Ubiór: Skarpety tkane igłą
Skarpety były tak popularne w epoce Wikingów, jak są obecnie, dla obydwu płci. Technika, jaką stosowano przy robieniu skarpet była w dużym stopniu podobna do szydełkowania i nazywała się naalbinding. W języku polskim nie ma dobrego odpowiednika dla tej nazwy, stąd dalej nazywać będziemy tę technikę "tkaniem igłą" a produkty "zrobionymi igłą" lub "na igle".
Historia
Technika wytwarzania tkaniny poprzez zaplatanie pętelek z wełny za pomocą igły datuje się na okres neolityczny. Najwcześniejsze znaleziska (wełniana rękawiczka), które bez wątpienia mogą być określone jako naalbinding pochodzą z Asle Mose, ze Szwecji, datowane na ok. III do IV w. n.e., lecz do tego czasu technika ta była już bardzo rozwinięta. Z ok. IV-VI w. z Egiptu pochodzą skarpety, do złudzenia przypominające robotę na drutach, i z tego powodu technikę tę nazywa się czasami 'robótka na jednym drucie'.
Z Epoki Wikingów pochodzą dwa przykłady rękawiczek z Islandii i fragmenty robótek z grobów z Finlandii. Mamy też fragment brokatowej złotej taśmy jedwabnej z X wieku z Mammen, Dania, oraz czapkę z IX-X wieku, z Antinoe, Egipt. Krótkie skarpetki do kostek znaleziono w Yorku, Wielka Brytania, a podkolanówki w średniowiecznej Szwajcarii. Z Nowogrodu pochodzi dziewięć fragmentów tkaniny wykonanej tą techniką, lecz tylko jeden datowany jest na X wiek, pozostałe są późniejsze. Otwartą kwestią pozostaje pytanie, czy skarpety były szeroko rozpowrzechnione wśród Anglosasów. Dowody ze znalezisk są niejednoznaczne, gdyż zazwyczaj okolice stóp w grobowcach nie zachowały się w zbyt dobrym stanie. Być może dziewczynka z grobu C7 w Totternhoe, Bedfordshire, miała na sobie pończochy lub skarpety, lecz opieramy się jedynie na odcisku jej stóp w błotnistej ziemi. Słowa meo, socc i caerles oznaczające jakiś rodzaj okrycia dla stóp, występują w tekstach Anglosasów, lecz czy oznaczały one skarpety, pończochy czy buty, tego nie wiemy. W anglosaskich manuskryptach na ilustracjach widzimy obydwie płcie w butach do kostek, które zakrywałyby krótkie skarpetki lub gołą stopę. Mężczyźni ubrani są w luźne na udach, zebrane wokół łydek owijaczami spodnie. Jednakże, np.: skandynawski król Knut (w BL Stowe MS 944 z 1020-30 roku) jest ubrany w przylegające spodnie lub skarpety do kolan, z ozdobną taśmą naszytą tuż pod kolanem.
Większość zachowanych przykładów, datowanych na okres po X wieku pochodzi ze Skandynawii, Finlandii, Polski, Rosji, i z bogatych królewskich i kościelnych grobowców z całej Europy. Skarpeta wykonana techniką naalbinding, datowana na późne średniowiecze została znaleziona w Upsali, Szwecja. Technika ta była znana w północnej Europie, oraz w górzystych rejonach Centralnej Azji, gdzie jest z powodzeniem stosowana do dzisiaj. Ostatnie odnalezione w Szkocji egzemplarze datuje się na XVIII wiek!
Technika
Technika naalbinding'u, jak każde wikińskie rękodzieło, może początkowo wydawać się zarówno praco- jak i czasochłonna. Jednak po opanowaniu podstawowego splotu (a jest ich około trzydziestu odmian!...) możemy utkać sobie całkiem zgrabne skarpetki lub rękawiczki w stosunkowo krótkim czasie. Aby wykonać skarpetę techniką naalbinding będzie potrzebna igła o tępym czubku z dużym uchem (taka, jak do haftu krzyżykowego lub gobelinowego) i nić wełniana. Najlepiej, jeżeli będziemy się posługiwać grubą igłą kościaną, jeżeli nie dysponujemy takową, spróbujmy pracować drugą stroną igły metalowej, czyli wbijać ją "uchem", nie czubkiem. Im grubszej wełny użyjemy tym grubszą skarpetę wykonamy. Pamiętajmy jednak, że w grubych wełnach nić ma tendencję do rozplatania się na pojedyncze włókna, z których została spleciona, i będzie nam bardzo trudno rozróżnić poszczególne pętelki. Prawdopodobnie najtrudniejszym etapem w naalbinding'u jest zrobienie pierwszego rzędu pętelek wokół pierwszego 'oczka'.
Źródła:
http://www.regia.org/naalbind.htm
http://www.gryphon.org.au/gallery/pictures/showPicture.php?album=7
radar6