Tora - (hebr. תורה Torah - prawo, nauka, droga, dosł. nauczanie). W węższym znaczeniu - pięć pierwszych ksiąg Biblii (Pięcioksiąg, Pentateuch); w szerokim znaczeniu - cała Biblia hebrajska (Tora pisana, Tanach) oraz tradycja teologiczno-prawna judaizmu (Tora ustna).
Pięcioksiąg (Pentateuch, księgi Mojżeszowe)
Najważniejszy tekst objawiony judaizmu, składający się z 5 ksiąg w języku hebrajskim, spisanych wedle tradycji przez Mojżesza na polecenie Boga. W skład Tory wchodzą (kursywą transkrypcja nazwy hebrajskiej, stanowiącej pierwsze słowa danej księgi, w nawiasach chrześcijańskie nazwy polska i łacińska):
1. בראשית - Bereszit (tłum. "Na początku"; pl. Księga Rodzaju łac. Genesis)
2. שמות - Szemot (tłum. „Imiona"; pl. Księga Wyjścia; łac. Exodus)
3. ויקרא - Wajikra (tłum. "I zawołał"; pl. Księga Kapłańska; łac. Leviticus)
4. במדבר - Bemidbar (tłum. "Na pustyni"; pl. Księga Liczb; łac. Numeri)
5. דברים - Dwarim (tłum. "Słowa"; pl. Księga Powtórzonego Prawa; łac. Deuteronomium)
Głównym tematem Tory jest Przymierze pomiędzy Bogiem, a narodem Izraela za pośrednictwem Mojżesza zawarte podczas wędrówki z niewoli egipskiej do Ziemi Obiecanej. Opis kształtowania się narodu i kultu za czasów Mojżesza poprzedzony jest znajdującymi się w Księdze Rodzaju opowieściami o prapoczątkach ludzkości (od Stworzenia do Potopu i Wieży Babel) oraz pradziejach Izraela (dzieje Patriarchów: Abrahama, Izaaka oraz Jakuba i jego synów).
Dzisiejsza biblistyka przyjmuje, że księgi powstały w czasie tzw niewoli babilońskiej wzorując się na sumeryjskiej tradycji i mitologii (a nawet sumeryjskiej historii), a ich dzisiejsza forma ukształtowała się do końca V w. p.n.e. Teoria źródeł przyjmuje, że na Pięcioksiąg składają się cztery dokumenty pierwotne: jahwistyczne (J), elohistyczne (E), kapłańskie (P) oraz deuteronomistyczne (D), wielokrotnie redagowane i uzupełnione o tradycję ustną.
Pięcioksiąg dla chrześcijan stanowi słowo Boże, przedstawiające dzieje relacji człowieka z Bogiem; zwłaszcza przymierza zawieranego z patriarchami, a zapowiadających Nowe Przymierze. Chrześcijanie są zwolnieni od ścisłych przepisów prawa Tory, danych wyłącznie Żydom, poprzez wypełnienie się Starego Testamentu przyjściem Mesjasza, ale nie od nauk moralnych i religijnych (Dekalog).
Księga Rodzaju [Rdz], Pierwsza Księga Mojżeszowa [1 Mojż] (hebr. בראשית Bereszit (od pierwszych słów Na początku), gr. Γένεσις Genesis) - pierwsza księga Biblii, należąca do Starego Testamentu, zaliczana do Pięcioksięgu (Tory).
Autorstwo Księgi Rodzaju tradycja żydowska i chrześcijańska przypisywała Mojżeszowi. Według teorii źródeł proponowanej przez wielu współczesnych biblistów, księga ta została zredagowana z kilku źródeł, stąd niektóre wydarzenia są opisane na kilka różnych sposobów (np. wg 6,17 Noe miał zabrać na arkę po parze zwierząt każdego gatunku, zaś wg 7,2 po siedem par zwierząt czystych i 1 parze nieczystych (rozróżnienie zwierząt czystych i nieczystych pojawia się w Księdze Liczb).
Według tradycyjnej teorii przyjmującej autorstwo Mojżesza, księga została napisana w XIII-XII wieku p.n.e. Według teorii źródeł Księga Rodzaju kształtowała się między IX wiekiem (tradycja jahwistyczna), a V wiekiem (tradycja kapłańska). Niemniej w wielu miejscach (np. opis wyprawy czterech królów w Rdz 14) wykorzystano znacznie starsze źródła ustne lub pisane.
Księga Rodzaju jest księgą historyczną, to znaczy opisuje wydarzenia w sposób chronologiczny, ze związkami przyczynowo-skutkowymi. Na kanwie historii pierwotnej i historii patriarchów osadzone są opowiadania o charakterze ludowym, etiologicznym lub pouczającym. Według większości współczesnych biblistów nie relacjonują one dokładnie faktów, a jedynie zawierają echa pewnych faktów historycznych i doświadczeń dziejowych narodu żydowskiego.[1] Niektóre opowiadania (np. historia potopu, wieży Babel) mają tworzywo wspólne z kulturalnym dorobkiem starożytnego Wschodu, zostały jednak opracowane teologicznie.
Grecka nazwa księgi (genesis) wiąże się ze słowem "geneza", czyli "początek", staropolski rodzaj (czyli narodziny).
Księga składa się z 50 rozdziałów i dzieli na dwie części.
Pierwsza część (rozdziały 1-11) opisuje historię pierwotną, odpowiada m.in. na pytania o początek ludzkości i źródło grzechu. Jest kompilacją dwóch źródeł: jahwistycznego i kapłańskiego, które wykorzystują częściowo materiały mitologiczne.
Druga część (rozdziały 12-50) poświęcona jest historii patriarchów: od Abrahama do Józefa, oraz ponawianego przymierza z Bogiem. Do źródeł J i P dołączona jest tradycja elohistyczna (E).
Kontynuacją Księgi Rodzaju jest Księga Wyjścia.
Księga Wyjścia [Wj], Druga Księga Mojżeszowa [2 Mojż], Exodus [Ex] (hebr. שמות (Szemot) - "imiona" - od pierwszych słów księgi, gr. Εξοδος Exodos z Septuaginty) to druga księga Pisma Świętego.
Księga Wyjścia należy do Pięcioksięgu i tym samym do Starego Testamentu. Jest bardziej spójna i przejrzysta niż poprzedzająca ją Księga Rodzaju. Choć większości wydarzeń nie da się poprzeć innymi źródłami historycznymi, pobyt Izraelitów w Egipcie jest niezaprzeczalny.
Według tradycji autorem Księgi Wyjścia jest Mojżesz; współcześnie uważa się, że fragmenty Księgi powstawały w różnych epokach historycznych, a w redakcji dominowała tradycja kapłańska oraz deuteronomiczna (teoria źródeł)
Prawdopodobnie najważniejszą część Księgi Wyjścia stanowi rozdział 20, w którym Jahwe nadaje swojemu ludowi prawo - Dekalog, czyli 10 przykazań.
Wydarzenia
1. Izraelici w Egipcie
2. Narodziny Mojżesza
3. Bóg objawia się Mojżeszowi - "Jestem, który Jestem"
4. Spotkania Mojżesza z faraonem
5. Plagi egipskie:
1. krew w wodach Nilu
2. żaby
3. komary
4. muchy
5. śmierć bydła
6. epidemia
7. grad
8. szarańcza
9. ciemności
10. śmierć pierworodnych, ustanowienie Paschy
6. Ucieczka Izraelitów z Egiptu
7. Przejście przez Morze Czerwone
8. Narzekania Izraelitów, zesłanie manny i przepiórek, wytryśnięcie wody ze skały
9. Mojżesz na górze Synaj
...
STUDENTKA26