CHRZEŚCIJAŃSTWO NOWOŻYTNE
14.06.2006
SOBÓR WATYKAŃSKI II
Pius XII – III 1939 - X 1958
l ostatni konserwatywny papież
l uważany za proniemieckiego, nazywany “niemieckim papieżem” - bo nie potępił jednoznacznie hitleryzmu; a nie zrobił tego, bo za główne niebezpieczeństwo uważał nie hitleryzm a komunizm, który otwarcie atakował Kościół → zajmował twarde stanowisko antykomunistyczne
l 1943 encyklika Mystici Corporis Christi – przedstawia mistyczną koncepcję Kościoła → Kościół jako mistyczne ciało Chrystusa; papież jest głową Kościoła – uzasadnia prymat papieski (analogicznie do papalizmu średniowiecznego)
l 1943 encyklika Divino Afflante Spiritu - otworzyła drogę do stosowania nowych metod w badaniu Biblii → już nie wszystkie jej fragmenty są uważane za natchnione i nie wszystkie opisane wydarzenia są uważane za wydarzenia historyczne; opis biblijny zostaje uznany za wyraz świadomości ludzi tamtej epoki; mówi o poszukiwaniu prawdziwego sensu Biblii; większa swoboda w prowadzeniu badań nad Biblią.
l 1953 encyklika Humani Generis – obostrzył zasady interpretacji Biblii. Głównie w kwestii wyjaśniania genezy życia → uznał teorię ewolucji, ale był przeciwko zbyt daleko posuniętym interpretacjom
l 1957 encyklika Fidei Donum – podkreśla znaczenie trzeciego świata dla Kościoła → laicyzacja na Zachodzie czyni wyłomy, w przyszłości Kościół w trzecim świecie będzie potężniejszy niż kościół zachodni. Laicyzacja świata białego człowieka, czyni możliwym i wysoce prawdopodobnym zmianę punktu ciężkości dla Kościoła.
l 1957 encyklika Miranda Prorsus - dotyczyła problemów związanych ze współczesnymi środkami społecznego przekazu → docenia ich wagę dla szerzenia wiary, ale potępia postępowców; w dokumentach tych – brak jeszcze ekumenizmu i ważkich elementów modernistycznych.
l dekret z 1939 - potępia współpracę z komunistami; uważa walkę z komunistami za główny cel, stąd jego polubowna polityka w stosunku do Niemiec; wyraźnie potępia marksizm
l za jego pontyfikatu rodzą się tendencje odnowicielskie w Niemczech – teolog Karl Rahner → stworzył teologię o charakterze antropocentrycznym; uważał, że nie można nic powiedzieć o Bogu, nie mówiąc o człowieku – te poglądy nie znalazły uznania (był atakowany przez neoscholastycznych teologów), ale nie został potępiony
l modernizacyjne prądy we Włoszech Północnych - Giuseppe Roncalli (przyszły Jan XXIII)
Jan XXIII - X 1958 - VI 1963
l zapoczątkował reformy, aby zbliżyć Kościół do świata – na płaszczyźnie wiary reprezentował utrwaloną teologię, ale w stosunku do świata był reformistą → twierdził, że nie można tylko wytykać ludziom ich błędów i grzechów, należy ukierunkować ich łagodną perswazją, dobrym przykładem i pozytywnym nauczaniem Kościoła
l uważał, że trzeba zjednoczyć wyznania aby stawić czoło ateizmowi (zarówno temu wschodniemu – komunistycznemu, jak i zachodniemu – związanemu z postępującą laicyzacją) – od grudnia 1958 zwraca się do protestantów, nazywanych tu „drogimi braćmi odłączonymi” z sugestią wspólnego podjęcia wysiłków w tym celu.
l zapowiada zwołanie soboru i synodu. Te miały być już dawniej zwołane, ale dopiero teraz dochodzą do skutku.
l jego reformatorskie działania natrafiały na opór konserwatywnej kurii rzymskiej, dlatego na początku pontyfikatu podejmował konserwatywne działania → ponowił dekret o zakazie współpracy katolików z komunistami; zakazał działalności “księży robotników” - byli to księża, którzy zostawali robotnikami i starali się wchodząc między ludzi, oddziaływać na zlaicyzowane warstwy ludowe (wśród inteligencji było dużo nowoczesnych katolików, a zwykły lud był bardzo zlaicyzowany), nie nosili sutanny, mieszkali wśród ludzi, Pius XII nabrał przekonania, że nie są oni już duchownymi lecz prowadzą działalność, która należy do laikatu i dlatego zakazał ich działalności ; zakazał wprowadzenia języków narodowych do liturgii.
l 1962 konstytucja Veterum Sapientia - potępia teorie antropologiczne Teilharda de Chardin SJ (ewolucjonizm chrześcijański)
l 1960 Synod Rzymski – Kuria Rzymska występuje przeciw zamianom w Kościele. Niepowodzenie w kwestii przeprowadzenia reform.
l powoli uwalnia się spod wpływu kurii. Składa on nowe nominacje kardynalne (nowi, przychylni papieżowi kardynałowie zajmą się przygotowaniem soboru)
l 1959 encyklika Ad Petri Cathedram – zapowiada sobór i ogłasza jego zadania → unowocześnienie, odnowienie łączności z niekatolikami, których nazywa „braćmi odłączonymi”
Sobór Watykański II – 11.X.1962 – 8.XII.1965
l odbył się w Bazylice Rzymskiej, były cztery sesje soborowe - Jan XXIII przewodniczył pierwszej, zaś jego następca papież Paweł VI pozostałym; w obradach soboru uczestniczyło 3058 ojców soborowych (to są liczby powtarzające się w innych źródłach, ale Grot wymienił liczbę ok. 2800 biskupów – może liczba 3058 obejmuje wszystkich uczestników, ni tylko biskupów), byli też obserwatorzy delegowani przez chrześcijańskie wspólnoty niekatolickie, ale nie było przedstawicieli rządów (kontynuacja tradycji Vaticanum I)
I sesja – 11. X – 8. XII.1962 (nie mam tak szczegółowych dat)
l przewodniczył Jan XXIII, nie wiele zdołał zdziałać (bo umarł niedługo po pierwszej sesji), ale stworzył pewien klimat, uruchomił pewne procesy; (kolejnym sesjom soboru będzie przewodniczył jego następca, Paweł VI)
l ujawniają się różnice w stanowiskach biskupów, powstają dwa obozy:
- integryści (ci mają początkowo przewagę, głównie w komisjch doktrynalnych – stosuje się tam neoscholastyczne schematy)
- reformatorzy
l pierwsze dyskusje dotyczą źródeł objawienia - Pismo czy Tradycja - Tradycja uznana za niemal że równą objawieniu – utrudnia to dyskusje ekumeniczne. - po dwóch latach, we wrześniu 1965 powstał nowy schemat * , a z niego zrodziła się później Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum
II sesja – 29.IX – 4.XII 1963
Paweł VI – VI.1963 - VIII 1978
→ jest kontynuatorem myśli Jana XXIII, uważa, że należy przeprowadzić reformy i doprowadzić do porozumienia z innymi wyznaniami i ze światem, papież dyplomata – dzięki czemu nie dochodzi do schizmy, jak to maiło miejsce po soborze watykańskim pierwszym; doprowadza do utworzenia nowej instytucji → synod biskupów – instytucja dowartościowująca biskupów - to element kolegialności w zarządzaniu Kościołem (tak jest też w prawosławiu, więc jest to pewne zbliżenie), to parlament biskupów, którzy radzą w sprawach kościoła. Ciało zbiorowe, które może doradzać papieżowi, ale on sam nie traci nic ze swojej władzy.
l cele Pawła VI : - pełniejsze określenia Kościoła
- doprowadzenie do dialogu z niechrześcijanami
- doprowadzenie do jedności chrześcijaństwa – ekumenizm
l encyklika Pacem in terris – prezentuje program dla reformistów.
l 1964 encyklika Ecclesiam suam – ma ona charakter ekumeniczny → ale jedynie ukierunkowuje dyskusje na ten temat, bo papież nie chce nic narzucać, pragnie jedynie wskazać kierunek obrad; mówi o tym czym powinien być Kościół i o jego reformie, która powinna dotyczyć prawa kanonicznego, liturgii i metod nauczania prawd wiary; w trzeciej części mówi o stosunku Kościoła do świata współczesnego – Kościół musi nawiązać dialog ze światem, w którym żyje; dialog ten powinien być uniwersalny (z każdym, prócz tych, którzy go odrzucają), a jego celem powinno być nakłonienie do przyjęcia prawd wiary (nie koniecznie natychmiastowe), dialog taki jest sposobem prowadzenia misji apostolskiej.
l Kościół ma stać w centrum ludzkości, a wokół niego mają się skupiać trzy kręgi ludzi o różnym stosunku do Kościoła:
1. cała ludzkość - to najszerszy krąg; Kościół dzieli z nią naturę ludzką, chce zrozumieć podstawowe potrzeby ludzkie (zasiąść między narodami); neguje programowy ateizm, który uważa za nie do przyjęcia
2. wyznawcy religii niechrześcijańskich – uważa chrześcijaństwo za jedyną prawdziwą religię, ale uznaje wartości duchowe i moralne innych religii; proponuje współpracę i dialog z tymi ludźmi
3. chrześcijanie – dialog z nimi jest na dobrej drodze; należy uwypuklać to, co łączy, a nie to co dzieli (dogmat o prymacie papieskim jako to, co ten dialog utrudnia)
l model Kościoła silnego– zadaniem jest opanowanie i uzdrowienie świata, ale nie model kościała panującego; dysproporcje: świat katolicki a reszta świata; ma się opierać na zasadzie prymatu i dyscypliny, ma być mocno osadzony w świecie i przystosowany do niego
l cel – dialog z niewierzącymi – jako najtrudniejszy problem współczesności; ale też nie wypowiadanie się w sposób potępiający ateizm (choć tego od niego chciano), a nawet podkreślanie wartości moralne niektórych ateistów.
l na tej sesji uchwalono Konstytucje o liturgii, która była dokumentem postępowym
III sesja – 14. IX – 21. XI 1964
l zajmuje się stosunkiem do świata laickiego i niechrześcijańskiego; jest mowa o stosunku do Żydów, których nazywa się “starszymi braćmi w wierze” – duże zmiany, np. anulowano obwinianie Żydów za śmierć Chrystusa; opór biskupów arabskich, ale dzięki zdolnościom dyplomatycznym Pawła VI doprowadzono do kompromisów:
l uchwalenie Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium i Dekretu o ekumenizmie Unitatis redintegratio
IV sesja – 14.IX – 8.XII. 1965
była bardzo niespokojna, wiele zapowiadało schizmę, ale do niej nie doszło
ogłoszono jedenaście dokumentów soborowych
dokumenty soboru
l Konstytucje: - 4
Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum concilium - 1963
Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium - 1964
Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum - 1965
Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes - 1965
l Dekrety: - 9
Dekret o środkach społecznego przekazywania myśli Inter mirifica
Dekret o Kościołach wschodnich katolickich Orientalium ecclesiarum
Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio - 1964
Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Christus dominus
Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego Perfectae caritatis
Dekret o formacji kapłańskiej Optatam Totius
Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem
Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes divinitus
Dekret o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis
l ...
nuna21