisków wyjścio−

wych zasilacza należy dołączyć rezystor

Rys. 4

Elektronika dla Wszystkich

Mostek prostowniczy przy dużym prądzie

może się grzać – warto zastosować egzem−

plarz o większym prądzie nominalnym, ma−

jący lepsze warunki chłodzenia, ewentualnie

dodać niewielki radiator. Zamiast mostka

można zastosować cztery diody Schott−

ky’ego o odpowiednim prądzie.

Tranzystor mocy, a właściwie „darlington

mocy“ T8 też powinien mieć stosowny radia−

tor – patrz fotografie.

Ω

Projekty AVT

obciążenia z włączonym w szereg ampero−

mierzem, by prąd wyjściowy wynosił 5...9A.

Należy wtedy wyregulować PR2, aby wska−

zanie (w woltach) woltomierza dołączonego

do punktów E, O liczbowo odpowiadało

wskazaniom amperomierza włączonego

w szereg z obciążeniem.

Testy modelu wykazały, że po takiej regu−

lacji wskazania układu pomiaru prądu są pre−

cyzyjne w pełnym zakresie pomiarowym.

Podczas uruchamiania i testów prototypu

wystąpiły pewne problemy, a w celu ich wy−

eliminowania trzeba było zmienić układ –

stąd też różnice między modelem a płytką

z rysunku 5. Do pierwotnego układu trzeba

było dodać kondensator C2 by zwiększyć

stabilność i dodać obwód wygaszania brzę−

czyka R18, C5, D3.

Zmieniono też miejsce włączenia R16,

R17, które wcześniej były umieszczone

w obwodzie kolektora T8.

W pierwszej wersji prototypu z transfor−

matorem 150W 17V zaobserwowano nieo−

czekiwanie duży spadek napięcia transfor−

matora pod obciążeniem. Przyczyną była re−

zystancja uzwojenia transformatora, a głów−

nie fakt, że w układzie z prostownikiem

i kondensatorem filtrującym prąd pobierany

jest w postaci krótkich, silnych impulsów.

W związku z tym ostatecznie zastosowano

większy transformator (200W 17V). Z tym

transformatorem przy napięciu zasilania

224V i napięciu wyjściowym 14,4V uzyska−

no prąd wyjściowy 10,2A, co znacznie prze−

kraczało postawione na początku założenia.

Przy większych prądach napięcie na C3

zmniejsza się na tyle, że odzywa się brzę−

czyk Y1 sygnalizując brak stabilizacji, czyli

pojawienie się tętnień i obniżenie napięcia

poniżej 14,4V.

Zasilacz wykorzystywano także do łado−

wania akumulatora 12V 80Ah oraz do pracy

buforowej z takim akumulatorem.

względu na układ TL431 (D2) i wzmacniacz

TL071 (U1).

Rezystory R13 i R14 wyznaczają zakres

regulacji napięcia − w modelu potrzebne są

napięcia 10...20V. Kto chciałby poszerzyć za−

kres regulacji, może zmniejszać ich wartość

(R13: 0...10k

Wykaz elementów

R1,,R18 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1k Ω

R2,,R3,,R4,,R8,, R13,,R20 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..10k

Ω

R6 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..47k Ω

R7 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1......10k Ω

R9 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..220

). Teore−

tycznie może on wynosić 2,5....32V (P1=10kΩ,

R13−zwora, R14=820Ω), jednak ze względu

na właściwości kostki TL431 uzyskanie naj−

niższych napięć w zakresie 2,5...3V może

być utrudnione.

W roli T8 zamiast darlingtona PNP moż−

na zastosować MOSFET−a P. Ma to swoje za−

lety i wady. MOSFET−y P odpowiednio dużej

mocy są trudne do zdobycia, po drugie do

otwarcia MOSFET−a wymagane jest napięcie

UGS rzędu 4...6V, co wręcz uniemożliwi

uzyskanie na wyjściu napięć w zakresie

2,5...6,5V. Dlatego należy pozostać raczej

przy darlingtonie.

Kto chce, we własnym zakresie może zmo−

dyfikować wartości elementów ogranicznika

prądowego R10, PR4, R11, co umożliwi regu−

lację maksymalnego prądu. Wypadkowa rezy−

stancja R10, PR4, R11 i R12 powinna wyno−

sić 10k

Ω

; R14: 820

Ω

...3,3k

Ω

R11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..2,,7k Ω

R14,,R19 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..3,,3k Ω

R16,,R17 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..0,,1 3

Ω

......5W

/A pottencjjomettr

PR1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..100k Ω miiniiatturowy

PR2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..500 Ω helliittriim

PR3 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..100k

Ω

helliittriim

miiniiatturowy

R12,,R15 .. .. .. .. .. ..w wersjjii podsttawowejj niie monttować

C1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..100µF/25V

C2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..100pF

C3 .. .. .. .. .. .. ..20000......44000µF/25V (2x10000µF/25V)

C4 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1000µF/25V

C5 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..100nF

D1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..diioda LED,, najjllepiiejj żółłtta

D2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..TL431

D3,,D4,,D5 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1N4148

T1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..BC548B

T3,,T4,,T6,,T7,,T9 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. BC558B

T8 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. BDW84C

U1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..TL071

T2,,T5 .. .. .. .. .. .. .. .. w wersjjii podsttawowejj niie monttować

S1 .. .. .. .. ..przełłączniik jjednopozycyjjny jjednoobwodowy

Y1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. piiezo z gen.. 12V

gałłka pottencjjomettru

płłyttka drukowana

Pozosttałłe ellementty niie wchodzą w skłład zesttawu

AVT−2463 ii nalleży jje zdobyć we włłasnym zakresiie::

TR1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ttoroiid 200W 17V

M1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. mosttek prosttowniiczy 15....20A

radiiattor do ttranzysttora T8

oprawka diiody LED

włłączniik siieciiowy,, zaciiskii llaborattoryjjne,, obudowa

Ω

. W najprostszym przypadku

R10, R11 można zastąpić zworami i usunąć

R12 – wystarczy PR4 o wartości 10kΩ.

Ponieważ na emiterze T2 podczas normal−

nej pracy panuje napięcie 2,495V, próg ogra−

niczania na pewno nie może być mniejszy niż

3,1A, a ze względu na działanie obwodu po−

miaru prądu nie może być mniejszy niż

5...6A. W modelu pierwotnie planowano

ustawić stałą wartość ograniczenia prądowe−

go na 7A, jednak podczas prób okazało się, że

zasilacz może dostarczyć nawet 10A prądu,

dlatego ostatecznie zdecydowano się na war−

tości R10, R11, PR4 podane na schemacie.

Jeśli Czytelnicy byliby zainteresowani bu−

dową zasilacza laboratoryjnego o podobnej

konstrukcji, z wbudowanym cyfrowym mier−

nikiem napięcia i prądu, powinni o tym poin−

formować Redakcję za pomocą Miniankiety.

±1k

Ω

Możliwości zmian

– tylko dla dociekliwych

i zaawansowanych

Moc i napięcie wtórne trans−

formatora wyznaczają podsta−

wowe parametry zasilacza.

W zasilaczu można wykorzy−

stać dowolny transformator,

jednak napięcie występujące

na kondensatorze C3 nie może

przekraczać 36V. Kondensa−

tory C3, C4 muszą mieć wte−

dy odpowiednie napięcie no−

minalne; należy też wykorzy−

stać tranzystory BC547/557

o napięciu pracy 45V. Napię−

cie na kondensatorze C3 nie

może być wyższe niż 36V ze

Komplet podzespołów z płytką jest

dostępny w sieci handlowej AVT jako

kit szkolny AVT−2463

Piotr Górecki

Leszek Potocki

Rys. 5 Schemat

montażowy

Elektronika dla Wszystkich

R5 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..82k

R10 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..6,,2k

P1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..10k

PR4 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1k

Ω

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: