Choroby wątroby i trzustki
Katedra Patofizjologii
Agnieszka Żak-Gołąb
Funkcje wątroby
• Metabolizm białkowy
– Syntezuje większość białek osoczowych (albuminę, białka krzepnięcia krwi, białka transportujace, hormonalne, białka ostrej fazy)
– Reakcje tlenowej deaminacji i transaminacji
– W cyklu mocznikowym amoniak ulega przekształceniu do mocznika
• Metabolizm tłuszczowy
– Wytwarzanie cholesterolu (80%)
– Cholesterol wątrobowy może być transportowany do krwioobiegu w postaci VLDL; w obiegu przekształcana w LDL a ta z kolei wychwytywana przez hepatocyty
– Wytwarzanie HDL w celu „wymiatania” nadmiaru cholesterolu i TG z innych tkanek.
• Metabolizm węglowodanowy
– Znaczenie w utrzymaniu stałego stężenia osoczowego glukozy – zapasy w postaci glikogenu w wątrobie i mięśniach szkieletowych
• Metabolizm bilirubiny
– Wychwytywana przez hepatocyty, sprzęgana z kwasem glukuronowym i wydalana z żółcią
• Metabolizm leków
– Metabolizm i wydalanie związków pochodzenia egzogennego w tym również leków
Wirusowe zapalenie wątroby
• Ostre zapalenia wątroby
– Wirusy zapalenia wątroby (HAV,HBV, HCV, HDV, HEV)
– Wtórne uszkodzenie (wirus cytomegalii, Epsteina-Barr, opryszczki zwykłej, ospy wietrznej, różyczki)
• Przewlekłe zapalenia wątroby
Objawy ostrego zapalenia wątroby
• Okres zwiastunów z objawami grypopodobnymi
– stany podgorączkowe, osłabienie, uczucie rozbicia, bóle mięśniowe, wzrost temperatury ciała
• Dolegliwości żołądkowo-jelitowe
– brak łaknienia, nudności, bolesność i ucisk w prawym nadbrzuszu
• Objawy wątrobowe
– żółtaczka, wzrost aktywności aminotransferaz)
• Wysypka
Wirusowe zapalenie wątroby typu A
• Wirus zbudowany z RNA
• Przenosi się drogą fekalno-oralną
• Infekcja szerzy się wskutek braku higieny osobistej a także zbiorowej
• Okres wylęgania 2-6 tyg.
• Objawy : utrata apetytu, objawy dyspeptyczne,osłabienie, żółtaczka, powiększenie i bolesność wątroby
• Kończy się zazwyczaj wyzdrowieniem w ciągu kilku tygodni
Wirusowe zapalenie wątroby typu B
• Wirus zbudowany z DNA
• Przenosi się droga pozajelitową (niewłaściwie wykonywane zabiegi medyczne, narkomania, stosunki seksualne, drogą wertykalną)
• Okres utajenia 6 tyg - 6 m-cy
• Objawy są podobne jak w wirusowym zapaleniu typu A, ale są silniej wyrażone
Wirusowe zapalenie wątroby typu C
• Wyniki badań dodatkowych oraz obraz kliniczny nie pozwalają na odróżnienie wzw B od C.
• Rozróżnienie to następuje na podstawie ujemnego wyniku badania HBsAg i jego przeciwciała oraz przez wykazanie obecności przeciwciał anty-HCV w osoczu
• Najpewniejszym jest badanie PCR
• Okres wylęgania 15-150 dni
• 90-95% ostrych infekcji przebiega bezobjawowo a wyzdrowienie następuje spontanicznie
Przewlekłe zapalenie wątroby
• 80-90% zakażenia wirusowe (HBV, HCV, HDV)
• Autoimmunologiczne
• Metaboliczne
– Pierwotna hemochromatoza
– Choroba Wilsona
• Toksyczne
– Polekowe
– alkoholowe
• Nieznane
• Utrzymywanie się zmian zapalnych w wątrobie przez ponad 6 m-cy
• Zmiany histolologiczne (nacieki zapalne, zwyrodnienie i uszkodzenie hepatocytów , destrukcja struktury zrazikowej
• Wyróżniamy
– Zapalenie przewlekłe przetrwałe
– Zapalenie przewlekłe aktywne
Ostra niewydolność wątroby
• Zespół objawów będących konsekwencją uszkodzenia większości funkcji wątroby
• Pojawiają się objawy encefalopatii wątrobowej (zaburzenia koncentracji, lęk, obniżenie nastroju, głęboka śpiączka z brakiem reakcji na ból)
• Przyczyny
– Ostre zapalenie wątroby
– Polekowe zapalenie wątroby (flukonazol)
– Toksyczne zapalenie wątroby (paracetamol, muchomor sromotnikowy)
– Zaostrzenie przewlekłych chorób wątroby (choroba Wilsona)
– Nacieki nowotworowe
– Stłuszczenie wątroby (ciężarnych, zespół Reya)
Marskość wątroby
• Nieodwracalne zmiany architektury wątroby, które są końcowym etapem procesów martwiczych i naprawczych w tym narządzie.
• W badaniu mikroskopowym: zastępowanie beleczkowych układów hepatocytów przez chaotyczne skupiska regenerujących komórek wątrobowych (guzki regeneracyjne otoczone tkanką łączną)
• Następstwem zmian jest :nadciśnienie wrotne, utrudnienie odpływu żółci, postępujaca niewydolność metaboliczna
Objawy marskości wątroby
• Osłabienie, problemy z koncentracją, objawy dyspeptyczne, utrata łaknienia, złe wchłanianie jelitowe
• Zaburzenie gospodarki węglowodanowej
• Niedobory witamin, cynku i magnezu
• Konsekwencja utraty czynnych hepatocytów
– Obrzęki obwodowe (hipoalbuminemia)
– Koagulopatia z niedoboru czynników krzepnięcia
– Stan podżółtaczkowy
– Fetor hepaticus
– Grubofaliste drżenia rąk
– Śpiączka wątrobowa
• Konsekwencja nadciśnienia wrotnego
– Wodobrzusze
– Żylaki przełyku
– Żylaki odbytnicy
– Powiększona śledziona
– Skórne pajączki naczyniowe
– Zaburzone wchłanianie jelitowe lipidów i witamin A, D, E, K.
Stłuszczenie wątroby
• Nagromadzenie tłuszczu w ponad połowie komórek wątrobowych w przebiegu różnych zaburzeń metabolicznych.
• Najczęstszą przyczyną jest otyłość, alkoholizm, niedożywienie, cukrzyca, leki, choroba Wilsona, hemochromatoza
Postacie stłuszczenia
• Drobnokroplowe
– Drobne krople nieprzemieszczające jądra komórkowego
• Wielkokroplowe
– Pojedyncze wakuole tłuszczowe wypełniają całkowicie wnętrze hepatocytów, spychając jądro na obwód komórki
Alkoholowe uszkodzenie wątroby
• Wynik toksyczności aldehydu octowego, stresu oksydacyjnego i mechanizmów immunologicznych
• Postacie
– Stłuszczenie
– Alkoholowe zapalenie wątroby
– Marskość wątroby
Cholestaza
• Zaburzenia produkcji żółci w hepatocytach (czynnościowa)
• Zaburzenia w dodwunastniczym transporcie żółciowym (anatomiczna)
– Upośledzenie przepływu w drogach wewnątrzwątrobowych
– Upośledzenie przepływu w drogach zewnątrzwątrobowych
Przyczyny cholestazy
• Wewnątrzwątrobowej
– Leki (indometacyna, erytromycyna)
– Cholestaza ciężarnych
– Endotoksemia
– Wzw
– Przewodowa i przewodzikowa (włókniejące zapalenie wątroby)
• Zewnątrzwątrobowej ( kamica pęcherzyka żół., rak, przewlekłe zapalenie trzustki)
Objawy kliniczne
• Świąd skóry
• Zaburzenie wchłaniania tłuszczów (spadek masy ciała, niedobory witamin A, D, E, K)
• Upośledzona eliminacja wątrobowa związków endogennych
Wskaźniki biochemiczne cholestazy
• Fosfataza alkaliczna
• Gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP)
• 5-nukleotydaza
Żółtaczka
• Pochodzenia przedwątrobowego
– hemoliza
• Wątrobowego
– Uszkodzenie kom. wątrobowej
• Pozawątrobowego
– Obturacja dróg żółciowych
Trzustka
• &#...
pigularze