Kanaan, Chanaan (hebr. כְּנַעַן Kənáʻan lub כְּנָעַן Kənāʻan, gr. Χαναάν Chanaan, ar. کنعان Kanʻān) – starożytna kraina na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego (teren późniejszej Palestyny, Syrii i Fenicji). Południowa część tych obszarów (Palestyna) wymieniana jest w Biblii jako ziemia obiecana Izraelitom przez Boga.
Około 3000 roku p.n.e. na terenie dzisiejszej Palestyny pojawiła się cywilizacja epoki wczesnego brązu. To właśnie wtedy zaczęli osiedlać się na tym terenie Semici. W tekstach biblijnych nazywano ich Kanaanejczykami. Osiedlając się zaczęli zajmować się rolnictwem, powstały pierwsze miasta, lecz z czasem napłynęli kolejni osadnicy. Około 2200 p.n.e. w Kanaanie pojawili się koczownicy, których Biblia nazywa Amorytami. Po nich przybyli Hebrajczycy. Częściowo odkryto dzieje tych terenów dzięki wykopaliskom w Ugaryt (Ras Szamra). Znaleziono tam bibliotekę z tekstami zawierającymi między innymi mitologię ludu semickiego zamieszkującego okolice wybrzeża Morza Śródziemnego od XV do XIII wieku p.n.e. Echa tych wierzeń można znaleźć w najstarszych częściach Biblii, w niektórych Psalmach i w opisach walk religijnych między wyznawcami Złotego Cielca, Baala i Królowej Niebios a prawowiernymi Izraelitami.
Wykopaliska archeologiczne prowadzone na terenie Kanaanu pozwoliły odkryć liczne, niewielkie świątynie. Na wprost wejścia znajdowała się nisza na posąg bóstwa, który wykonany był z kamienia, drewna lub metalu. Obok znajdowały się sale przeznaczone dla kapłanów. Niektóre świątynie mogły być piętrowe. Odkryte gliniane modele wskazują na to, że czasami miały także wieże i dziedziniec. Bóstwom składano ofiary z jagniąt, koźląt, oliwy, wina i palono wonności.
Mitologia hebrajska - zespół wierzeń i mitów Hebrajczyków (wczesnej nazwy Izraelitów), od których wywodzi się naród żydowski. Jedynym zachowanym świadectwem wczesnych wierzeń hebrajskich są rozdziały 1-11 biblijnej Księgi Rodzaju, słynące z trzech opowieści:
· stworzenie świata i człowieka oraz bunt pierwszych ludzi
· globalny potop i zagłada pierwotnego świata
· wieża Babel i powstanie różnych języków
Można zauważyć także liczne zbieżności pomiędzy pierwszymi opowieściami z księgi Rodzaju a Gilgameszem:
· tajemnicze ziele wiecznego życia;
· wąż jako wróg wykradający ziele;
· globalny potop i jeden człowiek ocalony wraz z rodziną.
W XIX wieku sądzono, iż opowieść o wieży Babel została wymyślona ok. VI wieku przed Chrystusem w czasie pobytu Żydów w niewoli babilońskiej. Późniejsze badania wykazały jednak istnienie identycznej legendy u amerykańskich Tolteków: potop z powodu olbrzymów oraz budowa wielkiej wieży sięgającej nieba na wypadek kolejnego potopu, niezadowolenie Stwórcy oraz pomieszanie języków i rozproszenie ludzi po całej ziemi. Istnienie podobnego podania wśród wielu innych ludów wskazuje na jego pradawne pochodzenie.
Zakłada się także związki pomiędzy krótkotrwałym monoteistycznym kultem Atona w Egipcie a kultem Jahwe w okresie biblijnego exodusu. Według księgi Genesis system wierzeń pierwszych Hebrajczyków opierał się o następujące założenia:
1. istnieje jeden Bóg Stwórca, przeciwko któremu ludzie zgrzeszyli, przez co zasłużyli na śmierć (Genesis 2:17);
2. grzech ludzkości wypływający z braku wiary i zaufania do Boga polega na samowoli i życiu w niezależności od Boga - człowiek sam chciał decydować o swoim życiu, pragnął według własnego upodobania decydować o tym, co jest dla niego dobre a co złe (Genesis 3:22);
3. całkowite zaufanie Bogu i płynące z niego posłuszeństwo było znacznie ważniejsze niż spełnianie dobrych uczynków (Genesis 15:6, 22:18);
4. w wyniku samowoli i niezależności człowieka pojawiły się kolejne grzechy, jak morderstwa czy rozpusta seksualna (Genesis 4:8 i 6:2);
5. w Bogu pojawił się konflikt pomiędzy miłością do człowieka a potrzebą wykonania sprawiedliwego sądu na człowieku, np. wygnanie Adama i Ewy z Edenu zamiast obiecanej śmierci (3:24), wygnanie Kaina (4:12-16), odwlekanie potopu przez 120 lat (6:3), czekanie z sądem na pełną winę Kananejczyków (15:16);
6. problem Boskiego dylematu, grzechu i należnej kary miał rozwiązać nadchodzący Mesjasz, zwany pierwotnie Szilo (hebr. שילה w Genesis 49:10);
7. miał on stoczyć krwawą walkę z szatanem dla wyzwolenia ludzkości (Genesis 3:15 oraz 49:11, gdzie wino=krew);
8. przyszły wybawiciel ludzkości miał pochodzić od Izaaka, syna Abrahama (Genesis 22:18 i 26:4);
9. tymczasowe rozwiązanie stanowiły krwawe ofiary z baranków symbolizujące nadchodzącego Mesjasza (później często nakładano na nie ręce, by złożyć na nich ciężar wyznawanych grzechów, np. księga Kapłańska 16:21);
10. do momentu nadejścia Mesjasza i złożenia z niego ofiary za niezależność i samowolę człowieka wszyscy ludzie, zarówno ufający jak i niewierzący Bogu, zstępowali po śmierci do miejsca zwanego Szeolem, grobem (Genesis 25:8.17, 35:29).
Ten prosty system wierzeń został według Biblii rozbudowany za czasów Mojżesza oraz późniejszych proroków Izraela. Wierzenia Hebrajczyków stały się tym samym częścią judaizmu, a w konsekwencji także chrześcijaństwa.
Abraham (hebr. Awraham אברהם, arab. Ibrahim ابرَاهِيم "kochający ojca") - pierwotnie zwany Abramem, pierwszy z hebrajskich patriarchów. Przypuszcza się, że był aramejskim kupcem.
Abram razem z ojcem, żoną Saraj i bratankiem Lotem mieszkał początkowo w Ur chaldejskim. Później zamieszkiwał w krainie Charan, w celu dotarcia do Kanaanu. Gdy wyruszył już w tamtą stronę, objawił mu się Bóg i rzekł: Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę. Obiecał Abramowi uczynić z niego wielki naród i rozsławić jego imię na świat. Abram posłuchał swojego Pana i udał się w drogę wraz z bratankiem i żoną, mimo swoich siedemdziesięciu pięciu lat. Gdy dotarł do dębu More koło miejscowości Sychem, Bóg ukazał się mu ponownie: Twojemu potomstwu daję właśnie tę ziemię. Następnie kolejno wędrował Abram w stronę Negewu i Egiptu, aż wrócił ponownie do Kanaanu. Gdy osiadł tam na stałe, pokłócił się z Lotem. Powodem sprzeczki były zbyt liczne trzody ich obu, których kraj nie mógł utrzymać. Wtedy bratanek postanowił znaleźć sobie inne ziemie i odszedł. Po odejściu Lota Abram dostał od swojego Pana ziemie izraelskie i miał za zadanie obejść je "wzdłuż i wszerz".
Po tych wydarzeniach Bóg obiecał Abramowi potomka, ale wyjaśnił mu również, że jego spadkobiercy będą we własnym kraju niewolnikami przez przeszło czterysta lat. Wtedy to Pan zawarł przymierze z Abramem, mówiąc: Potomstwu twemu daję ten kraj, od Rzeki Egipskiej aż do rzeki wielkiej, rzeki Eufrat.
Gdy Abram miał 99 lat ponownie objawił mu się Pan i obiecał niezmiernie liczne potomstwo. Nadał mu (Pan) imię Abraham, gdyż zamierzał uczynić go ojcem narodów. Abram, a odtąd już Abraham, miał zapoczątkować dynastię królewską. Swoją żonę Saraj miał zacząć też inaczej nazywać. Jej nowym imieniem miało zostać Sara. Abrahamowi za rok miał urodzić się syn, chociaż jego żona w to nie wierzyła. Jednak Pan ukazał jej łaskawość i uczynił to, co zapowiedział. Sara urodziła syna dokładnie w tym czasie, jaki został wyznaczony. Abraham dał synowi imię Izaak.
Po tych wydarzeniach Pan wystawił Abrahama na próbę. Kazał mu na jednym z pagórków złożyć w ofierze swojego syna. Abraham długo się zastanawiał, lecz w końcu podjął decyzję. Narąbał drzewa do spalenia ofiary i wyruszył w drogę. Na górze zbudował ołtarz, związał syna i sięgnął ręką po nóż. Ale wtedy ukazał się Anioł Pański i powiedział: Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz poznałem, ze boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna. Po chwili Abraham spostrzegł niedaleko barana i złożył go w ofierze zamiast syna. Następnie Anioł Pański przemówił ponownie i pobłogosławił Abrahama za jego oddanie. Abraham wrócił więc do swych sług i wyruszył w kolejną drogę, tym razem do Beer-Szeby. Abraham dożył 175 lat.
Wg Biblii starszy syn Abrahama Izmael urodzony przez służącą Hagar jest przodkiem plemion arabskich. Izaak spłodzony w wieku stu lat i urodzony przez uznawaną dotychczas za bezpłodną żonę Sarę - Izraelitów i Edomitów. Stąd też Abraham nazywany jest ojcem narodów, które wyznają trzy wielkie religie monoteistyczne: judaizm, chrześcijaństwo i islam, tzw. religie abrahamowe. Niektóre odkrycia archeologiczne dokonane po I wojnie światowej sugerują, że mógł on być postacią historyczną[potrzebne źródło]. Ustala się czas jego życia na pierwszą połowę trzeciego tysiąclecia przed Chrystusem.
Mari (obecnie: Tell el-Harrini) - miasto starożytne w północnej Mezopotamii nad Eufratem. Od III tysiąclecia p.n.e. ważny ośrodek polityczny i handlowy na szlaku północna Mezopotamia – północna Syria. Okresowo pod władzą Sumerów, Akadów, Asyryjczyków. Największego znaczenia nabrało Mari pod rządami Amorytów na przełomie XIX/XVIII w. p.n.e. Zdobyte ok. 1757 r. p.n.e. przez Hammurabiego, stopniowo popadało w ruinę.
STUDENTKA26