EWANGELIA ŚWIĘTEGO JANA.doc

EWANGELIA ŚWIĘTEGO JANA

Przemilczając starannie swoje imię, autor Ewangelii wg. św. Jana pośrednio potwierdza dane tradycji, że to właśnie on jest umiłowanym uczniem i naocznym świadkiem słów i czynów Jezusa. Obok Piotra i Jakuba Młodszego Jan był filarem Kościoła jerozolimskiego. Brał też udział w tzw. soborze jerozolimskim i według wszelkiego prawdopodobieństwa przebywał w Palestynie aż do wojny żydowskiej w roku 66/67. potem udał się do Efezu, gdzie spotkał się jeszcze z biskupem Papiaszem ok. roku 96/97.

Na całość Ewangelii składają się, ogólnie rzecz ujmując, opisy cudów Jezusa oraz historia Jego męki.

Cuda Chrystusa w ujęciu Autora są nie tylko faktami historycznymi, lecz przede wszystkim „znakami” potwierdzającymi autentyczność posłannictwa Chrystusa.

Każdy przejaw cudotwórczej mocy Jezusa jest nazywany w Ewangelii „godziną Jezusa”. Ale „godziną Jezusa” lub „czasem Jezusa” w sensie ścisłym jest właściwie Jego śmierć i triumfalny powrót do Ojca.

Rozmieszczone na przestrzeni całej Ewangelii mowy Jezusa są nie tylko zbiorem literacko uporządkowanych przemówień, lecz stanowią jakby oddzielne traktaty teologiczne. W Ewangelii Jana Jezus nie posługuje się wcale tak typowymi dla Synoptyków przypowieściami. Jest za to wiele obrazów przechodzących w alegorie. Oto tematy chrystologiczne, które dominują w mowach Jezusa w tej Ewangelii:

- Chrystus jest w niej źródłem wody żywej – rozdz. 4

- pokarmem z nieba – rozdz. 6

- światłością świata – rozdz. 9

- zmartwychwstaniem i życiem – rozdz. 11

Chodziło najprawdopodobniej o przeciwstawienie się pewnym rodzajom gnozy, której zwolennicy, z twórcą gnozy, Keryntem, zaprzeczali istnieniu pierwiastka ludzkiego w Chrystusie. Podkreślając tak zdecydowanie człowieczeństwo Jezusa, Jan nie mniej wyraźnie głosił prawdę o preegzystencji Boskiego Słowa – Logosu jako 2 Osoby Trójcy Świętej.

Język ewangelii jest dość ubogi, słownictwo nie bardzo zróżnicowane, styl bezpretensjonalny, czasem wręcz niedbały, obfitujący w liczne semityzmy: stąd zrodziło się nawet przypuszczenie, że Ewangelia była najpierw zredagowana częściowo lub w całości po aramejsku.

Ewangelia przedstawia prozę o ściśle określonej i przestrzeganej rytmice, przy czym daje się zauważyć upodobanie Autora do podejmowania ciągle na nowo poszczególnych terminów lub całych zwrotów po to, by nad nimi długo medytować i odkrywać w nich prawdy wyższego rzędu.

Ewangelia zawiera w zestawieniu z synoptycznymi wiele różnic. Inne jest w niej samo rozmieszczenie materiału związanego z życiem i działalnością Jezusa, inne są również środki literackie, którymi posługują się autorzy.

Podczas gdy Synoptycy dość pobieżnie traktują pobyt Jezusa w Jerozolimie i Jego działalność w tym mieście, to w Ewangelii Jana Jezus przebywa i naucza przede wszystkim w Jerozolimie. Okres publicznej działalności Jezusa obejmuje 1niej 3 Święta Paschy.

LISTY ŚWIĘTEGO JANA

Tę nazwę noszą 3 pisma. Pierwsze, najdłuższe, nie ma formy właściwego listu: brak w nim adresy, pozdrowień na początku i na końcu oraz imienia autora. Dwa następne pisma mają formę prywatnych listów, analogiczną do papirusów częstych w świecie grecko – rzymskim. Drugi list skierowany jest do nieznanych czytelników z Kościoła ukrytego pod alegoryczną nazwą „Wybrana Pani”

Tematyka pierwszego listu jest bardzo podobna do czwartej Ewangelii. Jak i ona jest to pismo poetyckie. Obydwa maja koloryt semicki, wyrażający się układem rytmicznym paralel i antytez.

Autorem obydwu pism jest ktoś, kto zna dobrze ST, myśli po semicku, choć pisał po grecku. Mimo, że nie podaje on swego imienia, widać, iż był naocznym świadkiem życia i nauki Jezusa, co sam zaznacza w Prologu. Zgodność listu i Ewangelii pod względem treści i języka oraz tematyki świadczy o tym, że autorem listu jest św. Jan Ewangelista. Podobne wspólne właściwości stylistyczne i treściowe mają listy 2 i 3.

Za autorstwem św. Jana przemawiają także dokumenty historyczne pierwszych wieków Kościoła – świadectwa św. Ireneusza, Klemensa Aleksandryjskiego, Orygenesa i Euzebiusza.

Niektóre Kościoły miały wątpliwości, co do kanoniczności tych listów. Z powodu lakoniczności i braku w nich problemów teologicznych nie przechowywano ich w pierwszych wspólnotach chrześcijańskich tak pieczołowicie jak Ewangelii i pierwszego listu. Nie przeprowadzono też analizy tekstu i treści. Tam jednak gdzie listy były dobrze znane, przyjmowano je jako natchnione i kanoniczne pisma św. Jana.

Pierwszy list nie wskazuje jednolicie przeprowadzonej myśli teologicznej. Takie tematy, jak: Bóg jest światłością, sprawiedliwością, życiem i prawdą a przede wszystkim miłością przewijają się wielokrotnymi nawrotami przez cały list, następując po sobie równoległe. Podstawowe zagadnienia pierwszego listu, jak i 4 Ewangelii brzmi: „kto wierzy w Jezusa jako Syna Bożego i Chrystusa, ten żyje w trwałej i żywej łączności z Bogiem oraz w jego braterskiej miłości”

Miłość Boga jest fundamentem i źródłem miłości bliźniego. Miłość nie tylko łączy nas z Ojcem i Synem tu na ziemi; jest również rękojmią późniejszego życia, które pełnię osiąga w wieczności. To doskonałe życie wyjednał nam Chrystus umierając na krzyżu jako ofiara przebłagalna za nasze grzechy i dając przykład jak mamy w bratniej miłości codziennie składać ofiarę.

Dzieki tej miłości staliśmy się dziećmi Boga. Ten zarodek życia bożego otrzymaliśmy na chrzcie a doskonalimy go przez bierzmowanie. W starożytności nie sam chrzest był dowodem przynależności do Chrystusa lecz posiadanie Ducha Świętego. Tę myśl podkreślali w swym nauczaniu Apostołowie. Św. Jan w pierwszym liście również porusza ten temat.

APOKALIPSA SWIĘTEGO JANA

Apokalipsa (tzn. objawienie) najbardziej tajemnicza księga NT, stanowi dopełnienie całości objawienia Bożego; ukazuje ona koniec historii świętej, której początki znamy z Księgi Rodzaju. [ apokalipsa jest księgą, która zawiera najwięcej cytatów i reminiscencji ze ST].

Autorem Apokalipsy jest św. Jan, i to właśnie, jak stwierdza niemal jednogłośnie tradycja, Jan Ewangelista. Zdaniem niektórych krytyków autorem jej jest Jan Prezbiter, rzekomo różny od Apostoła, a wspomniany przez Papiasza. Wahania co do jej autentyczności i kanonczniości trwały krótko. Apokalipsa powstała w niezwykłych okolicznościach. Prawdopodobnie nie od razu lecz w 3 etapach. Dopiero na początku II w. po Chr. powstała z tych części dzisiejsza jej całość. Same objawienia Apostoł miał na wyspie Patos, dokąd z Efezu został zesłany karnie za rządów Domicjan w 95 roku. Stopniowe powstawanie tej księgi tłumaczy dobrze pewne nieciągłości czy powtórzenia, widoczne w jej tekście.

Adresatami jej są przede wszystkimi chrześcijanie z Azji Mniejszej, nad którymi Apostoł roztaczał opiekę z Efezu. Życie ich tam, od samego początku niełatwe na skutek napaści, stawało się coraz trudniejsze, odkąd konflikt między imperium rzymskim a ich religią okazał się nieunikniony. jedyną wieź w wielojęzycznym cesarstwie stanowił boski kult oddawany osobie cezara, nie do przyjęcia dla chrześcijan. Wyznawcom Chrystusa potrzeba było podtrzymanie na duchu. Zadanie to mógł spełnić sędziwy wówczas Apostoł, ostatni pozostały przy życiu z grona 12. Św. Jan  przekazuje zatem nie tylko wiernym swoich czasów, ale i wszystkim z następnych wieków, otrzymane objawienie dotyczące losów Kościoła w bliższej i dalszej przyszłości – aż do powtórnego przyjścia Chrystusa.

W tym celu posługuje się autor szczególnym gatunkiem literackim – apokaliptyczno – prorockim, którego biblijnym przykładem jest przede wszystkim Księga Daniela. Z apokaliptyką judaizmu dzieło Jana ma wspólny środek przekazywania objawienia – wizje symboliczne dotyczące rzeczy ostatecznych; z proroctwem zaś łączy je to, że autor jawnie występuje w Bożym imieniu, nie tylko poucza o przyszłości, ale również napomina, grozi lub pociesza.

Temat zasadniczy Apokalipsy – dzieje ludzkości i Kościoła – przedstawiono w niej w szeregu obrazów, które nie sa kolejnymi aktami dramatu, lecz w większej części nowymi aspektami tej samej całości. Osoby i fakty sa w niej typami, które w dziejach wielokrotnie będą się powtarzać. Pociechę wiernym niesie prawda, że kościół ma zapewniony ostateczny trumf. Głównym, więc pouczeniem moralnym jest hasło „Świadczyć niezłomnie za Chrystusem".