Pracuj_pl_ebook_Zwolnienie_z_pracy.pdf

o zwolnieniach z pracy

W dobie kryzysu obawa przed zwolnieniem wielu osobom spędza sen z powiek. Nie pora-

dzimy nic na pogarszającą się sytuację ekonomiczną rm i redukcje stanowisk, ale możemy

zapoznać się z przepisami i zobaczyć jakie prawa przysługują nam w przypadku wypowiedzenia.

W jaki sposób można zostać zwolnionym z pracy? Prawo przewiduje kilka możliwości w zależ-

ności od przyczyny rozstania się z pracownikiem.

Zwolnienie bez wypowiedzenia

Gdy ktoś mocno narozrabiał…

Najbardziej „radykalną” formą zwolnienia jest tzw. dyscyplinarka. Zastosowanie art. 52 kodeksu

pracy przez pracodawcę oznacza natychmiastowe rozwiązanie umowy bez zachowania okre-

su wypowiedzenia. Zwolnienie dyscyplinarne stosuje się tylko w nadzwyczajnych przypad-

kach. Najczęściej jest ono spowodowane ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków

pracowniczych, na przykład nieusprawiedliwioną nieobecnością w pracy, pojawieniem się w

stanie nietrzeźwym lub bezzasadną odmową wykonania polecenia.

Trzeba pamiętać, że wskazane przez szefa (na piśmie!) przyczyny zwolnienia muszą być kon-

kretne – nie wystarczy ogólne stwierdzenie o niedopełnieniu obowiązków. Wręczenie „dyscy-

plinarki” może nastąpić najpóźniej po upływie miesiąca od momentu, gdy pracodawca dowie-

dział się o tych przyczynach.

Nieuczciwi pracodawcy przeżywający trudności nansowe mogą niekiedy nadużywać art. 52

k.p., chcąc rozstać się z pracownikami w możliwie najtańszy i najszybszy sposób. Każdy, kto zo-

stał w ten sposób niesłusznie zwolniony, może dochodzić swoich praw w sądzie pracy. Warto

o to walczyć, bo świadectwo pracy z adnotacją o dyscyplinarnym zwolnieniu to „wilczy bilet”,

który może zamknąć wiele drzwi do kolejnych rm.

Gdy nie ma Cię długo w pracy

Zwolnienie bez wypowiedzenia może również nastąpić bez winy pracownika. Dotyczy to nie-

obecności spowodowanej chorobą, gdy trwa ona:

 powyżej 3 miesięcy – jeżeli staż pracy w danej rmie jest krótszy niż pół roku;

 dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania

świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - jeżeli pracownik był zatrudnio-

ny u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy (a także w razie choroby zawodowej i wy-

padku przy pracy); w praktyce maksymalny okres „bezpiecznego chorowania” wynosi tutaj

około 9 miesięcy.

Wszystko

Firma może też rozwiązać umowę bez wypowiedzenia w przypadku trwającej dłużej niż mie-

siąc usprawiedliwionej nieobecności w pracy z przyczyn innych niż choroba (są tu jednak pew-

ne ograniczenia, np. sytuacja opieki nad dzieckiem).

Istotne jest zastrzeżenie, że takie zwolnienie może nastąpić tylko w trakcie nieobecności.

Jeśli wrócisz do pracy nawet po rocznej chorobie, szef już nie może Cię zwolnić z jej powodu

bez wypowiedzenia.

Wypowiedzenie umowy o pracę

Jest to najpopularniejsza i najbardziej oczywista forma rozstania się rmy z pracownikiem.

Wypowiedzenie wypowiedzeniu jednak nierówne. Twoje prawa w momencie zwolnienia zależą

od różnych czynników takich jak rodzaj umowy o pracę, przyczyna zwolnienia, staż pracy.

Podstawową kwestią jest oczywiście długość okresu wypowiedzenia.

Umowa na czas nieokreślony

2 tygodnie

jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy

1 miesiąc

przy zatrudnieniu trwającym min. 6 miesięcy i mniej niż 3 lata

3 miesiące

w przypadku stażu pracy o długości co najmniej 3 lat

UWAGA! jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy na czas nieokreślony następuje

z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji, albo z innych przyczyn nie dotyczących

pracowników, pracodawca może skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia,

najwyżej do jednego miesiąca. Wówczas pracownikowi przysługuje odszkodowanie

w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

Umowa na okres próbny

3 dni robocze dla umów zawartych na okres krótszy niż 2 tygodnie

1 tydzień

gdy umowa obejmuje okres co najmniej 2 tygodni, lecz krótszy niż 3 miesiące

2 tygodnie

dla umów zawartych na okres 3 miesięcy

Umowa na czas określony

2 tygodnie

w przypadku „zwykłych” umów

UWAGA! umowę można wypowiedzieć tylko wtedy, gdy została zawarta na okres dłuższy

niż 6 miesięcy i przewidziano w niej taką możliwość

3 dni robocze w przypadku umów na zastępstwo

Umowa o pracę tymczasową

3 dni

jeśli okres umowy nie przekracza 2 tygodni

1 tydzień

dla umów zawartych na okres dłuższy niż 2 tygodnie

Na sytuację zwalnianej osoby duży wpływ mają powody rozwiązania umowy, przede wszyst-

kim to, czy są one związane z pracownikiem czy pracodawcą. Ogólnie rzecz biorąc, można wy-

różnić dwa typy wypowiedzenia: dokonane w zwykłym trybie oraz wynikające z przyczyn nie

dotyczących pracownika.

W normalnym trybie

Jeśli jesteś zatrudniony na czas nieokreślony, pracodawca nie może zwolnić Cię bez słowa wy-

jaśnienia. Ma obowiązek podać Ci na piśmie przyczynę wypowiedzenia. Musi ona być oczywi-

ście prawdziwa oraz skonkretyzowana – nie wystarczy zwrot taki jak „utrata zaufania do pra-

cownika”. Konieczny jest opis sytuacji, w których to zaufanie zostało przez zwalnianą osobę

nadszarpnięte.

Co może być przyczyną wypowiedzenia? Możliwości jest bardzo wiele. Nie musi to bowiem

być rażące przewinienie pracownika, jak w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego. Wypowie-

dzenie może być na przykład uzasadnione częstymi chorobami pracownika, jeśli dezorganizu-

ją one pracę w rmie, lub brakiem umiejętności pracy w zespole. Nie powinna to być jednak

sprawa błaha, np. jedno spóźnienie (co innego notoryczne).

Oczywiście powstaje tu pole do subiektywnych interpretacji, kiedy wypowiedzenie jest zasad-

ne, a kiedy nie. Dlatego w sytuacji, gdy pracownik nie zgadza się z podaną argumentacją, ana-

lizą jego indywidualnego przypadku będzie musiał zająć się sąd pracy.

Jeśli posiadasz umowę o pracę na czas określony (w której przewidziano możliwość wypo-

wiedzenia), Twoje pożegnanie w pracą może niestety zależeć od przysłowiowego „widzimisię”

pracodawcy. W przypadku umów terminowych (wszystkich ich rodzajów) nie ma bowiem

obowiązku podania przyczyny zwolnienia.

Zwolnienia grupowe i likwidacja stanowiska

Można powiedzieć, że to typowe „kryzysowe” zwolnienia. W sytuacji złej koniunktury, spad-

ku sprzedaży i zamówień, rmy często drastycznie redukują zatrudnienie lub nawet ogłasza-

ją upadłość.

Prawo w szczególny sposób chroni pracowników zwalnianych z powodu trudności ekono-

micznych lub restrukturyzacji zakładu pracy. Przede wszystkim mają oni z tego tytułu prawo

do odprawy pieniężnej. Co ważne, dotyczy to nie tylko pracowników zwalnianych grupowo.

Nawet w sytuacji zwolnień indywidualnych pracodawca musi wypłacić odprawę, jeżeli roz-

wiązanie umowy nastąpiło wyłącznie z przyczyn nie dotyczących pracowników (np. likwidacja

stanowiska pracy).

Wysokość odprawy - równowartośc wynagrodzenia

za 1 miesiąc

jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 2 lata

za 2 miesiące

przy zatrudnieniu trwającym od 2 do 8 lat

za 3 miesiące

w przypadku stażu pracy dłuższego niż 8 lat

UWAGA! Obowiązek wypłaty odprawy dotyczy tylko rm zatrudniających co najmniej

20 pracowników. Pracownicy mniejszych rm są pozbawieni tych uprawnień.

Jak wspomniano wcześniej, w przypadku osób zatrudnionych na czas określony nie ma wy-

mogu podania przyczyny zwolnienia. Nie oznacza to jednak, że rma może ominąć w ten spo-

sób przepisy o zwolnieniach grupowych. Jeśli wypowiedzenie jest podyktowane przyczyna-

mi niezależnymi od pracowników, także ci zatrudnieni terminowo powinni otrzymać odprawę.

Ustawa o zwolnieniach grupowych nie obejmuje jednak pracowników tymczasowych.

Gdy nie chcesz pracować na gorszych warunkach

Skutkiem problemów ekonomicznych lub restrukturyzacji w rmie nie zawsze musi być de ni-

tywne zwolnienie. Możesz spotkać się też z tzw. wypowiedzeniem zmieniającym, czyli propo-

zycją nowych warunków zatrudnienia. Może to być niższe wynagrodzenie, obniżenie wymiaru

etatu, przeniesienie do innego miasta itd.

Co w sytuacji, gdy propozycja pracodawcy zupełnie Ci nie odpowiada i nie chcesz pracować

na takich zasadach? Powinieneś przed upływem połowy okresu wypowiedzenia złożyć oświad-

czenie o odmowie przyjęcia nowych warunków zatrudnienia. Wówczas Twoja umowa rozwią-

że się z końcem okresu wypowiedzenia.

Pamiętaj, że brak oświadczenia oznacza Twoją zgodę na zaproponowane zasady, np. na obniż-

kę pensji. Jeśli pracodawca zapomni o zamieszczeniu w wypowiedzeniu odpowiedniego po-

uczenia o sposobie złożenia odmowy przyjęcia warunków, wówczas pracownik ma czas na zło-

żenie takiego pisma aż do końca okresu wypowiedzenia.

Wypowiedzenie zmieniające umowy na czas nieokreślony musi wskazywać jego przyczynę,

podobnie jak w przypadku zwykłego wypowiedzenia. Jeśli wyłącznym powodem proponowa-

nych zmian są trudności ekonomiczne, reorganizacja działu itp. (czyli przyczyny nie dotyczące

pracownika), w razie odmowy przyjęcia warunków również masz prawo do odprawy.

Porozumienie stron

Może zdarzyć się tak, że pracodawca, zamiast wręczyć Ci wypowiedzenie, zaproponuje Ci roz-

wiązanie umowy za porozumieniem. Pamiętaj wtedy o podstawowej kwestii: jak sama na-

zwa wskazuje, obie strony muszą wyrazić zgodę na taką formę rozstania. Nie masz obowiązku

podpisać porozumienia, jeśli nie odpowiadają Ci warunki odejścia.

Z punktu widzenia pracownika rozwiązanie umowy za porozumieniem stron ma sens wtedy,

gdy ustalenia są dla niego korzystniejsze, niż uprawnienia wynikające z przepisów. Pracodawca

może na przykład zaproponować dodatkowy miesiąc „wypowiedzenia”, zwolnienie z obowiąz-

ku świadczenia pracy lub odprawę, nawet gdy nie ma obowiązku jej wypłaty. Zanim cokolwiek

podpiszesz, zwery kuj, jakie prawa miałbyś w razie otrzymania wypowiedzenia i czy przypad-

kiem propozycja szefa nie jest mniej korzystna.

Niedopuszczalne jest grożenie pracownikowi w razie odmowy zawarcia porozumienia zwol-

nieniem (np. dyscyplinarnym), jeśli nie ma do niego podstaw. Nieuczciwi pracodawcy mogą

w ten sposób próbować ominąć ustawę o zwolnieniach grupowych. Jeśli faktycznie zwolnie-

nie wynika z przyczyn nie dotyczących pracowników, a w wypowiedzeniu podano nieprawdzi-

wy powód, możesz walczyć w sądzie o odprawę.

Kto jest chroniony

przed wypowiedzeniem ?

Nie każdemu i nie w każdej sytuacji pracodawca może wywiedzieć umowę o pracę lub warun-

ki zatrudnienia. Prawo chroni w szczególny sposób niektóre kategorie pracowników. Dotyczy

to przede wszystkim:

 pracowników w wieku przedemerytalnym

 kobiet w ciąży

 kobiet przebywających na urlopie macierzyńskim oraz ojców wykorzystujących część urlo-

pu macierzyńskiego

 pracowników przebywających na urlopie wychowawczym

 pracowników uprawnionych do urlopu wychowawczego, którzy złożyli wniosek o obniżenie

wymiaru czasu pracy (ochrona ta trwa jednak tylko 12 miesięcy)

 działaczy związkowych.

Pracodawca nie może też wypowiedzieć umowy w trakcie usprawiedliwionej nieobecności

w pracy, czyli w okresie przebywania pracownika na zwolnieniu lekarskim lub na urlopie.

Niestety ochrona przed zwolnieniem jest mocno ograniczona w przypadku rozwiązania umo-

wy z przyczyn nie dotyczących pracowników. W ramach zwolnień grupowych pracę mogą

na przykład stracić również osoby przebywające na urlopach wychowawczych (trwających

co najmniej 3 miesiące), a w zasadzie wszyscy pracownicy mogą otrzymać wypowiedzenia

zmieniające.

O czym jeszcze warto wiedzieć?

Jeśli pracodawca wypowiedział Ci umowę o pracę, masz prawo do specjalnego dodatkowego

urlopu przeznaczonego na poszukiwanie nowego miejsca zatrudnienia.

Zwolnienie na poszukiwanie pracy

2 dni

w okresie 2-tygodniowego i miesięcznego wypowiedzenia

3 dni

w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia

Pamiętaj też o podstawowych zasadach obowiązujących w przypadku zwolnień. Wszelkie de-

cyzje pracodawca musi Ci przekazać na piśmie. Wypowiedzenie lub oświadczenie o zwolnie-

niu bez wypowiedzenia uznaje się za dokonane, gdy pracownik miał możliwość zapoznania

się z treścią. Nie oznacza to jednak, że unikniesz zwolnienia, nie odbierając listu na poczcie.

Dwukrotnie awizowaną, nie podjętą w terminie przesyłkę, uważa się za doręczoną.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę oznaczony w miesiącach rozpoczyna się zawsze z pierw-

szym dniem miesiąca (a nie w dniu wręczenia wypowiedzenia), a upływa z ostatnim dniem

miesiąca. Wypowiedzenie określone w tygodniach musi natomiast kończyć się w sobotę.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: