SERWIS PIASTY Z ŁOZYSKAMI KULKOWYMI.docx

Serwis piasty z łożyskami kulkowymi i bębenka na przykładzie piasty Shimano FH-M580.

Piasta tylna to część roweru którą charakteryzuje względnie dość duża złożoność konstrukcji. Oprócz łączenia koła rowerowego z ramą roweru pełni także funkcję napędową przekazując energię z łańcucha i zębatek na koło. Ogólną zasadą dotyczącą piast na klasycznych łożyskach kulkowych jest serwisowanie ich 1-2 razy w roku w zależności od dystansu i intensywności jazdy. Czasem jednak piasta zaczyna szwankować, ma luzy, kręci się za ciężko, dochodzą z niej nieprzyjemne dźwięki. Mimo objawów zużycia jeszcze nie wszystko stracone, dlatego warto taką piastę rozkręcić, wyczyścić, nasmarować i odpowiednio skręcić.
Jak to zrobić dowiemy się w tym artykule.

Aby rozpocząć należy zaopatrzyć się w kilka niezbędnych narzędzi:

- klucze do konusów, zwykle są to rozmiary 13, 14, 15, 16 mm
- klucz nastawny lub płaski 17 mm do odkręcenia nakrętki kontrującej
- imbus 10 mm do odkręcenia bębenka
- młotek i stępiony, płaski śrubokręt do wykręcenie miski łożyska z bębenka, lub przeznaczony do tego klucz Shimano TL-FH40.
- klucz do odkręcania kaset i bacik
- smar do łożysk
- rzadki olej do nasmarowania zapadek bębenka.

Do dzieła!

1. Na początku należy oczywiście zdjąć koło z roweru. Aby wykonać serwis niezbędne jest zdjęcie kasety. W tym celu zdejmujemy zacisk piasty i w miejsce gdzie nakrętka kasety posiada wycięcia wkładamy klucz do odkręcania kaset. Za pomocą bacika przytrzymujemy kasetę i przy użyciu dużej siły próbujemy odkręcić nakrętkę. Dobrze jest użyć klucza z długim ramieniem. Wygląda to jak na zdjęciu:

2. Po odkręceniu nakrętki wyjmujemy klucz i zdejmujemy kasetę zębatek i odkładamy na bok. Jeśli jest brudna można ją wyczyścić. Naszym oczom ukazuje się bębenek i uszczelka na której może być dużo brudu:

3. Teraz można rozpocząć rozkręcanie piasty. Zaczynamy od zdjęcia dużej gumowej uszczelki (o ile piasta ją posiada):

4. Pod uszczelką widoczny jest konus, 1-2 podkładki oraz nakrętka kontrująca. Kluczem przytrzymujemy konus i drugim kluczem odkręcamy nakrętkę kontrującą, tak jak zostało to ukazane na zdjęciu:

5. Po poluzowaniu odkręcamy nakrętkę, zdejmujemy podkładki i wykręcamy konus. Całość należy oczywiście wyczyścić z brudu i starego smaru.

W środku będzie widać kulki:

6. Ostrożnie wyjmujemy oś tak aby kulki nie wypadły, czyścimy ze smaru i odkładamy na bok. Zwykle konus od strony napędowej jest mocno zakręcony, więc lepiej go nie odkręcać. Aby być jednak pewnym, że nie rozkręci się samoczynnie, warto spróbować dokręcić nakrętkę kontrującą, oczywiście przytrzymując konus. Sprawdzamy także stan wizualny konusa, jeżeli posiada równą i czystą powierzchnię nadaje się do dalszej eksploatacji. Jeśli jednak oprócz śladu toczenia się łożysk, są także widoczne wżery taki konus najlepiej byłoby wymienić.

7. Po wyjęciu osi, konusów, nakrętek i podkładek i wyczyszczenia wszystkich elementów, wyjmujemy z bieżni po obu stronach kulki:

8. Płaskim śrubokrętem ostrożnie podważając z kilku stron wyjmujemy kołnierz wraz z uszczelką (o ile jest) z wewnątrz bębenka. Jest to element dość delikatny, dlatego należy uważać aby go nie odkształcić, ani nie uszkodzić gumowej uszczelki:

9. Po wyjęciu kołnierza widać bieżnię, otwór na klucz imbusowy do odkręcenia bębenka, oraz nacięcia służące do wykręcania bieżni z bębenka:

10. Kluczem imbusowym 10mm odkręcamy śrubę trzymającą bębenek:

11. I zdejmujemy bębenek, jak widać przenosi on energię na piastę poprzez wielowypust przypominający mocowanie korby w systemie ISIS:

12. Jeżeli nie mieliśmy wcześniej problemów z bębenkiem można pominąć jego rozbieranie i po demontażu bębenka wyczyścić go od wewnętrznej strony, zamontować z powrotem i przejść do kroku numer 24.

13. Aby rozebrać bębenek należy za pomocą klucza TL-FH40 odkręcić bieżnię. Niestety jest on ciężko dostępny, więc można posłużyć się śrubokrętem i młotkiem. Zanim jednak cokolwiek zaczniemy rozkręcać trzeba bębenek umocować w imadle lub z powrotem przykręcić go do piasty. Gdy jest solidnie umocowany wkładamy śrubokręt w nacięcie na bieżni i energicznie stukamy młotkiem, tak jak to widać na zdjęciu:

14. Gdy bieżnia się poluzuje, ustawiamy bębenek zewnętrzną stroną do góry i ostrożnie ją wykręcamy, uważając na małe kulki które się do niej mogą przykleić. Kulki zdejmujemy z bieżni, czyścimy i odkładamy tak aby się nie zgubiły. Podobnie czynimy z kulkami które zostały w środku. Wszystkich kulek powinno być 25:

15. Po wyjęciu kulek wnętrze bębenka powinno wyglądać tak:

16. Jeżeli wcześniej mechanizm zapadkowy nie wypadł z korpusu bębenka ostrożnie go wyjmujemy. Tym razem znów wysypie się 25 kulek:

17. Kulki cierpliwie zbieramy, czyścimy i układamy w miejscu gdzie nie spadną. Czyścimy ze smaru wnętrze korpusu bębenka i sprawdzamy czy zapadki nie posiadają wżerów i pęknięć, oglądamy także bieżnię po której toczą się łożyska:

18. Zdejmujemy z mechanizmu zapadek uszczelkę i dokładnie ją czyścimy. Należy przy tym zapamiętać jej ułożenie. Na zdjęciu widać także Podkładki dystansowe do kasowania luzów na bębenku, sprężynę, bieżnię łożysk oraz zapadki, które schowały się za palcami :)

19. Po wyczyszczeniu wszystkich elementów bębenka ze starego smaru jesteśmy na półmetku serwisu piasty. Niedawno zdjętą uszczelkę zakładamy z powrotem, lekko ją smarując, najlepiej zwilżyć ją w oleju. Następnie możemy zdjąć jedną z podkładek dystansowych, o ile bębenek posiadał wcześniej luz. Są dwie małe podkładki, różnią się grubością, choć obydwie są bardzo cienkie. Jeśli luz był niewielki wyjmujemy tą cieńszą, jeśli większy grubszą:

20. Na bieżni mechanizmu zapadkowego układamy kulki, można ją lekko posmarować, tak aby kulki się przykleiły. Nie należy przesadzić z ilością smaru, ponieważ mógłby on zakleić zapadki i sprawić trudności z zazębianiem się ich. Zapadki i sprężynę uprzednio smarujemy niewielką ilością w miarę rzadkiego oleju.

21. Po ułożeniu wszystkich kulek mechanizm ostrożnie wkładamy do korpusu bębenka, w którym bieżnię również lekko smarujemy smarem stałym. Nie smarujemy nim jednak „schodków” po których poruszają się zapadki.

22. Teraz ostrożnie sprawdzamy czy całość weszła do końca i czy obraca się lekko. Jeśli tak jest to znaczy że wszystkie kulki są ułożone odpowiednio. Cały czas uważamy, aby przez przypadek mechanizm nie wypadł z korpusu. Od góry do mechanizmu zapadkowego można wlać 1-2 krople oleju którym były posmarowane wcześniej zapadki. Teraz z wykorzystaniem niewielkiej ilości smaru należy ułożyć drugą porcję kulek na bieżni:

23. Lekko nasmarowaną bieżnię ostrożnie wkręcamy do bębenka. „Złapanie” gwintu może być nieco problematyczne, należy przy tym uważać aby jakaś kulka nie wypadła z bieżni. Po dokręceniu palcami sprawdzamy czy całość obraca się swobodnie i jeśli nie widać żadnych problemów dokręcamy ją za pomocą śrubokręta i młotka. Teraz sprawdzamy efekty naszej pracy z bębenkiem. Powinien się on kręcić lekko i jedyny opór jaki ma stawiać to ten pochodzący od smaru, i zapadek. Jeśli nie ma luzu i czuć że łożyska są za ciasno spasowane, należy go rozebrać jeszcze raz i dołożyć wcześniej wyjętą podkładkę, wyjąć cieńszą lub zostawić wszystkie – możliwe, iż luz jest na tyle niewielki, że nie ma potrzeby jego kasowania.

24. Skręcony bębenek zakładamy na piastę, zwracając uwagę na obecność podkładki znajdującej się na piaście,

25. Teraz wystarczy go dokręcić kluczem imbusowym

26. Na bieżni w bębenku układamy 9 kulek. Tutaj można dać nieco więcej smaru, ale nadmiar również nie jest wskazany, bo smar będzie wydostawał się na zewnątrz i zbierał brud.

27. Lekko zwilżony smarem kołnierz z uszczelką wkładamy do bębenka przykrywając ułożone przed chwilą kulki łożyska:

28. Kulki układamy także z drugiej strony w piaście:

29. Po upewnieniu się że na osi od strony koła wszystkie elementy są dobrze skręcone wkładamy oś do piasty uważając aby nie zahaczyć o kulki:

30. Oś wsuwamy do końca, a następnie z drugiej strony nakręcamy na nią kolejno konus, podkładki w odpowiedniej kolejności i na końcu nakrętkę kontrującą:

31. Teraz skręcamy piastę tak aby nie miała luzu ale kręciła się bez oporów, kluczem przytrzymujemy konus i dokręcamy dość mocno nakrętkę.

32. Na koniec sprawdzamy czy piasta się dobrze kręci, wycieramy nadmiar smaru i zakładamy gumową uszczelkę. Teraz wystarczy założyć i dokręcić kasetę, a po założeniu koła do roweru ruszyć w drogę.