Wstęp.
Uniwersytet Łódzki
Wydział Prawa i Administracji
Anna Maria Bilska
nr indeksu: 75291/p
POSTĘPOWANIE DOWODOWE W PROCEDURZE ADMINISTRACYJNEJ.
Praca magisterska
przygotowana na seminarium
z postępowania administracyjnego
w roku akademickim 1999/2000
pod kierunkiem:
prof. nadz. dr hab. Wojciecha Chróścielewskiego
ŁÓDŹ 2000
101
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI 2
WYKAZ SKRÓTÓW 3
WSTĘP 4
ROZDZIAŁ I: Ogólna charakterystyka postępowania dowodowego. 6
ROZDZIAŁ II: Środki dowodowe. 13
1. Pojęcie i klasyfikacja środków dowodowych. 13
2. System środków dowodowych 19
2.1. Dowody nazwane 19
2.1.1. Dowód z dokumentów 19
2.1.2. Dowód z zeznań świadków. 23
2.1.3. Dowód z opinii biegłego. 30
2.1.4. Dowód z oględzin 38
2.1.5. Dowód z przesłuchania strony 41
2.1.6. Dowód z oświadczenia strony 44
2.2. Dowody nienazwane 46
ROZDZIAŁ III: Fakty nie wymagające dowodów. Domniemania i uprawdopodobnienie. 49
1. Fakty nie wymagające dowodów. 49
1.1. Fakty powszechnie znane (fakty notoryjne lub notoryczne) 49
1.2. Fakty znane organowi z urzędu. 51
2. Domniemanie. 52
2.1. Domniemanie faktyczne. 52
2.2. Domniemanie prawne. 53
3. Uprawdopodobnienie. 56
ROZDZIAŁ IV: Zasady postępowania dowodowego. 59
1. Obowiązek zebrania i rozpatrzenia pełnego materiału dowodowego w sprawie. 59
1.1. Zasada prawdy obiektywnej. 59
2. Obowiązek dokonania oceny na podstawie całokształtu materiału dowodowego czy dana okoliczność została udowodniona. 72
2.1. Zasada swobodnej oceny dowodów. 72
3. Obowiązek umożliwienia stronie udziału w postępowaniu dowodowym oraz wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów. 76
3.1. Zasada jawności wobec strony. 76
ROZDZIAŁ V: Formy postępowania dowodowego. 82
1. Rozprawa. 82
1.1. Obligatoryjność rozprawy. 82
1.2. Czynności przygotowawcze poprzedzające przeprowadzenie rozprawy. 91
1.3. Część właściwa rozprawy. 98
2. Postępowanie gabinetowe. 106
ROZDZIAŁ VI: Skutki uchybień w postępowaniu dowodowym. 108
ZAKOŃCZENIE 116
WYKAZ LITERATURY 118
WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH 121
WYKAZ WYROKÓW 122
WYKAZ SKRÓTÓW
1. Dz. U – Dziennik Ustaw
2. GAP – Gospodarka – Administracja Państwowa
3. k.k. – kodeks karny
4. Konstytucja RP – ustawa z dnia 2 kwietnia 1997r, - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, (Dz. U. Nr 78, poz. 483).
5. k.p.a. – ustawa z dnia 14 czerwca 1960r, - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 1980r, Nr 9, poz. 26; ost. zm.: Dz. U. z 1998r, Nr 162, poz. 1126)
6. k.p.c. – kodeks postępowania cywilnego
7. k.p.k. – kodeks postępowania karnego
8. NP. – „Nowe Prawo”
9. NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
10. ONSA – Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
11. OSN – Orzecznictwo Sądu Najwyższego
12. OSNCP – „Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna oraz Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych”
13. OSP – Orzecznictwo Sądów Polskich
14. OSPiKA – Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych
15. PiP – „Państwo i Prawo”
16. RN – Rada Narodowa
17. RNGA – Rada Narodowa, Gospodarka i Administracja
18. r.p.a. – rozporządzenie Prezydenta RP z 22 marca 1928r. o postępowaniu administracyjnym (Dz. U. Nr 36, poz. 341 z późn. zm.)
19. SN – Sąd Najwyższy
20. ST – Samorząd Terytorialny
WSTĘP
W pracy magisterskiej zajmuję się tematem dotyczącym postępowania dowodowego. Jest on bardzo ważny dla praktyki administracji, ponieważ w tym stadium postępowania następuje zebranie i ocena dowodów, badanie wszystkich okoliczności sprawy, gromadzenie potrzebnego materiału i opinii zainteresowanych organów publicznych, czyli wszystkiego tego, co ma stanowić podstawę do wydania decyzji, która jest zgodna z prawem.
Normy prawa dowodowego stanowią istotną część każdego aktu normatywnego, który reguluje postępowanie przed organami państwa. Istnieją akty normatywne zawierające w swej treści w pełni samodzielny kompleks norm prawa dowodowego, dotyczy to m.in. kodeksu postępowania administracyjnego.
Ustawodawstwo administracyjne przeważnie uzależnia sposób załatwienia indywidualnej sprawy od ustalenia określonego stanu faktycznego, które następuje w postępowaniu wyjaśniającym. Postępowanie dowodowe stanowi jeden z podstawowych etapów procesu stosowania normy prawa materialnego i poprzedza wydanie decyzji przez organ administracji.
Temat ten jest bardzo ważny, gdyż dotyczy zagadnienia, którego celem jest dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy po to, aby jej załatwienie było oparte na faktach udowodnionych oraz aby odpowiednie normy prawne zostały zastosowane do stanu faktycznego, który odpowiada stanowi rzeczywistemu zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej.
Na pracę tę składa się sześć rozdziałów. W pierwszym przedstawiłam charakterystykę ogólną postępowania dowodowego.
W rozdziale drugim omówiłam środki dowodowe – odpowiednie unormowanie w kodeksie postępowania administracyjnego systemu środków dowodowych stanowi zabezpieczenie realizacji zasady prawdy obiektywnej, która jest jedną z naczelnych zasad postępowania administracyjnego.
W rozdziale trzecim omówiłam fakty nie wymagające dowodów, domniemania i uprawdopodobnienie. Są to zagadnienia, które nie dotyczą problematyki dowodowej w ścisłym tego słowa znaczeniu, jednak zalicza się je do zagadnień dotyczących przedmiotu dowodu. W pewnym zakresie ułatwiają one postępowanie dowodowe.
W rozdziale czwartym omówiłam zasady postępowania dowodowego. Zasada prawdy obiektywnej ma bardzo duży wpływ na rozłożenie ciężaru dowodu w postępowaniu administracyjnym. Od ustalenia prawdy materialnej zależy prawidłowa decyzja. Wśród gwarancji dotarcia do prawdy obiektywnej w postępowaniu administracyjnym istotne znaczenie ma zasada swobodnej oceny dowodów. Jest ona podstawową zasadą postępowania dowodowego i stanowi ochronę prawną działania organu wobec przyjęcia określonych ustaleń faktycznych należycie uzasadnionych. Przepisy kodeksu przywiązują szczególną uwagę do zagadnienia czynnego udziału strony w postępowaniu wyjaśniającym, ponieważ w tym postępowaniu wyłania się obraz prawdy materialnej, będącej podstawą rozstrzygnięcia sprawy.
W rozdziale piątym omówiłam fakty postępowania dowodowego. Centralnym punktem postępowania wyjaśniającego w odniesieniu do wagi problematyki prawnej jest postępowanie dowodowe w formie rozprawy. Rozprawa jest najbardziej wszechstronną formą postępowania wyjaśniającego, etapem, w którym znajdują wyraźne odbicie wszelkie podstawowe zasady procesu. Ustawodawca nadał rozprawie toczącej się przed organem administracji duże znaczenie, o czym świadczy uregulowanie jej w osobnym rozdziale. Postępowanie wyjaśniające nie zawsze musi być prowadzone w formie rozprawy, jest ona w administracyjnym postępowaniu wyjaśniającym formą wyjątkową. Postępowanie wyjaśniające z zasady jest postępowaniem gabinetowym.
W rozdziale szóstym omówiłam skutki uchybień w postępowaniu dowodowym. Nie można wydać prawidłowej decyzji bez dokładnego i wyczerpującego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.
W pracy magisterskiej uwzględniłam literaturę i przepisy prawne według stanu na dzień 30 czerwca 2000 roku.
ROZDZIAŁ I: Ogólna charakterystyka postępowania dowodowego.
Wspólną cechą wszelkich rozstrzygnięć wydawanych przez organy państwa jest to, że ich podstawę muszą stanowić ustalenia faktyczne. Prawo dokonywania ustaleń faktycznych, stanowi część szeroko pojmowanej działalności poznawczej w postępowaniu i jest zasadniczym trzonem tej działalności. Procesy poznawcze w postępowaniach przed organami państwa wyróżniają się pewnymi szczególnymi cechami. Podstawową stanowi to, że są one wyznaczone przez obowiązujące normy prawne. Ustalenia faktyczne, dokonywane w toku każdego postępowania muszą być zgodne z wymogami przewidzianymi przez prawo. Całokształt norm prawnych, które regulują proces ustalania podstaw faktycznych rozstrzygnięć w drodze poznania dowodowego, powszechnie nazywa się prawem dowodowym. Normy prawa dowodowego stanowią istotną część każdego aktu normatywnego, który reguluje postępowanie przed organami państwa. Istnieją akty normatywne zawierające w swej treści w pełni samodzielny kompleks norm prawa dowodowego, dotyczy to: kodeksu postępowania administracyjnego, kodeksu postępowania karnego, kodeksu postępowania cywilnego. Normy prawa dowodowego stanowią również przepisy prawne, które pozwalają organowi procesowemu na dokonanie ustaleń, bez potrzeby przeprowadzenia dowodu, odnosi się to do faktów powszechnie znanych, faktów znanych organowi z urzędu, domniemań prawnych i faktycznych. Przepisy procesowe wyznaczają procesowi poznawczemu w postępowaniach przed organami państwa właściwe miejsce w strukturze danego postępowania.
Postępowanie dowodowe sensu largo – stanowi całokształt czynności poznawczych, które polegają na ustaleniu podstaw faktycznych rozstrzygnięć, w drodze poznania dowodowego. W tym znaczeniu pojęcie to ma zastosowanie do każdego postępowania przed organami państwa, bez względu na to, jakie miejsce tym czynnościom zostało wyznaczone przez przepisy prawa w ramach danego postępowania. Postępowanie dowodowe sensu stricto – to zespoły czynności usytuowane w poszczególnych stadiach danego postępowania.
Możemy mówić o postępowaniu dowodowym w ramach postępowania przygotowawczego, postępowania rozpoznawczego i postępowania wykonawczego.
Normy prawa dowodowego o charakterze proceduralnym, określają kolejność czynności procesowych, które powinny zostać podjęte dla każdego środka dowodowego. Postępowanie dowodowe może zostać wszczęte na wniosek strony postępowania lub z inicjatywy organu. Inicjatywa dowodowa organu procesowego w każdym postępowaniu przed organami państwa następuje, gdy strona nie wykorzystuje własnej inicjatywy dowodowej, lub gdy nie dysponuje informacjami o istnieniu źródeł dowodowych.
Przepisy regulujące konkretne postępowania zawierają niekiedy tylko pewne fragmenty postępowania dowodowego, te które zdaniem ustawodawcy powinny być charakterystyczne dla danego postępowa...
maveric3